¿Allinchu kanman suertewan qolqe ganay?

YAQAPASCHÁ pipas peliculata otaq televisionta qhawaspa ninman: “Qolqepaq pukllana wasikunamanqa qhapaqkunallan allin p’achasqa runakunallan rinku”, nispa. Ichaqa manan chhaynachu.

Kay tiempopiqa askha runakunan lotería nisqapi pukllanku, pukllaykunapi apuestanku hinallataq Internetpi qolqepaq pukllanku. Qolqepaq pukllana wasikunamanpas askhapunin rinku. Chay pukllaykunamanta willaq libron nin: pukllaspa qolqe ganayqa “pachantinpi runakunapaqmi huk vicio, chayqa ratullan lliwman mast’arikurqan”, nispa (Internet Gambling [Internetpi suertewan qolqe ganay]). Ejemplopaq, póquer pukllaymanta rimasun, chaypiqa lliw runan pukllan televicionpi internetpipas. Huk periodicoq nisqanman hina, chay pukllaykunamanta estudiaq runakunan willanku Estados Unidospi chunka pusaqniyoq killallapi pukllaqkuna askhaman yapakusqanta.

¿Iman pukllaspa suertewan qolqe ganay? Chay pukllaykunapiqa qolqetan apuestanku aswan askhata gananankupaq. Askha runakunan ninku: “Manan huchachu qolqerayku pukllay, ichaqa qanpa qolqeyki kaqtinqa, manataq viciopi urmankichu chayqa, allinmi kanman”, nispa. Catecismo libron nin: “Qolqerayku pukllayqa manan huchachu ichaqa chay pukllayqa manataq importantechu qanpaq kanman nitaq manukusqayki qolqe otaq familiaykita uywanaykipaq qolqe kaqtinqa allinmi kanman”, nispa. Chayqa manan Bibliaq nisqanman hinachu. Chhaynaqa, ¿imaynatan cristianokuna chay pukllaykunata qhawarinanku? ¿allinchu kanman qolqepaq pukllay?

Bibliapiqa manan kanchu suertewan qolqe ganaymanta huk kamachikuy. Ichaqa kanmi chaymanta allin yanapaykuna. Bibliaqa manan ima ruwananchismantapas sapankamantachu willashan, ichaqa kaytan kamachiwanchis: “Imachus Señorpa munaynin kasqanta allintapuni reparaychis”, nispa (Efesios 5:17). Griego rimaypi “reparaychis” nisqa simiqa “allinta entiendenapaq anchata kallpachakuy” ninanmi (Carta a los Efesios. Comentario para exégesis y traducción). Chayrayku Diospa munayninta ruwayta munaq cristianoqa anchata kallpachakunan chay pukllaykunamanta Bibliaq nisqanta entiendenanpaq. Kunanmi t’aqwirisunchis wakin textokunata, chay textokunata leespa kaykunata tapukuy: “¿Imaynatan kaypi nisqan suertewan qolqepaq pukllaykunawan tupan? ¿Diospa munaynintachu ruwayman qolqepaq pukllaspa?” nispa.

Suertepi confiay

Apuestakuna ruwayqa suertewanmi tupan, chayraykun pukllaqkuna astawanqa qolqepaq kaqtin suertepi confianku. ¿Imarayku? Runakunan ninku: “Suerteqa mana reqsisqa kallpan allinpipunin tukuchin”, nispa. Askha runakunan loteriapi pukllaspa suerteyoq kanankupaq  wakin numerokunallata rantinku, manaraq dadokunata winch’ushaspa phukunku hinallataq cartakunapi pukllaspa otaq hukkunapipas wakin rimaykunata mana rimankuchu.

