Espirituman hina puriyqa kawsay thak kaypiwanmi

‘Manan sonqonchispa munayninman hinachu purishanchis, aswanpas santo espirituq munayninman hinañan purishanchis.’ (ROM. 8:4.)

1, 2. a) ¿Ima mana allinkunapin rikukunku distraesqa manejaqkuna? b) ¿Imaynapin tarikunkuman espiritualpi distraekuqkuna?

ESTADOS UNIDOS nacionmanta huk autoridadmi nirqan: “Carrota mana tukuy yuyaywanchu manejayqa huk onqoy hinan astawanraq yapakushan”, nispa. Celularwan rimaspa manejaqtinkun chayqa suceden. Askha choferkunata chaymanta tapuqtinkun yaqa kuskan hina nirqanku, hukkuna celularpi rimaspa manejamusqankurayku yaqalla chocasqankuta otaq ima mana allinpipas tarikusqankuta. Wakinqa allinpaqmi qhawarinku imatapas ruwan-ruwan manejayta, ichaqa imapas sucedeqtinqa sinchi sasachakuykunapin rikukunkuman.

² Iñiyninchiswanpas yaqa kaqllataqmi sucedenman. Imaynan huk chofer distraekuspa mana rikunchu señalkunata, hinaspa sasachakuypi tarikun, chay hinallataqmi espiritualpipas sucedewasunman. Sichus Dios serviyninchispi huk ruwaykunawan distraekusunman chayqa, iñiyninchispin waqllipusunman (1 Tim. 1:18, 19). Pablon Romapi cristianokunaman willarqan: “Sonqoq [‘aychaq’, NM] munasqanman hina yuyayqa wañuymanmi apaykun, santo espirituq munasqanman hina yuyaymi ichaqa sumaq kawsay thak-kaypiwan”, nispa (Rom. 8:6). ¿Imamantan rimasharqan Pablo? ¿Imatan ruwasunman ama ‘aychaq munayninman hina yuyaykunapaq’? ¿Imatan ruwasunman  ‘santo espirituq munayninman hina yuyaykunapaq’?

“Manan ima huchachaypas kanñachu”

3, 4. a) ¿Imatan Pablo atipanan karqan? b) ¿Imaraykun Pabloq imaynapi tarikusqanmanta yachananchis?

³ Romapi cristianokunaman Pablo qelqaspan willarqan yuyaykusqanwan aychanwan mana kaqllatachu ruway munasqankuta (leey Romanos 7:21-23). Pabloqa manan justificakusharqanchu otaq pay kikintachu khuyapayakusharqan, nishu huchayoq kaspapas manaña ima ruwaytapas atinmanchu hinata. Payqa allin iñiyniyoq cristianon karqan, Diospa espiritunwan akllasqa runa, huk nacionkunapaq ‘apostoltaq’ karqanpas (Rom. 1:1; 11:13). Chhaynaqa, ¿imaraykun qelqarqan huchata atipananpaq anchata kallpachakusqanmanta?

⁴ Pabloqa reparakurqanmi pay kikinmantaqa mana allintachu Diospa munaynin hunt’ananta. ¿Imarayku? Adanpa miraynin kasqanraykun huchayoq karqan. Pay kikinmi llapa runakunamanta nirqan: “Llapallanmi huchallikurqanku, chaymi Diospa k’anchashaq qayllanmanta karupi kashanku”, nispa (Rom. 3:23). Ñoqanchispas pay hina pantaq runan kanchis, chaymi sapa p’unchay kallpachakunanchis huchata atipananchispaq. Chaymantapas, imaymanan distraewasunman “kawsayman” apaq ñanmanta karunchawananchispaq (Mat. 7:14). Ichaqa Pablo hinan ñoqanchispas mana chaykunawan atipachikunchischu.

5. ¿Iman Pablota yanaparqan huchata atipananpaq?

⁵ Pablon qelqarqan: “Diosllapunin Señorninchis Jesucristowan kacharichiwan”, nispa (Rom. 7:24, 25). Hinan ‘Jesucristowan hukllachasqa kashaq’ akllasqa cristianokunamanta rimarqan (leey Romanos 8:1, 2). Paykunatan Dios santo espiritunwan wawankunata hina qhawarisqa, ‘Cristowan kuska’ chay herenciata chaskinankupaq (Rom. 8:14-17). Diospa espiritun Cristoq sacrificionpi iñisqanku iman paykunata yanaparqan Pabloq willasqan huchata atipanankupaq, chhaynapin ‘mana ima huchachaypas kanñachu’. ‘Huchaq kamachisqanmanta wañuymantawanmi’ kacharichisqa karqanku.

