Jesús fariseokunata anyashaspaqa Capernaum llaqtapin kashanman karan. Chay p’unchaymi payqa wasimanta lloqsispa Galilea qochata riran. Chaypi askha runakuna juñukamuqtintaq Jesusqa juj boteman seqaspa juj chikanta qochaman jaykuran, jinaspa Diospa gobiernonmanta ejemplokunawan yachachiyta qallariran. Chay ejemplokuna willasqanqa fácil entiendenapaqmi karan, chhaynapi Diospa gobiernonmanta allinta yachanankupaq.

Ñaupaqtan Jesusqa rimaran muju t’akaq runamanta. Wakin t’akasqan mujus chayasqa ñan pataman, chaysi alton phawaq animalkuna pallarapusqa. Wakin mujutaqsi chayasqa pisi allpayoq qaqaman, jinas inti lloqsimuqtin naq’epusqa jawallapi saphin kasqanrayku. Wakintaqsi kiska-kiska ukhuman chayasqa, chaysi kiskakuna wiñamuspa p’amparapusqa. Wakin mujus ichaqa allin allpaman chayasqa. Chaysi rurusqa “wakin pachajta, wakin soqta chunkata, wakintaq kinsa chunkata” (Mateo 13:8).

Chaymantan Jesusqa Diospa gobiernonta compararan allpaman mujuta t’akaq runawan. Mujuqa kikillanmanta wiñaspas askhata rurusqa cosecha tiempopaq, manataqsi chay runaqa yachasqachu imaynatas muju wiñamuran chayta (Marcos 4:27).

Chaymantan Jesusqa rimaran chajranpi trigo t’akaq runamanta. ‘Runakuna puñushaqtinsi’ paypa enemigon qora mujuta trigo t’akasqa pataman t’akarusqa. Chaysi dueñoq kamachinkunaqa nisqaku: ‘¿Munawaqchu t’iraramunaykuta?’, nispa. Paytaq nisqa: ‘Ama; qorata t’iraspaqa trigotawanpas t’iraruwaqchis. Aswanpas  jinalla kuska wiñachunku cosecha tiempokama, chaypiña rutuqkunata nisaq: “Ñaupaqtaqa qorataraq juñuramuychis jinaspa marq’a-marq’ata wataramuychis kanapunapaq; chaymantaña trigotaqa taqena wasiyman juñumunkichis”’, nispa (Mateo 13:24-30).

Chaymantan Jesusqa nillarantaq: ‘Janaq pacha gobiernoqa mostaza mujumanmi rijch’akun, chaytan juj runa chajranpi tarpuran. Juch’uyña chay muju chaypas, wiñaruspaqa sach’a jinaraqmi kapun, chaymi alton phawaq animalkunapas chaypi q’esachakunku’, nispa (Mateo 13:31). Runakunaqa yacharankutaq chajrapi llank’ayta chayqa, allintachá chaytaqa entienderanku. Chay mostaza mujuchamanta rimaspan Jesusqa rikuchisharan imaynas imapas sinchi juch’uyña kanman chaypas, jatunman tukupunman chayta.

Jesusqa nillarantaqmi: “Janaq pacha gobiernoqa levaduramanmi rijch’akun, chaytan juj warmi kinsa balde jak’uman tupachin, jinan llapa masaqa poqon”, nispa (Mateo 13:33). Manaña levaduraqa masapi rikukunchu chaypas, llapa masatan mana reparaylla poqochin. Chaywanmi Jesusqa rikuchiran imapas mana reparaylla imatapas wiñachisqanta cambiachisqanta ima.

Chaykunata willaspanmi Jesusqa runakunata kachapuran, jinaspa alojakusqan wasiman kutipuran. Chaypin discipulonkunaqa payta valekuranku chay ejemplokunata explicananpaq.

Jesuspa discipulonkunaqa manan jayk’aqpas payta uyarirankuchu chhaytukuy ejemplokunawan yachachiqta, chaymi tapuranku: ‘¿Imaraykun ejemplokunata churaspa yachachinki?’, nispa (Mateo 13:10).

Payqa profeciakunata junt’ananpaqmi ejemplokunawan yachachiran. Chaymantan Biblia nin: “Mana ejemplokunawanqa manapunin rimaqchu. Chhaynapin profetaq nisqan junt’akuran, paymi niran: ‘Ejemplokunawanmi rimarisaq; qallariymantapacha pakasqa kaqkunatan willasaq’”, nispa (Mateo 13:34, 35; Salmo 78:2).

