Jehová Diospa Siminqa kawsaqmi

Marcos qelqamanta akllasqa yachachikuykuna

TAWANTIN evangeliokunamantaqa Marcos libron aswan pisilla. Kay librotaqa Juan Marcosmi qelqaran Jesuspa wañusqanmanta kawsarimusqanmantawan kinsa chunka wata qhepaman, kay qelqan willashan Jesuspa kinsa wata kuskan predicasqanmanta.

Yaqachus hina kay libroqa mana judío runakunapaq qelqasqa karan, astawanqa Roma llaqtapi tiyaq runakunapaq, kay libroqa Jesuspa ruwasqanmanta astawan willashan yachachisqanmantaqa pisillatan willan, willashallantaq Jesús Diospa churin hina milagrokuna ruwasqanmanta tukuy sonqowan predicasqanmantawan. Marcos qelqamanta yachayqa kallpachawasunmi Mesiaspi iñinapaq tukuy sonqowan allin willakuykunata willanapaqpas (Hebreos 4:12).

GALILEAPI JESUSPA PREDICASQAN

(Marcos 1:1–9:50)

Marcosqa chunka tawayoq versiculokunallapi willan Bautizaq Juanpa ruwasqanmanta, tawa chunka p’unchay ch’inneqpi Jesuspa kasqanmantawan. Chaymantapas willanmi Galileapi Jesuspa predicasqanmanta. Hinataq, hinamantataq nisqa simikunan rikuchin Marcospa usqhaylla rimasqanta (Marcos 1:10,12, Edición 1988).

Jesusqa yaqa kinsa watapi hinan llapa Galilea provinciata kinsa kutita predicaran. Marcosqa ima tiempopichus sucedesqanman hinan willan, ichaqa manan willanchu Jesuspa Orqo Patapi yachachisqanmanta huk hatun discursonkunamantapas.

Bibliamanta tapuykuna kutichiykunapiwan:

1:15. ¿Imamantan Jesús rimasharan “tiempoqa chayarqamunñan” nispa? Jesusqa predicananpaq tiempo chayamusqanmantan rimasharan. Paymi chaypi kasharan Jehová Diospa akllasqan kamachikuq hina, chaymi niran Diospa Reinonmi qayllaykamun nispa. Chhaynapi Jesuspa predicasqanta uyariq sumaq sonqo runakuna Diospa munayninta ruwananku karan.

1:44; 3:12; 7:36. ¿Imaraykun Jesús mana munaranchu milagrokuna ruwasqanmanta willanankuta? Payqa manan munaranchu mana kaqta, yapaykuspa runakunaman willanankuta. Aswanmi munaran paykuna kikinkumanta Cristo kasqanta yachanankuta chayman hina decidinankutapas (Isaías 42:1-4; Mateo 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Lucas 5:14). Gerasa llaqtapi supaykunaq ñak’arichisqanmanta qhaliyachisqan runatan ichaqa kamachiran familiankunaman willamunanpaq. Chay llaqtayoq runakunan Jesusta niranku ripuy hallp’aykumanta nispa, chaymi pisillata rimaran chay llaqtapi kaq runakunawan. Chhaynapi Jesuspa qhaliyachisqan runaqa chay llaqtapi qhepakunan karan mana allin rimaykunata sut’inchananpaq iskay waranqa khuchikunaq wañusqanmanta (Marcos 5:1-20; Lucas 8:26-39).

2:28. ¿Imaraykun Jesusta niranku ‘samana p’unchaypaq Señornin’ nispa? Apóstol Pablon qelqaran: “Moisespa kamachikuy siminqa hamuq allinkaqkunaq llanthun hinallan karqan”, nispa (Hebreos 10:1). Kamachikuy Simiq nisqanman hina, soqta p’unchay llank’asqanku qhepamanmi sábado p’unchaypi samaranku, Jesustaq chay p’unchaypi askha runakunata qhaliyachiran. Chaywanmi yachanchis Waranqa wata Cristoq kamachisqanpi thak kawsay kananta askha saminchaykuna kanantapas, chayqa kanqa Satanaspa kamachiynin tukupuqtin. Chaymi chay Reinopi kamachikuqqa ‘samana p’unchaypa Señornin’ (Mateo 12:8; Lucas 6:5).