6. ¿Imaraykun lliw cristianokuna Pabloq rimasqanta entiendenanchis?

⁶ Pabloqa akllasqa cristianokunapaqmi rimasharqan, ichaqa Diospa espiritunmanta Cristoq sacrificionmantawan willasqanqa lliw cristianokunaq allinninpaqmi, hanaq pachapaqña otaq kay pachapaqña suyakuyninchis chaypas. Pabloqa Diospa yuyaychasqanmi chayta rimarqan, chaymi Diosta lliw serviqkuna chayta entiendenanchis kallpachakunanchistaq allinninchispaq kananpaq.

Diosmi aychapi “huchata castigarqan”

7, 8. a) ¿Imaynapin Kamachikuy Simi “mana kallpayoq kapurqan”? b) ¿Imatan Dios ruwarqan santo espiritunwan Cristoq sacrificionwanpas?

⁷ Romanos 7 capitulopin Pablo rimarqan pantaq runa kayninchispi hucha atiyniyoq kasqanmanta, 8 capitulopitaq rimarqan santo espirituq atiyninmanta. Chaymantapas willarqanmi huchata atipanankupaq cristianokunata santo espíritu yanapasqanta, chhaynapi Diospa munayninman hina kawsaspa favorninta chaskinankupaq. Willallarqantaqmi Kamachikuy Simiq mana atisqanta Jehová Dios santo espirituwan Cristoq sacrificionpiwan ruway atisqanta.

⁸ Moisespa chaskisqan Kamachikuy Simiqa imaymana kamachikuyninwanmi huchallikuq runakunata huchachaq. Kamachikuy Simiq nisqanman hina serviq Israelpi uma sacerdotekunapas huchayoqmi karqanku, chaymi mana atirqankuchu huchanku pampachakunanpaq allin sacrificio haywayta. Chhaynapin Kamachikuy Simiqa “mana kallpayoq kapurqan”. Ichaqa Diosmi ‘sapan  Churinta [...] huchayoq runaman rikch’akuqta’ kachamuspa aychapi “huchata castigarqan,” ahinapitaq “kamachikuy simiq mana ruway atisqanta ruwarqan”. Chhaynaqa, akllasqa cristianokunatan chaninpaq qhawarikun Jesuspa sacrificionpi iñisqankurayku. Paykunatan kallpachakun ama aychaq munayninman hina purinankupaq, aswanpas ‘espirituq munayninman hina purinankupaq’ (leey Romanos 8:3, 4). Chaytan ruwananku wañupunankukama, “wiñay kawsay coronata” chaskinankupaq (Apo. 2:10).

9. ¿Ima ninanmi Romanos 8:2 textopi ‘kamachikuy’ simi?

⁹ Kamachikuy Simimanta rimasqanmantapas, Pablon rimallarqantaq ‘espirituq kamachikuyninmanta’, ‘huchaq kamachikuyninmantawan’ (Rom. 8:2, Mosoq Rimanakuy). ¿Iman chay kamachikuykuna? Chay ‘kamachikuykunaqa’ manan Moisespa chaskisqan kamachikuykuna hinachu. Huk qelqan chaymanta nin: “Kay textopi griego rimaymanta t’ikrakuq kamachikuy simiqa, kay ninantan nin: ‘runakunaq yuyayninpin huk kamachikuy hina kashan allintapas otaq mana allintapas ruwanankupaq, chaymantapas ‘allinta kawsanankupaq kamachikuykuna akllakusqankun’”, nispa.

10. ¿Imaynapin wañuyman apaq huchaq kamachikuyninman hap’ichisqa kashanchis?

