Muli diro 2012nni, 3,000 diri albaanni gannoonni gambayichi bacce umme fushshinoonni; tini xiinxallaasine dhagge assidhanno gede assitino. Xiinxallaasine dhagge assidhinori maati? Insa dhagge assidhinohu bacce ikkikkinni, hakko bacci aana borreessinoonni borrooti.

Arkiyolojete xiinxallaasine konne bacce suffe gamba assite, aanaho Kanaani manni borro borreessinoonnita laꞌino. Borro togo yitannote: “Eshibaꞌꞌaali Beni Beeda [Beeda beetti Eshibaꞌꞌaali].” Arkiyolojete xiinxallaasine konne suꞌma hundi uduunni aana affanna tini umite.

Qullaawu Maxaafi giddo Eshibaꞌꞌaali yinanniha wole mancho kulloonni; isi Moote Saaooli ooso giddo mittoho. (1 Dud. 8:33; 9:39) Bacce unte fushshituri giddo Pirofeeseri Yooseefi Gaarfinkeli yinanni manchi togo yiino: “Eshibaꞌꞌaali yinanni suꞌma Qullaawu Maxaafi giddo kulloonnihunna arkiyolojete xiinxallaasine affu taje aana borreessinoonnihu Moote Daawiti moohe noo yannara ikkasi dhagge ikkitannote.” Mitu manni kuni suꞌmi hattee yannara calla horoonsiꞌnanniho yaanno. Qullaawu Maxaafi giddo borreessinoonnihu kuni shiimu coyi nafa noore ikkasi leellishshannota arkiyolojete taje afiꞌrino.

Qullaawu Maxaafi giddo wolewa Eshibaꞌꞌaali yaanno suꞌma Iyaabuste (Ishibosheeti) yinoonni; “baꞌꞌaali” yaannoha “bosheeti” yaannohunni riqimboonni yaate. (2 Sam. 2:10) Mayira? Tennera xiinxallaasine togo yitanno: “Layinki Saamueeli giddo, hambabalattete kayisanno yinanniha Kanaani manni magano Baꞌꞌaali qaanganni gede assannoha Eshibaꞌꞌaali yaanno suꞌma horoonsiꞌra gimboonniha lawanno; ikkollana, Qullaawu Maxaafihu Duduwo yinanni maxaafira kuni hundi suꞌmi baikkinni heeꞌranno.”