1. ¿Corinto llaqtapi cristianokunamanta ima willakuymi Pablota kusichirqan?

PHISQA CHUNKA PHISQAYOQ watapin apóstol Pabloqa Troas llaqtaq puertonpi tarikusharqan, payqa yuyaykusharqanmi Corinto llaqtapi cristianokuna imayna kashasqankupi. Payqa uyarisqan phiñachinakusqankumanta chaymi llakisqa kasharqan. Chaymi payqa wawankunamanta llakikuq tayta hina huk cartata qelqarqan (1 Cor. 1:11; 4:15). Chaymantapas Titotan nirqan paykunata watukuq rinanpaq, nirqantaqmi Troas llaqtapi tupanankupaq, chhaynapi Corinto llaqtapi iñiqkunamanta yachananpaq. Pabloqa anchatan munarqan willakuykuna apamusqan uyariyta, chaymi suyasharqan Titoq chayamunanta. Ichaqa manan chayamurqanchu. Chaymi Pabloqa Macedoniaman barcopi ripurqan. Chaypin tuparqan Titowan, paymi allin willakuykunata willarqan: Corinto llaqtapi iñiqkunaqa kusikuywanmi Pabloq yuyaychayninkunata uyarikusqaku, munasharqankutaqmi paywan tupayta. Chayta uyarispan Pabloqa anchatapuni kusikurqan (2 Cor. 2:12, 13; 7:5-9).

2. a) ¿Imatan Pablo qelqarqan Corinto llaqtapi cristianokunaman iñiymanta kusikuymantapas? b) ¿Ima tapuykunatan kutichisun?

² Chay qhepallamanmi Pabloqa iskay kaq cartanta Corinto llaqtapi cristianokunaman qelqarqan, nirqanmi: “Iñiyniykichispiqa allin takyasqañan kashankichis, chaymi iñiyniykichispi mana kamachikuytachu munayku, aswanpas kusikunaykichispaqmi yanapaykuyta munayku”, nispa (2 Cor. 1:24). ¿Imatan chaywan nisharqan? ¿Imatan chaymanta yachankuman kay tiempopi umallikuna?

3. a) ¿Imatan Pablo nisharqan “iñiyniykichispiqa allin takyasqañan kashankichis” nisqanwan? b) ¿Imaynapin Pablo hina kanku kay tiempopi umallikuna?

³ Pablon rimarqan iñiyninchispas kusikuyninchispas  Dios yupaychanapaq allinpuni kasqanta. Iñiymantan nirqan: “Iñiyniykichispiqa allin takyasqañan kashankichis, chaymi iñiyniykichispi mana kamachikuytachu munayku”, nispa. Pabloqa sut’incharqanmi Diospi iñisqankurayku hunt’aq sonqo kasqankuta, manan paykunaraykuchu, nitaq huk runakunaraykuchu. Pabloqa yuyaykurqanmi iñiqmasinkunaq iñiynintaqa mana qhawashananchu kasqanta, nitaqmi chay ruwaytaqa munarqanchu, confiarqanmi paykuna allin ruwanankupi (2 Cor. 2:3). Kay tiempopi umallikunapas Pablotan qatikunku, paykunapas confiankun iñiqmasinkuq iñiyninpi, imarayku Diosta servisqankupipas (2 Tes. 3:4). Paykunaqa manan sasa kamachikuykunatachu iñiq t’aqakunapi churanku, aswanpas Bibliaq nisqanman hinan ruwanku, kasukunkun Diospa llaqtanpi kamachikuykunatapas. Pablo hinan paykunapas mana munaychakunkuchu huk cristianokunaq iñiyninmanta (1 Ped. 5:2, 3).

4. a) ¿Imatan Pablo nisharqan “kusikunaykichispaqmi yanapaykuyta munayku” nisqanwan? b) ¿Imatan Pablo hina munanku kay tiempopi umallikunapas?

⁴ Pabloqa nillarqantaqmi: “Kusikunaykichispaqmi yanapaykuyta munayku”, nispa. Chaywanqa paymanta huk yanapaqninkunamantawanmi rimasharqan. ¿Imaynapin chayta yachanchis? Chay cartallapitaqmi rimarqan iskay yanapaqninkunamanta. Nirqanmi: ‘Ñoqaqpas Silvanoqpas Timoteoqpas qankunaman willasqayku Diospa Churin Jesucristo’, nispa (2 Cor. 1:19). Chaymantapas allin reqsisqankunatan Pabloqa nirqan ‘yanapaqniykuna’, nispa. Paykunan karqan Apolos, Áquila, Prisca, Timoteo, Tito (Rom. 16:3, 21; 1 Cor. 3:6-9; 2 Cor. 8:23). “Kusikunaykichispaqmi yanapaykuyta munayku” nisqanwanmi Corinto cristianokunata nisharqan, Pablopas yanapaqninkunapas llapa iñiq t’aqa aswan kusisqa kananpaq tukuy ruway munasqankuta. Kay tiempopi umallikunapas tukuy atisqankutan ruwayta munanku iñiqmasinkuna ‘Diosta kusisqa yupaychanankupaq’ (Sal. 100:2; Filip. 1:25).