3:5; 7:34; 8:12. ¿Imaynatan Marcos yacharan Jesús imayna runa kasqanta? Marcosqa manan Jesuspa apostolninchu nitaq amigonpaschu karan. Ñawpa runakunaq costumbrenman  hina, Marcosmanqa amigon apóstol Pedro willaran Jesús imayna runa kasqanmanta (1 Pedro 5:13).

6:51, 52. ¿Imaraykun Jesuspa yachachisqankuna mana entienderankuchu ‘t’antaq askhayasqanmanta’? Jesusqa phisqa t’antallawanmi iskay challwakunallawanmi phisqa waranqa qarikunaman mikhuchiran, ichaqa kallarantaqmi warmikunapas, erqechakunapas paykunamantaqa manan yachakunchu hayk’a kasqankuta. Jesusmanqa Jehová Diosmi atiyta qoran milagrokunata ruwananpaq, chaytan Jesuspa yachachisqankunaqa reparananku karan ‘t’antaq askhayasqanwan’ (Marcos 6:41-44). Sichus Jesús atiyniyoq kasqanta entiendenkuman karan chayqa, manan mancharikunkumanchu karan unu patapi purishaqta rikusqankumanta.

8:22-26. ¿Imaraykun Jesús ñawsata pisi-pisimanta qhawarichiran? Yaqapaschá chay runata khuyapayaspa. Chay runaqa unayña ñawsa karan chaymi pisi-pisimanta qhawarinan karan k’anchayta rikunanpaq.

Yachananchispaq:

2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Marcos qelqaqa willan mana judío runakunaq mana reqsisqan costumbrekunamanta, hukniray rimaykunamanta, imapi iñisqankumanta huk cheqaskunamantapas. Sut’incharanmi fariseokunaq ‘ayunasqankuta’, corbán ‘Diospaq ofrenda nisqa’ kasqanta, saduceokunaq “kawsarimpuyqa manan kanchu”, nisqankuta, ‘yupaychana wasiqa chimpa Olivos orqomanta’ rikukun nisqankutapas. Piqpa mirayninmanta Mesías hamunanmantaqa judío runakunallan yachayta munaran chaymi mana willaranchu. Marcosmi ancha sumaq ejemplota qowanchis, predicaspa, huñunakuypi discursota qospa uyariqninchiskuna imayna kasqankuta reparananchispaq.

3:21. Jesuspa familiankunaqa mana iñiq runakunan karanku. Chaymi Jesusqa entienden wayqe pananchiskunata, mana iñiq familiankuna iñiyninkurayku hark’aqtin, asipayaqtin imayna sientekusqankuta.

3:31-35. Jesusqa bautizakuspanmi Diospa espiritual Churinman tukupuran, ‘Hanaq pacha Jerusalentaq [...] maman’ kapuran (Gálatas 4:26). Jesusqa chay p’unchaymantapacha yachachisqankunata astawan munakuran, tayta mamankunaq familianmantaqa. Chaymi yachachiwanchis cheqaq yupaychayta ñawpaqman kawsayninchispi churanapaq (Mateo 12:46-50; Lucas 8:19-21).

8:32, 33. Pipas mana allinta yuyaykuspa rimapayawaqtinchisqa manan kasunanchischu. Jesuspa qatikuqninkunaqa ‘kikinta negakunku’ chaymi mana kikinpa munaynillantachu maskhanku. Hinaspapas, liston kashananku Cristorayku ‘ñak’arinankupaq’, cristiano kayninkupi pisichasqaña, qatiykachasqaña, wañuchisqaña kaqtinkupas. ‘Qhepanta’ rispataq  Jesuspa kawsasqanta hina kawsanan. Sichus Cristoq qatikuqnin kayta munanchis chayqa pay hina kananchis (Mateo 16:21-25, Edición 1988; Lucas 9:22, 23).

