NA NGOI so Antoine Skalecki angbâ kete, lo yeke lani na mbeni mbarata so lo yeke tambela na ni lakue. Lo tambela na mbarata ni yeke yeke na mbeni lege so lumière aza dä nzoni pëpe na gbe ti sese. Lo yô gbâ ti charbon na place ti zingo charbon so alï mètre 500 na gbe ti sese. Babâ ti Antoine awara lani kä na peko ti so sese akungbi na ndo ti lo na place ti zingo charbon. Ye so asara si lo tokua Antoine ti sara angangu kua l’heure gumbaya lango oko oko na place so a yeke zi charbon dä na gbe ti sese. Mbeni lâ, a ngbâ kete Antoine akui na peko ti so sese akungbi na ndo ti azo na place zingo charbon.

Antoine ayeke lani oko ti gbâ ti amolenge so a dü ala na France na popo ti ngu 1920 ti si na ngu 1939. Ababâ na amama ti ala ayeke azo ti Pologne. Azo ti Pologne ague lani na France ngbanga ti nyen? Na ngoi so ala wara liberté ti ala na peko ti Kozo Bira so Amû Sese Kue, azo ahon ndo ni na Pologne. Na mbage, azo ti France ahon kutu oko akui na ngoi ti bira ni nga ala yeke lani na bezoin ti ambeni zo ti sara kua ti zingo charbon na gbe ti sese. Tongaso, na septembre, ngu 1919, gouvernement ti France nga na ti Pologne asû maboko na gbe ti mbeni mbeti ti mango tere ti mû lege na azo ti Pologne ti gue na France. Na ngu 1931, wungo ti azo ti Pologne so ague na France asi 507800, nga mingi ti ala alango na ando so a yeke zi charbon dä na mbage ti banga.

Azo ti Pologne so ague na France asara kua ngangu, ala gue na angobo ti ala nga ala ye tënë ti nzapa mingi. Antoine so fadeso ayeke na ngu 90, a tene: “Âta ti mbi ti koli, Joseph, asara tënë ti Bible na mbeni fason so afa so lo bâ na nene ni aye so babâ ti lo afa na lo na ndo ti Bible.” Na adimanche, azo ti Pologne so asara kua ti zingo charbon nga na asewa ti ala ayeke yü apendere bongo na ala yeke gue na eglize gi tongana ti so ala yeke sara ka lani na kodoro ti ala. Azo ti France so aye tënë ti Nzapa ape ayeke bâ ala lani na sioni lê.

Mingi ti azo ti Pologne so ague na France awara tere pan na aWamandango Bible na Nord-Pas-de-Calais. A-Wamandango Bible afa tënë mingi na ndo ni so ngbene ye na ngu 1904. Na ngu 1915, a komanse ti imprimé Tour ti Ba Ndo na Polonais, nga ti si na ngu 1925, a sigigi na L’Âge d’Or (laso a iri ni Réveillez-vous !) na yanga ti kodoro ni. Azo mingi ayeda na atënë ti Bible so ayeke na yâ ti apériodique ni, nga na ti buku La Harpe de Dieu so a sigigi na ni na Polonais.

Koya ti Antoine la asara tënë ti aWamandango  Bible na azo ti sewa ti Antoine. Lo gue lani na bungbi pan na ngu 1924. Gi na yâ ti même ngu ni so, aWamandango Bible asara kozo kota bungbi ti ala na yanga ti Polonais, na Bruay-en-Artois (laso a iri ni Bruay-la-Buissière). Ayenga kete tongaso na peko ni, gi na yâ ti même gbata ni, Joseph Franklin Rutherford, so aga na iri ti kota ndokua ti e, asara mbeni bungbi, na azo 2000 la aga. Bê ti lo adö mingi ti bâ gbâ ti azo ti Pologne so aga. Lo tene: “Jéhovah aga na ala na France ti manda tâ tënë. Fadeso, a yeke ti ala ti mû maboko na azo ti France. Kua ti fango tënë angbâ mingi nga Jéhovah ayeke sara si a wara awafango tënë ndali ti kua ni.”

A yeke ye so Jéhovah Nzapa asara lani biani. Aita ti Pologne so afa tënë na bê ti ala kue legeoko tongana ti so ala yeke sara lani kua ti zingo charbon na ngangu ti ala kue. Ambeni akiri na kodoro ti ala na Pologne ti fa na azo tâ tënë so a fa na ala. Na popo ti aita so akiri na Pologne ti gue ti fa tënë na yâ ti akota territoire so ayeke kâ, mo yeke wara Teofil Piaskowski, Szczepan Kosiak, nga na Jan Zabuda.

Ye oko, mingi ti awafango tënë so atene Polonais angbâ lani na France nga ala ngbâ ti fa tënë na bê ti ala kue legeoko na aita ti ala ti France. Na ngoi ti mbeni kota bungbi so a sara na Sin-le-Noble, na ngu 1926, azo 1000 ague na ti so a sara na polonais nga azo 300 ague na ti Français. Na yâ ti Annuaire 1929, a tene: “Na ngu ni so, azo ti Pologne 332 amû tere ti ala na Jéhovah na lege ti batême.” Kozo ti tene Use Bira so Amû Sese Kue ato nda ni, na popo ti acongrégation 84 so ayeke lani na France, a yeke wara acongrégation 32 so asara bungbi na Polonais.

Na ngu 1947, awakua ti Jéhovah mingi asara ye alingbi na yanga so gouvernement ti Pologne amû ti tene ala kiri na Pologne. Ye oko, même na peko ti so ala kiri na Pologne, wungo ti awafango tënë ti Royaume so ague na li ni na ngu ni so, a fa so angangu so ala nga na aita ti ala ti France asara ti fa tënë aga na anzoni ye mingi. Na ngu 1948 ti si na ngu 1950, wungo ti awafango tënë ague na li ni mingi. Na ngu 1948, filiale ti France asoro akozo surveillant ti circonscription ti fa kode ti fango tënë na afini wafango tënë so. Na popo ti asurveillant oku so a soro ala, osio na popo ni ayeke azo ti Pologne na Antoine Skalecki ayeke na popo ni.

A-Témoin ti Jéhovah mingi ti France ayeke na airi ti akotara ti azo ti Pologne na ndo ti ala. Azo ti Pologne so asara lani kua ngangu na place ti zingo charbon nga na fango tënë. Laso nga kue, a yeke fa tâ tënë na gbâ ti azo so azia kodoro ti ala si ague na France. Atâa so awafango tënë so alondo na ambeni kodoro nde akiri na kodoro ti ala wala ague na mbeni fini ndo ti ala nde, ala ngbâ ti fa tënë na bê ti ala kue tongana ti azo ti Pologne.—Sango na ndo ti mbaï ti bungbi ti e na France.