5. ¿Imatan kay estudiopi yachasun, imapin yuyaymanananchis?

⁵ Qaynallan tukuy sonqowan predicaq askha iñiqmasinchiskunata huk tapuyta ruwakurqan. Tapurqankun: “¿Huk umalliq ima ruwasqanmi otaq ima nisqanmi yanaparqasunki aswan kusisqa kanaykipaq?” nispa. Imachus kutichisqankuta qhawarisqanchispi yuyaykusun imatachus ñoqanchis kutichisunman karqan chaypi. Chaymantapas yuyaymanasun imatachus llapanchispas ruwasunman iñiqmasinchiskuna astawan kusikunanpaq chaypi. *

6, 7. a) ¿Imaynatan umallikuna qatikunkuman Jesusta, Pablota hukkunatapas? b) ¿Imaraykun iñiqkuna astawan kusikunku sutinkuta yuyaqtinchis?

⁶ Askha cristianokunan nirqanku umallikuna sonqomantapuni yanapaqtinku aswan kusisqa kasqankuta. Umallikunaqa chaytan rikuchinkuman Davidta, Eliuta Jesustawan qatikuspanku (leey 2 Samuel 9:6; Job 33:1; Lucas 19:5). Paykunaqa sutinkumantan hukkunata waqyarqanku. Pablopaqpas ancha importanten karqan iñiqmasinkunaq sutinta uyariy, sutinkumanta waqyaypas. Romamanta cristianokunaman carta apachisqan tukupuyninpin iskay chunka tawayoq más iñiqmasikunaq sutinta willan. Hukninmantan  nishan: “Munasqay panay Persidata napaykapuwaychis”, nispa (Rom. 16:3-15).

⁷ Wakin umallikunaqa sasachakunkun iñiqmasinkuq sutinta yuyarispa. Ichaqa sutinmanta waqyaspaqa kaytapas nishankuman hinan: “Qanqa ancha importanten ñoqapaqqa kanki”, nispa (Éx. 33:17). Umallikunaqa iñiqmasikunaq sutinta yuyaspan yanapanku aswan kusisqa kanankupaq, chaytan ruwankuman Qhawaq revistata estudiaspa, huk huñunakuykunapipas (tupachiy Juan 10:3).

8. ¿Imaynatan Pablo qatikurqan Jehová Diosta Jesustapas?

⁸ Kallpachaq simikunata nispan iñiqmasinchiskunataqa kusichillasunmantaq, imaynan Pablopas ruwarqan hinata. Corinto llaqtapi cristianokunaman iskay kaq carta qelqasqanpin chay sut’ita rikukun, nirqanmi: “Anchatan qankunamanta alabakuni”, nispa (2 Cor. 7:4). Chay simikunaqa anchatachá kusichirqan Corintomanta iñiqkunata. Pabloqa huk iñiq t’aqakunatapas yaqa chhaynallatataqmi nirqan (Rom. 1:8; Filip. 1:3-5; 1 Tes. 1:8). Roma cristianokunaman carta apachisqanpi Persidamanta rimasqan qhepamanmi nirqan: “Payqa sinchitan señorpaq llank’arqan”, nispa (Rom. 16:12). ¡Chay hunt’aq iñiqmasinchisqa anchatachá kusikurqan! Pabloqa Jehová Diosta Jesustan qatikusharqan chhayna kallpachaq simikunawan hukkunata nispaqa (leey Marcos 1:9-11; Juan 1:47; Apo. 2:2, 13, 19).

9. ¿Imaraykun iñiqkuna astawan kusikunchis kallpachaq simikunata qospa, chaskispapas?