9:24. Manan p’enqakunanchischu iñiyninchismanta rimayta nitaq p’enqakunanchischu iñiyninchista yapananchispaq mañakuyta (Lucas 17:5).

TUKUKUY KILLA

(Marcos 10:1–16:8)

32 wata tukuypin Jesuspa hamusqan qhepata, Jesusqa “Judea hap’iyman rirqan, hinaspa Jordán mayu inti lloqsimuy ladoman chimparqan”, hinan wakmanta askha runakunaqa payman hamuranku (Marcos 10:1). Chaypi predicasqanmanta Jerusalenman riran.

8 p’unchay Nisán killapi, Jesusqa Betania llaqtapi tarikun. Jesús mesapi mikhunanpaq tiyashaqtinmi huk warmi asuykuspa umanman sumaq q’apashaq aceiteta hich’aykuran. Jesús Jerusalén llaqtaman haykusqanmanta kawsarinankama sapa p’unchay imakuna sucedesqanqa qelqasqan kashan.

Bibliamanta tapuykuna kutichiykunapiwan:

10:17, 18. ¿Imarayku Jesús anyaran chay runata “Allin yachachikuq” nisqanmanta? Jesusqa manan chay sumaq sutita chaskikuranchu aswanpas Jehová Diostan hatuncharan, rikuchirantaq Diosmanta tukuy imapas hamusqanta. Chaymantapas Jesusqa astawan sut’incharan: tukuy imaymana Kamaq Jehová Dioslla kasqanta, paylla lliw kamachikuyta churaq kasqantapas (Mateo 19:16, 17; Lucas 18:18, 19).

14:25. “Uvas ch’irwasqataqa manañan ukyasaqchu, aswanpas Diospa qhapaqsuyunpiñan wakmanta mosoq vinota ukyasaq” nisqanwan: ¿Imatan Jesús apostolninkunaman nisharan? Jesusqa manan hanaq pachapi vino kananmantachu nisharan. Aswanpas vinoqa rikch’anachikun kusikuywanmi, chhaynallataqmi Jesuspaq kusikuy kanqa yachachisqankunawan Reinonpi kusqa kaqtinku (Salmo 104:15; Mateo 26:29).

14:51, 52. ¿Pin ‘q’alalla ayqekuq’ wayna karan? Marcosllan chaymantaqa riman, chayrayku nisunman pay kikinmanta rimashan nispa.

15:34. ¿Pisi iñiyniqyoq kaspachu Jesús niran: “¡Diosníy, Diosníy! ¿Imanaqtinmi saqerpariwanki?” nispa? Iñiyninqa manan pisiyaranchu. Manaña allintachu yachanchis imarayku Jesús chayta niran chaypas, rimasqanpi yachakun Jehová Dios manaña pakaykusqanta, chhaynapi Churinpa hunt’a sonqo kaynin wateqasqa kananpaq. Chaymantapas yaqapaschá chayta niran Salmo 22:1 textopi willakusqanta hunt’ananrayku (Mateo 27:46).

Yachananchispaq:

10:6-9. Jehová Diosqa munan casarasqa warmi qhari kuska tiyanankuta. Chaymi imaña kaqtinpas mana usqhayllachu t’aqanakunanku aswanqa iskayninku kallpachakunanku Bibliapi kamachikuykunata kasukuspa ima sasachakuyninkutapas allichanankupaq (Mateo 19:4-6).

12:41-44. Wakcha viudaq ruwasqanmi yachachiwanchis tukuy sonqomanta ima kaqninchiskunawan Jehová Dios yupaychaypi yanapakunanchispaq.

[31 paginapi dibujo]

¿Imarayku Jesús niran qhaliyachisqan runata familiaykikunaman willamuy ima sucedesqanta nispa?