Le Auala na Suia ai Oʻu Uiga Sauā

Faamatalaina e Jose Antonio Nebrera

E FAAPEFEA ona avea se tasi ma tagata sauā? Na aʻoaʻoina aʻu i faiga sauā talu mai lava ona ou laʻitiiti. O loʻu tamā o se sui o fitafita a le atunuu o Sepania, o se vaegaʻau e matuā pulepuletutū. E masani ona sasa tigāina loʻu tamā e lona tamā, ma na faapea foʻi ona faia e loʻu tamā iā te aʻu. Sa faaaogā e loʻu tamā lona fusipaʻu māfiafia e matuā sasa tigāina ai aʻu. A o le mea e sili ona leaga, e fai mai soo lava o aʻu e valea, ae e alofa faapito i loʻu tuafafine laʻitiiti. Ona o le fefe o loʻu tinā pe a ita loʻu tamā, sa itiiti ai se mea na ia faia ina ia aveese ai oʻu tigā ona o lenei faiga lē tonu, pe faaali mai foʻi iā te aʻu le alofa na ou manaʻomia.

A o iai i le aʻoga faatasi ma isi tamaiti, sa ou mafaufau o loo ou ola i se lalolagi e foliga mai o loo matuā fiafia ai loʻu olaga. Ma sa manatu ē o loo vaavaai mai, o aʻu o se tamaitiiti e fiafia ma lelei uiga. Ae e lē o le tulaga moni lenā, sa nanā oʻu faalogona fefe ma le ita. A o foʻi atu i le fale mai i le aʻoga i aso taʻitasi, sa ou lagona le fefe, ona na ou iloa o le a toe fai mai isi tala faatigā pe sasa tigāina foʻi.

Ina ua 13 oʻu tausaga, na ou sola ese ai mai i lenei siʻomaga lē alofa, ma ou ulufale i le aʻoga nofotumau a le lotu Jesuit. O nisi taimi sa ou mafaufau e fia avea ma patele. Ae e itiiti se mea na faia i le aʻoga ina ia aogā ai loʻu olaga. Sa tatau ona matou feala i le lima i le vaveao e tāʻeʻele i le vai mālūlū. Ona faaalu lea o le aso atoa i se polokalame faifai pea o le suʻesuʻe, tatalo ma sauniga faalotu, ae itiiti se taimi e mālōlō ai.

E ui na matou faitau i tala e uiga i “tagata paia,” ae e leʻi aofia ai le Tusi Paia i a matou suʻesuʻega. Na pau le Tusi Paia sa iai, sa teu i totonu o se pusa tioata, ma e tatau ona matou maua se faatagaga faapitoa ina ia faitau i ai.

I loʻu tausaga lona tolu i le aʻoga nofotumau, na avea ai le faiga o le faatigāina o o matou lava tino, lea sa taʻu o ni “faiga faaleagaga,” ma vaega o la matou polokalame lē alofa. Sa ou taumafai e folo patatō meaʻai ina ia ou maʻi ma sao mai ai i lenei faiga lē alofa. Ae e leʻi taulau. E toeitiiti atoa le tolu tausaga, ae ua ou fiu. Na ou sola ese mai i le aʻoga a le lotu Jesuit ae toe foʻi i loʻu aiga. O le taimi lenā ua 16 oʻu tausaga.

Saʻili i Nisi Mea Fou

I le taimi lea, na ou toleni ai e fusu ma pii. O le taulau i nei taaloga sauā, na ou lagona ai e tāua aʻu, ae o loʻu tomai faaletino na uunaʻia  ai aʻu, e faaaogā faiga sauā ina ia maua ai mea ou te manaʻo ai, e pei ona faia e loʻu tamā.

Ae ina ua 19 oʻu tausaga, e iai se mea na tupu na ou lagona ai le alofa. Na ou feiloaʻi iā Encarnita, ma na avea ma aʻu avā i le iva masina mulimuli ane. E na o oʻu uiga faaaloalo, agalelei ma fiafia na ia iloa. E na te leʻi iloa oʻu lagona ita. Ae na vave ona ia iloa lenei lagona ita, ina ua poloaʻia aʻu e auai i le vaegaʻau, ae e leʻi leva ona fanau la ma tama muamua.