⁹ Kay tiempopi umallikunapas ancha chaninpaqmi hap’inku sumaq simikunawan iñiqmasinkuta kallpachaytaqa, chaywanmi rikuchinku munakusqankuta (Prov. 3:27; 15:23). Chayta ruwaspaqa kaytapas ninkuman hinan: “Qanpiqa anchatan interesakuni, chaymi rikurqayki ruwasqaykita”. Iñiqmasikunaqa munankun umallikuna sumaq simikunawan kallpachananta. 55 watayoq cristianan nirqan: “Llank’anapiqa manan pipas “kusa” nisunkichu. Chaypiqa aswan allinpaq qhawarikuyllatan munanku, manan munakuy rikukunchu. Chaymi anchata kusikuni iñiq t’aqapi yanapakusqaymanta huk umalli “kusa” niwaqtinqa. ¡Anchatan kallpachawan! Ñoqaqa hanaq pacha Taytaypa munakuynintan chaypi rikuni”, nispa. Huk iñiqmasinchiskunapas chhaynatan yuyaykunku. Qaynallan huk umalli kallpacharqan mana esposanpa yanapaynillanwan wawankunata uywaq taytata. Paymi nirqan: “Niwasqankunaqa hampi hinaraqmi anchata kallpachawarqan”, nispa. Sonqomantapuni huk umalliq sumaq simikuna nisqanqa anchatan kallpachan, astawantaqmi kusichin iñiqkunata. Chhaynapin iñiqkunaqa mana sayk’uspalla kawsayman apaq ñanninta purinku (Is. 40:31).

10, 11. a) ¿Imaynatan umallikuna Nehemiaspa ruwasqanta hina ruwankuman? b) ¿Iman umallikunata yanapanqa iñiqmasinkuta visitaspa iñiyninkupi kallpachanankupaq?

¹⁰ ¿Imata ruwaspan umallikuna rikuchillankumantaq iñiqkunapi interesakusqankuta, chhaynapi aswan kusisqa kanankupaq? Paykunan ñawpaqta kallpachaq simikunata ninanku kallpachanapaq kaq iñiqkunata (leey Hechos 20:28). Chayta ruwaspankuqa qatikushankun ñawpa tiempopi umallikunata. Yachasun ñawpa tiempopi huk umalliq ruwasqanta, Nehemiasmi repararqan judiomasinkuna iñiyninkupi pisipashasqankuta. Biblian willan imayna kallpachasqanta (Neh. 4:14). Kay tiempopi umallikunapas kaqllatataqmi  ruwanku: paykunan ñawpaqta iñiqmasinkuta iñiyninpi kallpachanku. Chaymi atikusqanman hina iñiqmasinkuq wasinta visitanku iñiyninkupi ‘yanapanankupaq’ (Rom. 1:11). ¿Iman umallikunata yanapanman chay ruwayninkuta allinta hunt’anankupaq?

¹¹ Manaraq visitashaspan umallikunaqa tiempota horqonanku visitananku iñiqpi yuyaykunankupaq. Kaykunatan tapukunkuman: “¿Ima sasachakuykunapin chay iñiqmasi tarikushan? ¿Imatan niyman kallpachanaypaq? ¿Ima textokunan yanapanman? ¿Rimanchu Biblia chay iñiqmasi hina sasachakuypi tarikuq runamanta?” nispa. Chay tapuykunata ruwakusqankun yanapanqa iñiqmasinkuta allinta kallpachanankupaq. Chay visitasqankupiqa umallikunaqa makillan uyarinqaku iñiqmasinkuq ima willakusqankutapas (Sant. 1:19). Huk cristianan nirqan: “¡Anchatan kallpachawan huk umalliq makilla uyariwasqanqa!” nispa (Luc. 8:18).

12. ¿Pikunan iñiq t’aqapi yanapanata necesitanku, imarayku?

¹² ¿Pikunatan visitankuman? Pablon umallikunata yuyaycharqan: ‘Lliw iñiqkunata cuidaychis’, nispa. Iñiq t’aqapi llapa cristianokunan kallpachanata necesitanku, hinallataq askha wataña precursor kaqkunapas, publicadorkunapas. ¿Imaraykun allin iñiyniyoq hunt’aq sonqowan Diosta serviqkunapas umallikunaq kallpachananta necesitanku? Paykunapas kay millay pachaq kaqninkunawanmi pisipankuman. Davidpa kawsayninmanta yachasqanchismi rikuchiwasun Diosta hunt’aq sonqowan serviqkunapas mayninpi iñiqmasinkuq yanapaynin necesitasqankuta.

13. a) ¿Imaynapin Isbi-benob Davidta wañuchiyta munarqan? b) ¿Imaraykun Abisai Davidta yanapayta atirqan?

