Bible afa so tongana zo asara ngonzo ahon ndö ni, a yeke sara sioni na lo me nga na azo so ayeke na terê ti lo (aProverbe 29:22). Atâa so na ambeni ngoi zo apeut ti duti na raison ti sara ngonzo, Bible atene so azo so ayeke ‘sungba na ngonzo lakue’ ayeke wara ande salut ape (aGalate 5:​19-​21). Bible afa ambeni mama-ndia so alingbi ti mû lege na mbeni zo ti hon ndö ti ngonzo.

•  Ti sara ngonzo ayeke lakue gï sioni?

•  Na ngoï wa la sarango ngonzo ayeke sioni?

•  Tongana nyen la mo peut hon ndö ti ngonzo?

•  Aversê ti Bible so asara tënë na ndö ti ngonzo

 Ên-ën. Na ambeni ngoi zo apeut ti duti na raison ti sara ngonzo. Na tapande, “ngonzo agbu [Néhémie] ngangu” na ngoi so lo mä so a sara pasi na amba ti lo so lo na ala ayeke voro Nzapa oko.​—Néhémie 5:6.

 Ngoi na ngoi, ngonzo ayeke sara Nzapa. Na tapande, na ngoi so ândö mara ti lo afâ yâ ti mbele so ayeke na popo ti lo na ala, so ayeke ti tene ala voro gï lo oko, na si ala komanse ti voro anzapa ti wataka, “ngonzo ti Jéhovah alondo tongana wâ na terê ti” ala (aJuge 2:​13, 14). Me atâa so kue, a hinga Jéhovah Nzapa tongana Nzapa ti ngonzo ape. Lo yeke lakue na raison ti sara ngonzo nga lo hinga ti contrôlé ngonzo ti lo.​—Exode 34:6; Ésaïe 48:9.

 Ngonzo ayeke ga sioni tongana zo ni acontrôlé ni ape wala raison so lo sara na ngonzo ni aluti ape; a yeke mara ti ngonzo so e azo so siokpari ayeke na terê ti e, e yeke sara ka la. Na tapande:

•   “Ngonzo agbu [lani] Caïn mingi” na ngoi so Nzapa ake sacrifice so lo sara na lo. Caïn azia si ngonzo ague na lo juska ti fâ ita ti lo.​—Genèse 4:​3-8.

•   Prophète Jonas “[a]sara ngonzo ngangu” lani na ngoi so Nzapa asara nzoni na azo ti Ninive. Nzapa aleke pensé ti Jonas na lege so lo fa na lo so lo “yeke na raison ti sara ngonzo” ape nga lo doit ti bâ mawa ti awasiokpari so achangé bê ti ala so.​—Jonas 3:10–​4:​1, 4, 11. a

 Atapande so afa na e azo so siokpari ayeke na terê ti e so “ngonzo ti zo ayeke sara pëpe si mbilimbili ti Nzapa aga.”​—Jacques 1:​20.

•   Hinga so ti sara ngonzo ahon ndö ni ayeke ga na akpale. Ambeni zo apensé so tongana ala sungba na ngonzo, a ye ti fa so ala yeke na ngangu la. Me ti tâ tënë ni, tongana mbeni zo apeut ti contrôlé ngonzo ti lo ape, a ye ti fa so lo yeke na mbeni kota défaut. “Zo so alingbi ti kanga ndö ti ngonzo ti lo pëpe, lo yeke tongana gbata so a mû ni, so gbagba ni ayeke dä pëpe.” (aProverbe 25:28; 29:11). Na mbeni mbage, tongana e gï ti hinga tongana nyen ti contrôlé ngonzo ti e, e yeke fa so e yeke na vrai ngangu nga e hinga ti bâ yâ ti aye nzoni mingi (aProverbe 14:29). Bible atene: “Zo so asara ngonzo hio pëpe ayeke nzoni ahon wangangu.”​—aProverbe 16:32.

•   Gi ti hon ndö ti ngonzo kozo si a pusu mo ti sara mbeni ye so après mo yeke regretté. Psaume 37:8 atene: “Zia lege ti ngonzo nga zia si ngonzo ahon ndö ti mo pëpe; zia bê ti mo ason pëpe si mo komanse ti sara ye ti sioni.” Bâ so tongana ngonzo asara e, e peut ti décidé ti zia lege ni kozo si apusu e ti “sara ye ti sioni.” Nga, tongana ti so aÉphésien 4:26 atene, “tongana ngonzo asara [e], zia [e] sara siokpari pëpe.”

•   Tongana lege ayeke dä, quitté ndo ni kozo si ngonzo ni aga ngangu. Bible atene: “Tongo nda ti tiri ayeke tongana zingo lege ti gbâ ti ngu. Kozo si papa alondo, londo mo hon ti mo.” (aProverbe 17:14). Atâa so ayeke nzoni ti leke akpale so ayeke na popo ti e na mba ti e hio, e na zo ni e yeke na bezoin ti calmé terê ti e kozo si e sara lisoro na ndö ni nzoni.

•    Gi ti hinga ye nzoni na ndö ti atënë ni. “Zo so ahinga ti bâ yâ ti aye nzoni ayeke sara ngonzo hio pëpe.” A yeke na lege ti ndara ti hinga aye kue na ndö ti tënë ni kozo si e tene mbeni tënë. Tongana e mä azo nde nde nzoni na ndö ti mbeni tënë, peut-être e yeke bâ so e yeke na raison ti sara ngonzo ape.​—Jacques 1:19.

•    Sambela ti wara siriri ti bê. Sambela apeut ti aidé mo ti wara “siriri ti Nzapa so ahon ndö ti bibe kue.” (aPhilippien 4:7). Sambela ayeke mbeni oko ti alege ti wara yingo vulu ti Nzapa, so a lingbi ti mû lege na e ti wara siriri, ti kanga bê ti ku nga ti kanga nzara ti bê.​—Luc 11:13; aGalate 5:22, 23.

•   Soro yâ ti akamarade ti mo nzoni. Mingi ni, e yeke ga ka gï tongana azo so e na ala e yeke akamarade (aProverbe 13:20; 1 aCorinthien 15:33). A yeke ndali ti raison so la Bible atene: “Sara kamarade pëpe na zo so bê ti lo ayeke wâ wâ wâ, nga lë songo pëpe na zo so ayeke nduru ti sungba na ngonzo.” Ngbanga ti nyen? “Tongaso si mo manda ti sara ye tongana lo pëpe nga si a ga kûkû ti gbungo mo pëpe.”​—aProverbe 22:24, 25.