Ina ia ʻalofia le auala e ʻoti ai ulu o le vaegaʻau ma saʻili nisi mea fou, na ou tauofo ai loa e auai i le ʻAutau Faapitoa a Sepania. Sa ou manatu o le a ou maua le saʻolotoga i le toafa i Moroko, ma auai i ni osofaʻiga mataʻutia. Na foliga mai o lenei mea ua maua ai se auala e lē faia ai oʻu tiute i le aiga. Ae o le mea moni, ua atili ai ona ou leaga.

E leʻi umi ae ou fesagaʻi ma se faafitauli mai i se satini tino ese toe sauā, o lē na fiafia e faasauā i fitafita fou. Sa ou ʻinoʻino i faiga lē tonu, ma sa ou lē fefe e tū mo le mea saʻo. I le taimi o le tauvalaauga i se tasi taeao, na fai ai saʻu tala mālie ae faauiga sesē e le satini. Ina ua sii i luga lona lima o le a tuʻi aʻu, na ona ou tago atu lava mimilo lona lima ma ato i lalo. Na ou taofia pea i lalo lona lima, ona o loʻu fefe ina neʻi ona fanaina aʻu pe a ou faamamulu lona lima.

O lenā mea na iʻu ai ina faasala aʻu mo le tolu masina, i se potu e nonofo ai tagata o loo faasala. Sa ou nofo i se tamaʻi potu taalaelae, faatasi ma ni tamāloloa pe tusa ma le toʻa 30. O lenā taimi atoa e leʻi mafai ona sui oʻu lavalava. Sa iai i lo matou potu se satini e matuā sauā, na fiafia e sasa tigāina tagata. Ae i se tasi taimi, ina ua ou faafefeina ou te fasiotia o ia pe a paʻi mai iā te aʻu, sa ia faaitiitia loʻu faasalaga mai i le 30 i le 3 tā. Na ou iloa e tatau lava ona ou malosi e pei o ē na sauāina aʻu.

Osofaʻiga Nanā

I taimi o aʻu toleniga i le ʻautau faapitoa, sa vave foʻi ona ou tauofo mo isi mea fou. Ou te leʻi iloa po o le ā le mea o le a oo iā te aʻu ona o nei mea. Sa toleni aʻu i le auala e avea ai ma taʻitaʻi o le vaegaʻau, e aofia ai le faaaogāina o so o se auupega ma pomu. Ina ia faauma le toleniga, sa auina atu aʻu i Langley, i Virginia i Amerika, lea na toleni ai aʻu i auala e faagaoioi ai le CIA (Central Intelligence Agency).

E leʻi umi ae avea aʻu ma sui o se vaega e faia osofaʻiga faananā. A o faagasolo tausaga mai le 1960, na ou auai i le tele o osofaʻiga faananā. I Amerika Tutotonu ma Amerika i Saute, sa ou fesoasoani i le faia o osofaʻiga faasaga i ē e faatauina atu faasolitulafono fualaau faasāina, ma ē na avatu faananā auupega. Pe a maua nei tagata, na faatonu i matou ia “fasiotia” i latou. Ou te matamuli e taʻu atu na fai saʻu vaega i na gaoioiga. Na matou fasiotia pagota uma, seʻi vaganā ai ē na manaʻomia ona suʻesuʻe mo ni faamatalaga.

Sa tofia mulimuli ane aʻu e sipai i taʻitaʻi o le vaegaʻau a Sepania, ina ia iloa ai ē na tetee i le pulega a le taʻitaʻiʻau o Franco. Sa matou sipai foʻi i ē na tetee i le pulega a Franco, o ē na nonofo i Falani. O le fuafuaga, ina ia puʻe faamalosi tagata autū o ē e tetee, ma ave i Sepania, atonu ina ia fasiotia ai.

O laʻu galuega mulimuli, na manaʻomia ona ou faamaopoopoina se ʻau o fitafita mai i isi atunuu na totogi e le malo, ina ia faatoʻilaloina se tamaʻi atunuu i Aferika. Na faatonuina i matou e osofaʻi fale o le vaegaʻau i le laumua, ona osofaʻi lea o le fale o le peresitene. E pei ona sa fuafuaina, na matou osofaʻia le atunuu i le vaeluapō, ma e na o le fā itula na faia ai. E toʻatolu tagata o laʻu vaegaʻau na feoti, faatasi ai ma le tele o fitafita a le fili. Sa ou auai i lenei fasiotiga tagata.

