Wawanchiskunata yachachisun respetoyoq kayta

ESPAÑOL simipin kay rimay kan: “Sombrerota ch’utiyukuyqa amigotan tarichiwanchis manataqmi qolqepaqchu”, nispa. Askha llaqtakunapi runakunan huk wasiman haykuyuspa otaq napanaykuspapas sombreronkuta ch’utiyukuqku; chaytaqa ruwaqku respetoyoq kasqankuta rikuchinankupaqmi, chhaynapin paykunapas respetasqa kaqku. Ñawpaqpi nisqanchis rimaymi yachachiwanchis respetoyoq runakuna allin qhawarisqa kasqankuta.

Ancha kusikunapaqmi respetoyoq wawakunata wayna-sipaskunatapas rikuyqa. Honduras nacionpi iñiq t’aqakunata watukuq umallin kurakkunawan, wayna-sipaskunawan, wawakunawan predican, paymi nin: “Runakunaqa wawakuna respetoyoq kasqankuta qhawarispan astawanqa admirakunku manan sumaq rimapayasqaymantachu”, nispa.

Kay tiempopi runakuna manaña respetoyoqchu kanku chaypas, allinpunin hukkunata respetowan qhawariy. Bibliapunin niwanchis: “Cristomanta allin willakuykunaman hinapuni allinta kawsaychis”, nispa (Fili. 1:27; 2 Tim. 3:1-5). Chaymi wawanchiskunaman yachachinanchis respetoyoq kayta. ¿Imaynatan yachachisunman? ¿Imatan ruwasunman sonqomanta respetoyoq kayta yachanankupaq? *

Ruwayniykiwan yachachiy

Wawakunaqa rikuspan imatapas astawan yachanku. Chaymi paykunataqa ruwayninchiswan yachachina respetoyoq kayta (Deu. 6:6, 7). Tayta-mamakunaqa rimapayananchismi wawanchiskunata respetoyoq kanankupaq, ichaqa ruwayninchiswanmi chaytaqa yachachinanchis.

Paulamanta yachasun. * Paytaqa mamallanmi uywarqan Diosmantapas yachachirqan, sumaq respetoyoqtaq karqanpas. ¿Iman yanaparqan respetoyoq kananpaq? Paymi nin: “Mamaymi lliw runakunata respetaq, chaymi ñoqaykupas payta qhawarispa yacharqayku respetoyoq kayta”, nispa. Walterpas wawankunatan huch’uychanmantapacha yachachirqan mana iñiq mamankuta respetowan qhawarinankupaq, paymi nin: “Manan hayk’aqpas warmiymanta mana allintaqa rimaqchu kani, respetaqmi kani, chayta qhawarispan wawaykunapas mamankuta respetaqku”, nispa. Payqa sapa kutillanmi Jehová Diosmanta mañakuq wawankunata  allinta uywananpaq. ¿Iman karqan chhayna kallpachakusqanmanta? Huknin churinmi Betelpi llank’ashan huk kaqtaq precursor kashan, anchatataqmi tayta-mamankuta respetanku munakunku ima.

Biblian nin: “Diosqa manan ch’aqwa hatarichiq Dioschu, aswanpas thak kawsay qoq Diosmi”, nispa (1 Cor. 14:33). Diosqa tukuy imatapas ordenpin ruwan. Chaymi cristianokunapas kallpachakunanchis wasinchispi chhaynata kawsananchispaq. Wakin tayta-mamakunan wawankuta yachachinku puñunanku mast’ayta, p’achanku waqaychayta, wasipi ruwaykuna yanapakuytawan. Chayta sapa kutilla ruwanankupaqqa wasin limpio allin allichasqa kanan.

¿Imaynatan wawanchiskuna qhawarinku escuelapi yachamusqankuta? ¿Agradecekunkuchu profesorninkuta? ¿Ñoqanchisri agradecekunchischu? Tayta-mamakuna, ¿imaynatan qhawarinkichis wawaykichispa tareakuna apamusqanta? ¿Imaninkichismi profesorninkumanta? Chaytan wawaykichispas qatikusunkichis. Chaymi paykunata yachachinaykichis profesorninkuta, hampiqninku doctorta, tiendapi atiendeqta, hukkunatapas agradecekunankupaq, chaypin respetoyoq kasqankuta rikuchinqaku (Luc. 17:15, 16). Escuelankupi respetoyoq kasqankuta rikuchiq wayna-sipaskunaqa “allinmi ruwasqayki” ninapaq hinapunin kanku.

Diospa llaqtanpiqa llapanchismi respetoyoq kasqanchista rikuchinanchis. Huñunakuyninchiskunapi wawakunata “ama hina kaspa”, “gracias” niqta uyarispaqa anchatan kusikunchis. Kurakkunapas huñunakuykunapi allinta uyarispan Jehová Dios respetasqanchista rikuchinanchis. Chayta qhawarispan wawakunapas qatikuwasun. Huñunakuypi respeto kasqanta qhawarispan wasiman kutipuspa paykunapas vecinonkuta respetowan qhawarinqaku. Tawa watachayoq Andrew wawan yacharunña runakunaq chawpinta pasaspa “pasarukusaykichis” nispa niyta.