¹³ Israelpi qhepaman rey kananpaq akllasqanku qhepallamanmi Davidqa hatunkaray  runa Goliatwan maqanakurqan. Davidqa rikuchirqanmi mana manchakuq kasqanta, hinan wañuchirqan (1 Sam. 17:4, 48-51; 1 Crón. 20:5, 8). Watakuna qhepamanmi Davidqa Felisteokunawan maqanakuypi huk hatunkaray runawan maqanakullarqantaq. Sutinmi karqan Isbi-benob nisqa (2 Sam. 21:16). Chay hatunkaray runan ichaqa Davidta wañuchinanña kasharqan. Mana manchakuqña karqan chaypas, sayk’usqan kasharqan. Chayta reparaspan Isbi-benobqa wañuchiyta munarqan. Ichaqa manaraq wañuchishaqtinmi, “Sarviaq churin Abisaiqa yanapaq chayarqan, hinaspa chay Filistea runata phawaykuspa wañurqachirqan” (2 Sam. 21:15-17). ¡Yaqallan Davidqa wañurqan! Anchatachá Davidqa Abisaita agradecekurqan makilla kashasqanmanta, chhaynapi yanapay atisqanmanta. ¿Imatan chaymanta yachanchis?

14. a) ¿Imaynatan atipasunman Goliat hina hatun sasachakuykunata? b) ¿Imaynatan umallikuna yanapawanchis hukmanta kallpayoq kanapaq, astawan kusikunapaqpas? Willay.

¹⁴ Saqrapas yanapaqninkunapas imaymana sasachakuykunataña churawanchis chaypas, Jehová Diosta serviqkunaqa pachantinpin predicashallanchis. Wakinninchisqa Goliat hina sasachakuykunatan atiparqanchis. Ichaqa tukuy sonqowan Diospi confiasqanchisraykun atiparqanchis. Mayninpin ichaqa kay pachaq millay kaqninkuna sayk’uchiwanchis, pisikallpayachiwanchis. Chaykunataqa atipasunmanmi kallpanchispi kaspaqa, ichaqa sayk’usqa tarikusqanchisraykun chaykuna atipawasunman. Chay ratopin huk umalliqa yanapawasunman hukmanta kallpayoq kanapaq, aswan kusisqa kanapaqpas. 65 watayoq precursoran nin: “Qaynakunan mana allinchu tarikurqani, predicaypas sayk’uchiwarqanmi. Huk umallin chayta reparaspa tapuwarqan imayna tarikusqayta. Sumaqtan rimarqayku, chaypin huk textota leesqan kallpachawarqan. Yuyaychawasqankunaman hinan ruwarqani, chaymi allinniypaq karqan. ¡Anchatan agradecekuni makilla reparaspa yanapawasqanmanta!” nispa. Diospa bendicionninmi munakuq umallikunaq ñoqanchismanta llakikusqankuqa, paykunaqa Abisai hinan makilla kashanku yanapawananchispaq.

15, 16. a) ¿Imaraykun Pablota iñiqmasinkuna anchata munakurqanku? b) ¿Imaraykun munakunchis umallinchiskunata?

¹⁵ Iñiq t’aqata qhawariyqa kallpachakunapaqmi. Mayninpiqa umallikunaqa manan puñuytapas tarinkuchu iñiqkunata yanapanankupaq Diosmanta mañakuspanku, otaq iñiqmasinkuta yanapaspankupas (2 Cor. 11:27, 28). Ichaqa Pablo hinan ruwayninkuta kusikuywan allinta hunt’anku, Pablon Corinto cristianokunaman qelqaspa nirqan: “Qankunaq allinniykichispaqmi ñoqaqa [...] kallpaytapas tukukusaq”, nispa (2 Cor. 12:15). Anchata iñiqmasinkunata munakusqanraykun tukuy kawsayninta qorqan kallpachananpaq (leey 2 Corintios 2:4; Filip. 2:17; 1 Tes. 2:8). ¡Chaychá paytaqa sinchita munakurqanku! (Hech. 20:31-38.)

¹⁶ Kay tiempopi Diosta serviqkunapas munakunchismi umalliqninchiskunata, mañakuspapas Diostan agradecekunchis umallikuna qowasqanchismanta. Ñoqanchispi interesakusqankuqa astawanmi kusichiwanchis, visitamuwasqanchispas kallpachawanchismi. Kay pachaq millay kaqninkunaqa sayk’uchiwanchismi ichaqa umallikunaqa makillan kashanku yanapawananchispaq, chaytaqa ancha chaninpaqmi hap’inchis. Paykunaqa ‘kusikunanchispaqmi yanapaykuyta munawanchis’.