¹⁰ Pablon qelqarqan: “Imaynan huk runallawan huchaqa kay pachapi qallarirqan, huchawantaq wañuypas rikhurirqan, chay hinallataqmi, wañuyqa llapa runaman chayarqan llapallan huchallikusqankurayku”, nispa (Rom. 5:12). Adanpa miraynin kasqanchisraykun llapanchis wañuyman apaq huchaq kamachikuyninman hap’ichisqa kashanchis. Pantaq aychanchisqa sapa kutillan tanqawanchis Diospa cheqnisqan ruwaykunapi purinapaq, chaytaq wañuyman apawanchis. Pablon Galaciapi iñiqmasinkunaman qelqarqan wakin runakunaq imayna kasqanku ruwasqankupas aychaq ‘millay munasqan ruwaykuna’ kasqanmanta. Nirqantaq: “Chay hinata ruwaqkunaqa manan Diospa qhapaqsuyunman haykunqakuchu”, nispa (Gál. 5:19-21). Chaykunata ruwaqkunan aychaq munayninman hina kawsanku (Rom. 8:4). Chay runakunapi “kamachikuy hina” kaq, imayna ‘kawsanankupaq kamachikuykuna akllakusqankupas’ aychaq munayninman hinan. Ichaqa manan nishuta huchallikuqkunallachu, yaqapas ídolo yupaychaqkuna, qhelli huchapi, layqaykunapi puriqkunallachu aychaq munayninman hina kawsanku. Chaypin tarikullantaq celosakuy,  phiñakuy, maqanakuy envidiakuypas. Chhayna kaqtinqa, ¿mayqenninchistaq aychaq munayninman hina puriymanta tukuypi mana huchachana kasunman?

11, 12. ¿Imatan Dios ruwarqan huchaq kamachikuyninmanta librawananchispaq? ¿Imatan ruwana Diospa allin qhawarisqan kanapaq?

¹¹ Diospa munayninpin librakunchis huchaq kamachikuyninmanta, chaymi kusisqa sientekunchis. Jesusmi nirqan: “Diosqa anchatapunin runakunata munakurqan, chaymi sapan Churinta kachamurqan, pipas paypi iñiqqa ama wañunanpaq, aswanpas wiñay kawsayniyoq kananpaq”, nispa. Arí, Diospa munakuyninta chaskispa Cristoq sacrificionpi iñiyqa huchamantan librawanchis (Juan 3:16-18). Chayraykun Pablo hina nisunman: “Aswanqa Diosllapunin Señorninchis Jesucristowan kacharichiwan”, nispa.

¹² Huchapi tarikusqanchisqa huk onqoytapas hampichikushasunman hinan. Sichus qhaliyayta munanchis chayqa, doctorpa nisqantan ruwananchis. Kacharichiypi iñiyqa librawasunmanña huchaq kamachikuyninmanta chaypas, kaqllan pantaq runa kashanchis huchallikushallanchistaq kanpas. Chayraykun Dioswan allinpi kanapaq paypa bendicionninta chaskinapaqpas mana chayllatachu ruwananchis. Pablo rimallarqantaq espirituman hina purinamanta.

Espirituman hina purisun

13. ¿Iman espirituman hina kawsay?

¹³ Maytapas rispaqa aswan-aswantan avanzanchis mayman chayananchiskama. Chhaynallataqmi espirituman hina puriypas, manan espiritualpi mana huchachana kaychu, aswanpas espiritual kawsayninchispi aswanta ñawpashallaymi (1 Tim. 4:15). Chaypaqqa, sapa p’unchaymi anchata kallpachakunanchis kawsayninchispi espirituwan pusachikunapaq. Sichus sapa p’unchay ‘espirituq munasqanman hina kawsasun’ chayqa, Diospa allin qhawarisqanmi kasun (Gál. 5:16).

14. ¿Imaynan kanku ‘aychaq munayninman hina kawsaqkuna’?

¹⁴ Romapi cristianokunaman carta qelqasqanpin Pablo willarqan ‘sonqoq [“aychaq”, NM] munayninman hinalla kawsaqkunamanta [...] espirituq munayninman hina kawsaqkunamantawan’ (leey Romanos 8:5). Aychaq munayninman hina, nispaqa manan cuerponchismantapunichu rimasharqan. Bibliapi “aycha” simiqa pantaq, huchallikuq runa kasqanchismantan riman. Chhayna pantaq runa kasqanchisraykun Pabloq  willasqan aychawan yuyayninchiswan mana tupanchu. “Aychaq munayninman hinalla kawsaqkunaqa” manan Pablo hinachu chayta atipanankupaq kallpachakunku. Diospa imachus mañasqanta qhawarispa yanapaynin chaskinankumantaqa, ‘aychaq munayninman hinallan imatapas yuyanku’, otaq allinnillankuta maskhanku, munasqankuman hinallataq ruwankupas. “Espirituq munayninman hina kawsaqkunan” ichaqa espirituq kaqninkunapi “yuyaykunku”. Paykunaqa kallpachakunkun Dioswan allinpi kanankupaq, espiritual ruwaykunawan hunt’anankupaqpas.