¿Imatawanmi ruwananchis wawanchiskuna respetoyoq kayta yachanankupaq? Tiempotan hap’inanchis Bibliaq willasqan respetoyoq runakunamanta yachachinapaq (Rom. 15:4).

Respetoyoq runakunamanta yachachisun

Jacob familianwan Canaán hallp’amanta kutimpushaqtinkuqa yachachirqanchá wawankunaman Esaú wawqenwan tupaspa respetowan chaskiykunankupaq (Gén. 33:3, 6, 7). ¿Yachachisunmanchu chhaynata wawanchiskunamanpas? Yaqapaschá yachachisunman “buenos días”, “buenas tardes”, “buenas noches” nispa napaykuyta. Allin yachachisqa wawakunaqa tayta-mamankutan kusichin, astawanqa Jehová Diostan hatunchan.

Wawanchiskuna entiendenanpaqmi Bibliapi maskhasunman respetoyoq runakunamanta mana respetoyoq runakunamantawan willakuykunata. Chaypaq yachasun Diosta mana kasukuq Ocozias reymanta. Huk kutinmi ‘huk capitanta phisqa chunka soldadonkunatawan’ profeta Eliasman kacharqan.  Hinan chay capitanqa Diospa rantinpi rimaq Eliasta kamachirqan paywan rinanpaq. ¿Imanirqanmi Elías? Nirqanmi: “Dios sonqo runachus kani chayqa, hanaq pachamanta nina uraykamuchun, hinaspa qantapas phisqa chunka soldadoykikunatapas ruphachun”, nispa. “Kaq ratotaq hanaq pachamanta nina uraykamuspa phisqa chunka soldadokunantinta ruphaykurqan” (2 Rey. 1:9, 10).

Ocoziasqa yapamantan huk capitanta phisqa chunka soldadokunantinta Eliasman kacharqan. Chay capitanpas manan respetowanchu rimaykurqan chaymi paypas soldadokunantin wañullarqankutaq. Kinsa kutipiña riq capitanmi ichaqa respetowan rimaykurqan. Qonqoriykukuspan nirqan: “Dios sonqo runa, valekuykin khuyapayawanaykikuta, ñoqapas kay phisqa chunka kamachiykikunapas kawsanaykupaq. Yachanin ñawpaqkaq hamuq iskay capitankunata phisqa chunka soldadokunantintakama hanaq pachamanta nina uraykamuspa ruphasqanta. Chay hinaqa, khuyapayaykuway kawsayniyta”, nispa (2 Rey. 1:11-15). Chay capitanqa mancharisqachá kasharqan. ¿Ima nirqanmi Elías? ¿Respetowan rimaykushaqtinpas Diostachu mañakunman hanaq pachamanta nina uraykamuspa ruphananpaq? Manan, aswanmi huk ángel nirqan rinanpaq. Chaywanmi yachanchis respetoyoq kayqa importante kasqanta.

Apóstol Pablomantañataq yachasun. Huk kutinmi Dios yupaychana wasipi romano soldadokuna hap’irqanku, ichaqa manan payqa “romanon kani” nispachu comunta rimarqan. Aswanmi respetowan comandanteta nirqan: “¿Huk ratochallapas rimapayaykimanchu?” nispa. Chhayna respetowan rimasqanraykun nirqanku defiendekunanpaq (Hech. 21:37-40).

Kunanqa yachasun Jesucristomanta. Juzgasqa kashaqtinmi uyanpi ch’aqlarqanku, chaywanpas Jesusqa respetowan kutichispan nirqan: “Mana allinta rimani chayqa, niway mana allin rimasqayta, allintachus rimani chayri, ¿imanaqtinmi ch’aqlawanki?” nispa. Manan pipas rimasqanmanta huchacharqanchu (Juan 18:22, 23).

¿Imatan ruwasunman pipas sinchita phiñakuwaqtinchis otaq mana allin ruwasqanchismanta anyawaqtinchis? Bibliapiqa kanmi chay hinamanta willakuykunapas (Gén. 41:9-13; Hech. 8:20-24). Abigailmanta yachasun. Huk kutinmi Abigailpa qosan Nabal Davidta millayta tratarqan, chaymi payqa Davidpa ñawpaqenpi k’umuykukuspa pampachayninta mañakurqan, aparqantaqmi cariñotapas. Davidqa anchatan admirakurqan chay ruwasqanmanta chaymi Nabal wañupuqtin paywan casarakapurqan (1 Sam. 25:23-41).

Sapa p’unchaymi wawanchiskunata yachachinanchis allin tiempopipas mana allin tiempopipas respetoyoq kanankupaq. Chhaynapin ‘k’anchayninchis runakunaq ñawpaqenpi k’ancharinqa’ hinaspan ‘hanaq pachapi kaq Yayanchista yupaychanqaku’ (Mat. 5:16).

[Uranpi willakuykuna]