Fason so mo yeke utilisé na a-appareil ti mo apeut ti kpengba songo ti mo na koli wala wali ti mo wala apeut ti woko yâ ni. Ti mo, a sara ye wa na ndö ti songo ti mo na koli wala wali ti mo?

•  Ye so mo doit ti hinga

•  Ye so mo peut ti sara

•  Ambeni couple atene ti ala nyen

•  Lege ti sara lisoro

•   Ti sara kua nzoni na a-appareil apeut ti ga na ye ti nzoni na popo ti koli na wali. Na tapande, ambeni koli na wali ayeke sara kua na ni ti ngbâ ti sara lisoro na mba na temps so ala yo na mba.

   “Ti tokua mbeni senge message tongana ‘Mbi ye mo’ wala ‘ Mbi ngbâ ti pensé na mo la’ apeut ti sara ye mingi.”—Jonathan.

•   Ti sara kua na a-appareil na lege ti ndara ape apeut ti woko yâ ti songo ti mo na koli wala wali ti mo. Na tapande, ambeni koli na wali ayeke sara kua na a-appareil ti ala na ngoi kue, ye so ayeke diminué temps so ala peut ti mû ndali ti mba nga a yeke sara si ala pensé encore na mba mingi ape.

   “Mbi yeke sûr so na ambeni ngoi, tongana fade lê ti mbi ayeke gï na ndö ti téléphone ti mbi ape, ka koli ti mbi ayeke ye mingi ti causé na mbi.”—Julissa.

•   Ambeni zo atene so ala peut ti sara lisoro nzoni na koli wala wali ti ala nga na oko ngoi ni ala peut ti utilisé téléphone ti ala senge. Me wandara Sherry Turkle so amanda ye na ndö ti dutingo ti azo atene so tënë ni so ayeke tâ tënë ape. A ye ti tene so, so même azo apensé ka atene a yeke bien ti duti mbeni zo so apeut ti sara gbâ ti aye na même temps so, ti tâ tënë ni a yeke bien ape. Wandara Sherry Turkle atene so, tongana e gi ti sara gbâ ti ye na même temps, ti tâ tënë ni e yeke sara aye ni so kue ande nzoni ape. a

   “Tongana mbi sara lisoro na koli ti mbi, a yeke ga na aye ti nzoni mingi, me tongana na ngoi ni lo yeke sara mbeni ye na terê ni, a sara nzoni ape. Tongana lo yeke sara ambeni ye nde na terê ni a yeke mo bâ mo tene ti lo gï téléphone ti lo la ayeke kota ye na lê ti lo.”—Sarah.

 Bata tënë so: Fason so mo yeke sara kua na a-appareil ti mo apeut ti kpengba songo ti mo na koli wala wali ti mo wala apeut ti buba ni.

 Hinga aye so ayeke kota ye. Bible atene: “Hinga biani aye so ayeke akota ye mingi ahon atanga ni.” (aPhilippien 1:10). Hunda terê ti mo: ‘Eskê mbi na koli wala wali ti mbi e yeke passé temps mingi na terê ti a-appareil ti e na asara si e wara ngoi mingi ape ti sara lisoro na mba?’

 “A yeke ye ti mawa ti bâ mbeni koli na wali so lê ti ala use kue ayeke gï na yâ ti téléphone ti ala na temps so ala yeke te ye na restaurant. E ye pëpe ti tene a-appareil ti e asara si e girisa ye so ayeke kota ye mingi, so ti tene songo so ayeke na popo ti e.”—Matthew.

 Zia ambeni limite. Bible atene: “Zia ala sara hange mingi na tambela ti ala si aduti tongana ti azo ti buba pëpe, me tongana ti azo ti ndara, na sarango kusala nzoni na ngoi ti ala.” (aÉphésien 5:15, 16). Tongaso, hunda terê ti mo: ‘Eskê lege ayeke dä ti tene mbi zia mbeni mbilimbili ngoi so mbi peut ti diko amessage so ayeke nga urgent ape nga ti répondre na ni ahon ti tene amessage kue so aga hio mbi diko wala mbi répondre na ni?’

 “Mbi bâ so a yeke bien ti zia téléphone ti mbi na silencieux nga ti diko amessage na mbeni temps so alingbi na ni. A yeke ka lakue lakue ape la zo ayeke wara a-appel, amessage wala a-email so a bezoin ti tene lo répondre na ni gï na lê ni lê ni.”—Jonathan.

 Tongana lege ayeke dä, zia kua angbâ na place ti kua. Bible atene: “Ngoi ayeke dä ndali ti ye oko oko kue.” (Zo-ti-fa-tene 3:1). Hunda terê ti mo na ahunda so: ‘Eskê mbi yeke zia si kua ti mbi adérangé nzoni duti ti sewa ti mbi ndali ti so mbi yeke utilisé téléphone wala tablette ti mbi na yanga-da ti sara akua so andu kua ti nginza ti mbi? Tongana a yeke tongaso, a sara nyen na ndö ti songo ti mbi na koli wala wali ti mbi? Koli wala wali ti mbi ayeke tene ti lo nyen na ndö ti hunda so?

 “A-appareil apeut ti sara si zo asara kua na l’heure kue nga sân ti wu terê. Mbi sara lani effort ngangu mingi ti kpe ti bâ lê ti téléphone ti mbi lakue nga ti sara kua na ni ti bâ lege ti akpale so andu kua ti nginza ti mbi tongana mbi na wali ti mbi e yeke place oko.”—Matthew.

 Sara lisoro na koli wala wali ti mo na ndö ti fason so ala yeke sara kua na a-appareil ti ala. Bible atene: “Zia zo oko oko angbâ ti gi ye so asara nzoni na mba ti lo, me pëpe ye so asara nzoni gï na lo wani.” (1 aCorinthien 10:24). Sara lisoro na koli wala wali ti mo ti bâ tongana nyen la zo oko oko ayeke sara kua na a-appareil nga tongana lege ayeke dä, ala fa achangement so zo oko oko adoit ti sara. Ti aidé mo ti komanse lisoro ni, mo peut ti sara kua na mbage so ayeke na yâ ti mbeti so, so li ni ayeke Lege ti sara lisoro.

 “Mbi na koli ti mbi e yeke tene ka tâ tënë na mba mingi, nga tongana mbeni zo oko ayeke utilisé téléphone wala tablette ti lo mingi, e yeke tene ni mba. E use kue e hinga so ye ni so apeut ti ga na kpale, tongaso e yeke gi ti bâ pensé ti mba na nene ni mingi.”—Danielle.

 Bata tënë so: Sara kue ti tene mo la mo komande a-appareil ti mo, me a-appareil ni la akomande mo ape.