15, 16. a) ¿Imaynatan runakunaq yuyaykusqan kawsayninkupi afectan? b) ¿Ima ruwaypin yaqa llapa runakuna purinku?

¹⁵ (Leey Romanos 8:6.) Imata ruwanapaqpas allinña mana allinña kaqtinpas, chaymanmi yuyayta churanchis. Aychaq kaqninkunallapi yuyaykuq runakunaqa, ratullan sonqonkupi wiñachinku chayman hinalla kawsayta, chaymi chay ruwaykunallamanña aysachikunku. Sonqonkupas, ima ruway munasqankupas aychaq munasqanman hinallan.

¹⁶ ¿Ima ruwaytan astawanqa runakuna munanku? Pablon qelqarqan: “Kay pachaq kaqninkunaqa kaykunan: aychaq millay munayninkuna, ñawiq rikusqan millay munapakuykuna, kay pacha kawsaypi hatunchakuykuna ima, chaykunaqa manan Dios Yayamantachu paqarimun, aswanpas kikin kay pachamantan”, nispa (1 Juan 2:16). Kay tiempopiqa qhelli kawsay, hatunchakuy qolqe maskhay iman librokunapi, revistakunapi, periodicokunapi, televisionpi, peliculakunapi Internetpipas lloqsimun. Runakunaqa chaykunapin yuyaykunku. Ichaqa Bibliaq nisqan hina, ‘aychaq munasqanman hina yuyayqa wañuymanmi apawasunman’, manañan Dioswan allinpichu kasunman, qhepamantaq wañupusunman. ¿Imarayku? “Sonqoq munayninkunaman hina yuyaqqa Diospa contran sayarin, manan kamachikuy simitapas kasunchu, manallataqmi atinpaschu. Sonqoq munasqankunallapi kawsaqkunaqa manan Diospa munayninta ruwayta atinkuchu.” (Rom. 8:7, 8.)

17, 18. ¿Imaynapin espirituq kaqkunapi yuyaykusunman, imapin chay ruway tukunqa?

¹⁷ “Santo espirituq munasqanman hina yuyaymi ichaqa sumaq kawsay thak-kaypiwan”, kunanmi sonqonchispi Dioswanpas thakpi kasunchis, hamuq tiempopitaq wiñay kawsayta chaskisunchis. ¿Imatan ruwasunman ‘santo espirituq munasqanman hina yuyaykushanallapaq’? Espirituq kaqkunapin allinta yuyaymanananchis, sonqonchispitaq wiñachinanchis espiritual kaq ruwaykunata. Chayta ruwaqtinchisqa yuyayninchismi ‘kamachikuy simiman’ hina “munayninman” hina kanqa. Ima tentaciontapas atipanapaqqa manan iskayyasunchu imachus ruwananchismanta, Diospa espiritunpa munasqanman hinataq decidisun.

¹⁸ Chhaynaqa, ancha importanten espirituq kaq ruwaykunaman yuyayta churay. Chaytaqa ruwasunchis ‘ruwananchispi’ ‘allinta yuyaykuspan’, otaq kawsayninchispi espiritual kaqkunata hunt’aspa. Chaykunan: Diosman astawan asuykunapaq sapa kutilla mañakuy, Bibliata leey, estudiay, huñunakuyninchiskunaman riy, predicacionmanpas lloqsiy (1 Ped. 1:13). Aychaq munaynin ruwaykunawan distraekuymantaqa, espirituq kaqkunapin yuyaykunanchis. Chhaynapin espirituman hina purispa kawsayta thak-kaytapas chaskisun (Gál. 6:7, 8).

¿Kutichiwaqchu?

• ¿Iman ‘Kamachikuy Simiq mana ruway atisqan’ karqan, imaynatan Dios atiparqan?

• ¿Iman ‘huchaq kamachiynin’, imaynatan chaymanta librakusunman?

• ¿Imatan ruwananchis ‘espirituq munasqanman hina yuyaykunapaq’?

[Tapuykuna]

[12, 13 paginakunapi dibujokuna]

¿Aychaman hinachu purinchis, icha espirituman hinachu?