¿Imaraykun mana allinchu kanman suertewan qolqe ganay? ¿Manachu chayqa huk pukllaylla? Chhaynatan yuyaykurqanku ñawpa tiempopi Israel runakuna, suertepin confiarqanku kusisqa kawsanankupaq qhapaq kanankupaqpas. Ichaqa, ¿imaynatan Jehová Dios chayta qhawarirqan? Profeta Isaiaswanmi kayta nirqan: “Yaw, saqepuwaqniykuna, qankunapaqqa manan chay hinachu kanqa, qankunaqa ch’uya orqoytan saqepunkichis, qankunaqa Gad diospaqmi mikhunata mast’ankichis allin suertepaq, qankunaqa Mení diosmanmi tupachisqa ukyanata haywankichis qhepaman ama ima mana allinpipas kanaykichispaq”, nispa (Isaías 65:11). Chaypi nisqanman hina, suertepi creeyqa ídolo yupaychay hinan, chaymi mana cheqaq religionwanqa tupanchu. Chaywanqa suertepin astawan confianku manan Diospichu, kay tiempopipas Jehová Diosqa kaqllatan qhawarin.

¿Maymantan premiota horqokun?

Internetpi otaq pukllana wasipi apuestaspapas, loteria nisqata rantispapas; qolqepaq pukllaqkunaqa manan yuyaykullankupaschu maymantas premiota horqokun chayta. Qolqepaq pukllayqa manan kaqllachu imapas rantiywan otaq huk empresamanta wakin parteta rantiywanqa. Pukllaq ganaspaqa pierdeq runakunaq qolqenwanmi qhepakapun. * Canadá nacionmanta Centro de Adicciones y Salud Mental nisqa institucionmi nin: “Lotería nisqapi pukllaspan huk runa qhapaq kapun, ichaqa millonninpi runakunan mana qolqeyoq qhepakapunku”, nispa. ¿Bibliapi ima textokunan yanapawasunman chay pukllaykunamanta Diospa yuyaykusqanta yachanapaq?

Israelitakunaman Diospa qosqan Chunka Kamachikuypin nirqan: “Aman munapayankichu runamasiykiq wasinta, warminta, qhari kamachinta, warmi kamachinta, toronta, asnonta, runamasiykiq imantawanpas”, nispa (Éxodo 20:17). Chhaynaqa, runamasinkuq qolqentapas otaq imantapas munapayayqa esposantapas munapayay hinan karqan, chayraykun hatun  hucha karqan. Qhepa tiempomanmi apóstol Pablo cristianokunata yuyarichirqan: “Aman runamasiykiq kaqninta munapayankichu”, nispa (Romanos 7:7). Chhaynaqa, huk cristiano runamasinpa pierdesqanwan qhepakuyta munan chayqa, kaqninta munapayaymi kanman.

J. Phillip Vogel periodistan nin: “Yaqa llapa pukllaqkunan sonqonkupi munanku pisi qolqellawan qhapaqyayta”, nispa. Suerteq yanapayniwanmi hukllapi askha qolqeyoq kayta anchata munanku. Chhayna yuyaykuyqa manan Bibliaq kamachikuyninman hinachu, Biblian cristianota nin: “Llank’achun, allinkunata makinwan ruwaspa, pisichikuqkunaman imallatapas qoykunanpaq”, nispa (Efesios 4:28). Hinaspapas apóstol Pablon nirqan: “Pipas mana llank’ayta munanchu chayqa, amallataq mikhuchunpaschu”, nispa. Chaymi cristianokunaqa ‘llank’aspanku mikhunankuta tarinanku’ (2 Tesalonicenses 3:10, 12). Chayraykun apostayqa mana llank’aychu.

Sasaña otaq nishu tiemponkutaña qonku pukllanankupaq chaypas, ganasqankuqa manan llank’asqankuraykuchu otaq allin ruwasqankuraykuchu. Pukllaqqa yachanña ganananta otaq manaña chaypas, askha qolqetan churan suertepi confiaspa. Ganaytan munan mana llank’ashaspa. Biblian ichaqa cristianomanta nin hump’inkuta hich’arispa mikhuna tarinankuta. Rey Salomonmi nirqan: “Runapaq aswan allinqa mikhuyllanmi, ukyayllanmi, llank’asqanpipas kusikuynillanmi. Rikullanitaqmi chaypas Diospa qosqan kasqanta”, nispa (Eclesiastés 2:24). Chaymi cristianokunaqa Diospi confianku kusisqa kawsanankupaq promesanpitaq suyakunku, manan yanqa kaqkunapichu yuyaymananku nitaq mana kallpachakuspachu imayoq kaytapas munanku.

