2010 watapi abril killapin lamar-qocha ukhumanta petroleota horqoshaqtinku kinsa killa hunt’a sinchi askha petróleo, gas ima qochaman hich’akurqan. Iskay killa kuskan qhepamanmi investigaqkuna repararqanku unuta qhellichaq metano nisqa chinkapusqanta. Chaymi nirqanku chaykunataqa mana rikuna kuruchakuna misk’illikuspa mikhupusqanta. Chaymanta yachaq wakin runakunan ichaqa mana chayta creenkuchu, ninkutaqmi petroleoqa unuman chinkayapusqanta.

Rusia nacionmanta runakunata tapuqtinkun yachakurqan sapa 100 runakunamanta 59 runakuna 18-35 watayoqkuna, “allin kaqta yachashaspa munasqankuta aypanankurayku mayninqa mana allinkuna ruwasqankuta” (periodico Rossiiskaya Gazeta).

Ñawpa tiempo choqllota tarisqankun (kay hawapi kasqan hina) rikuchin, 3.000 wata ñawpaqmantaña Perú nacionpi saramanta hank’ata, hak’uta ima ruwakusqanta.

Adria-Rovigo nisqamanta obispo católico Lucio Soravito De Franceschi nin, runakunaq tiyasqanta rispa “kikin runakunawan” Diosmanta rimana kasqanta. “Pastorkunaqa iglesiapi campanata tocananchismantaqa runakunaq punkuntan takananchis”, nispa.

Pakallapi hampipaq vendesqanku rinoceronteq waqranmi astawan valepushan, kunanqa huk kilollan 65.000 dólares valen. Chaymi 2011 watapi Sudáfrica ladollapi 448 rinocerontekunata wañuchirqanku. Hinaspapas suwakunan museokunaman, imaymana vendenanku wasikunaman ima haykurqanku waqrakunata maskhaspa. Chaysi Zoológico nisqakunapi kaq rinocerontekunata allinta cuidashanku.