O lenei tulaga mataʻutia na matuā ōia ai loʻu lotofuatiaifo. Sa lē mafai ona ou moe ona o aʻu miti e faapea, na ou fusu ma fasiotia oʻu fili. Ou te vaaia i taimi o aʻu miti le fefefe o tagata na ou fasiotia.

Na fai laʻu faaiʻuga ou te lē toe auai i se osofaʻiga. O lea sa ou toe faafoʻi atu ai i le vaegaʻau aʻu pepa ma faamaumauga, ma talosaga i ai e faateʻa aʻu. Peitaʻi, ona o oʻu tulaga maualuluga, na poloaʻia ai aʻu i le tolu masina mulimuli ane e faia nisi osofaʻiga faalilolilo. Sa ou sola i Suisilani, ma i ni nai masina mulimuli  ane, na sau ai laʻu avā o Encarnita, o lē e na te matuā lē iloa lava laʻu galuega lea sa fai o se sipai, ma ma nonofo i Basel.

Faigatā Ona Aveese Masaniga Leaga

I tausaga e tolu na ou galue ai i le vaegaʻau, sa suʻesuʻe ai e Encarnita le Tusi Paia ma Molimau a Ieova i Sepania. Sa fai mai iā te aʻu ua ia maua le upu moni e uiga i le Atua, ma o lona maelega na avea ma mea ou te fiafia ai. Na vave ona ma faafesootaʻi Molimau a Ieova i Suisilani, ma amata ona suʻesuʻe faatasi le Tusi Paia.

Sa ou fiafia e aʻoaʻoina le finagalo o le Atua. E ui sa ou manaʻo e faaōgatusa loʻu olaga ma taʻiala a le Tusi Paia, ae sa faigatā ona fai ni suiga, aemaise lava le suia o oʻu uiga sauā. Ae sa ou fiafia i loʻu faatuatuaga fou. Ina ua mavae ni nai masina o suʻesuʻe, sa ou maumauaʻi ai e auai i le galuega talaʻi a Molimau a Ieova mai i lea fale i lea fale.

Ona o le fesoasoani a Ieova, na mafai ai ona ou iloa pulea aʻu lava, ma na mulimuli ane ma papatiso ma Encarnita. I le 29 o oʻu tausaga, na tofia ai aʻu e galue o se ovasia i le faapotopotoga.

I le 1975, na ma filifili ai e toe foʻi i Sepania. Ae e leʻi galo aʻu i le vaegaʻau, ma na toe poloaʻia aʻu e auai i se isi osofaʻiga faapitoa. Ina ia ʻalofia faafitauli, e leʻi umi ae ou toe sola i Suisilani. Na nonofo i inā lo matou aiga seʻia oo i le 1996, ona matou toe foʻi ai lea i Sepania.

Ua faaipoipo uma loʻu atalii ma loʻu afafine, ma ua toʻalua le fanau a loʻu atalii, ma o loo auauna uma i latou iā Ieova. E lē gata i lea, a o faagasolo tausaga, e tusa ma le 16 tagata ua ou fesoasoani i ai ia iloa Ieova, e aofia ai se tauleʻaleʻa sa aafia i solo tetee sauā i le auala, i le itu i mātū o Sepania. O lenei tulaga na matuā faamalieina ai aʻu.

Ou te tatalo pea i le Atua e fesoasoani mai iā te aʻu, e tetee atu i oʻu uiga sauā sa iai muamua, ma maua se mapusaga mai i aʻu miti leaga e fai soo. Ina ia tauivi e fai le mea saʻo, ou te mulimuli i le fautuaga o loo i le Salamo 37:5: “Ia e tuuina atu iā Ieova lou ala, ma faalagolago atu iā te ia, ona gaoioi lea o ia.” O loo faataunuu e Ieova lana folafolaga. O loo fesoasoani o ia iā te aʻu e manumalo i oʻu uiga sauā. O se faamanuiaga sili lenei iā te aʻu ma loʻu aiga.

[Ata i le itulau 20]

Ina ua ou ulufale i le aʻoga nofotumau a le lotu Jesuit i le 13 o oʻu tausaga

[Ata i le itulau 22]

Tuua le ofisa o le ʻautau faapitoa ina ua faateʻa aʻu i le 1968

[Ata i le itulau 22]

Maʻua ma laʻu avā o Encarnita, i aso nei