Trampamantaq urmawaq

Apuestaqqa allintaña ganashanman chaypas, manan q’otuchikunanchu kusikuyninwan, mana chayqa manan reparanmanchu qhepaman imapi tarikunanta. Imaymanata munapakuq runaqa qallariypiqa yaqapaschá qhapaqyanman, ichaqa Bibliaq nisqan hina ‘manan qhepamanqa kusikunanpaqchu kanqa’ (Proverbios 20:21). Askha ganaqkunan qhepamanña reparanku qhapaq kayqa mana kusi kawsay apamusqanta. Chaymi aswan allin Bibliata kasukuy, manan ‘qhapaq-kaykunaman k’askakunachu, aswanpas kawsaq Diosmanmi hap’ipakunanchis. Qhapaq-kaykunaqa tukukuqlIan. Payllan kusikunanchispaq tukuy imaymanata askhatapuni qowanchis’ (1 Timoteo 6:17).

Qolqepaq pukllayqa manan ganayllachu nitaq pierdeyllachu, chayqa aswan mana allinkunamanmi apan. Biblian nin: “Qhapaqyayta munaq runakunan ichaqa wateqayta mana atipaspa, toqllaman hina urmaykunku, hinaspan mana valeq waqllichiq munapayaypi rikukapunku, chaykunawanmi chinkayman ñak’ariyman urmaykapunku”, nispa (1 Timoteo 6:9). “Toqllamanta” rimaspan Biblia nishan animalta hap’inapaq huk trampamanta. Millonninpi runakunan pisi qolqellawan apostayta qallarinku, chaymantataq huk “toqllapi” otaq trampapi urmanku, manañataq chaymanta lloqsiyta atinkuchu. Chhaynapin qolqepaq pukllay askha familiakunata mana allinpi tukuchin llank’anankutapas saqechin.

Bibliapi textokunata qhawarisqanchismanta, ¿imatan yachanchis? ¿Ima ninmi Dios qolqepaq puqllaymanta? Apóstol Pablon cristianokunaman nirqan: “Amaña runakunaq imaynatachus kawsashasqanta hinaqa kawsaychischu, aswanpas mosoqyachisqa yuyayniykichisman tupaqtapuni kawsaychis. Ahinapin mayqenchus Diospa munaynin kasqanta reparankichis, paypa munayninqa allinmi, sumaqmi, hunt’asqapunin”, nispa (Romanos 12:2). Cheqaq cristianoqa manan hukkunaq yuyaykusqankuman hinachu ruwan, aswanpas Diospa munayninman hinan. Diosmi kusisqa kananchista munan pay ‘kusisqa Dios’ kasqanrayku (1 Timoteo 1:11 NM). Arí, Diosta kasukusun chayqa wiñay kawsaymanmi aypasunchis manataq llakikuypichu kawsasun qolqepaq pukllasqanchisrayku.

[Uranpi willakuy]

[19 paginapi willakuy]

Diosta serviq kunaqa llank’ankun familiankuta uywanankupaq

[18 paginapi recuadro]

¿Imapin tarikusunman?

Pukllaqkuna ganasqankuwan pierdesqankuwan imayna sientekusqankumantan psiquiatra Hans Breiter nin: “Pukllasqankumanta qolqe ganaq runakunaqa drogakuq runakuna hinan sientekunku”, nispa. Chaymi qolqepaq pukllayqa drogakuyman hina tukunman, manañan saqeyta atipusunmanchu.

[18 paginapi foto]

¿Maymantan horqokun apuestapi ganasqanku qolqe?