Chaymantapas Jesusqa ejemplokunawan yachachiran imayna sonqoyoqchus runakuna karanku chayta rikuchinanpaqmi. Wakinqa Jesusta qatikuqku milagrokunata rikunallankupaq, munay willakuykuna willasqanta uyarinallankupaq iman, chaymi mana Señorta jinachu paytaqa qhawariqku, manan discipulonkunapaschu kapuranku (Lucas 6:46, 47). Paykunaqa manan paypa yachachisqanman jinachu kausayta munaranku.

Chayraykun Jesusqa discipulonkunata niran: ‘Paykunaqa qhawashaspapas yanqapaqmi qhawanku, uyarishaspapas yanqapaqmi uyarinku, manataqmi imatapas entiendenkuchu, chaymi paykunataqa ejemplokunawan yachachini. Paykunapin junt’akun profeta Isaiaspa nisqan, paymi niran: “Kay runakunaq sonqonqa rumiyapunmi”’, nispa (Mateo 13:13-15; Isaías 6:9, 10).

Discipulonkunan ichaqa mana chhaynachu karanku, chaymi Jesusqa niran: “Qankuna ichaqa kusisqa kaychis ñawiykichis rikusqanrayku ninriykichispas uyarisqanrayku. Cheqaqtan niykichis: Askha profetakuna Dios sonqo runakuna iman imakunachus rikusqaykichista rikuyta munaranku, ichaqa manan rikurankuchu; imakunachus uyarisqaykichistapas uyariytan munaranku, ichaqa manallataqmi uyarirankuchu”, nispa (Mateo 13:16, 17).

Paykunaqa llamp’u sonqon karanku, chaymi Jesusqa nillarantaq: “Qankunaqqa kanmi yanapaqniykichis  janaq pacha gobiernomanta pakasqa yachaykunata entiendenaykichispaq, chay runakunaqmi ichaqa mana kanchu yanapaqninku”, nispa (Mateo 13:11). Chhayna allin sonqoyoq kasqankuraykun Jesusqa ejemplokuna willasqanta paykunaman explicaran.

Ñaupaq ejemplo churasqanta entiendechinanpaqmi niran: “Mujuqa Diospa siminmi”, nispa; jinaspa rikuchiran allpaqa runakunaq sonqonta representasqanta (Lucas 8:11).

Ñan pataman chayaq mujumantan niran: “Saqran jamuspa sonqonkumanta simita apapun, chhaynapi mana creenankupaq, jinaspa mana salvasqa kanankupaq”, nispa (Lucas 8:12). Pisi allpayoq qaqaman chayaq mujumantataq niran: ‘Wakin runakunan simita uyarispa ancha kusikuywan chaskinku, ichaqa paykunapi mana allintachu saphichakusqanraykun pisi tiempolla creenku’, nispa. Chay runakunaqa “sasachakuykunapi” tarikuspankun qhepaman kutirikapunku. Juj sasachakuymi kanman familianku otaq juj runakunapas contrankupi churakusqanku (Mateo 13:21; Lucas 8:13).

Kiska-kiskaman chayaq mujumantataq niran: ‘Chayqa Diospa siminta uyarikuq runan, ichaqa kay tiempopi llakipakuy, qhapaq kaykunata munapayay iman Diospa siminta p’ampapun’, nispa (Mateo 13:22). Paykunaqa sonqonkupiña jap’inku Diospa siminta chaypas, manan chayta ruruchinkuchu.

Allin allpamantataq Jesusqa niran: ‘Paykunan simita allin sonqowan uyarikuspa chayta jap’ikuqkuna, paykunaqa sasachakuykunata aguantaspan rurunku’, nispa (Lucas 8:15). Chay runakunamanta wakinmi edadniyoqña kanku, wakintaq onqosqa kashanku, wakintaq ima sasachakuypipas kashanku, chaywanpas rurunkupunin: wakin pachajta, wakin soqta  chunkata, wakintaq kinsa chunkata. Chhayna kasqankuraykun paykunaqa askha bendicionkunata chaskinku.

Jesuspa chay explicasqan comparacionkunata entiendespankuqa anchatachá discipulonkunaqa admirakuranku. Ichaqa chay entiendesqankutaqa jujkunamanpas willanankun karan, chaymi Jesusqa discipulonkunata niran: “Mecherotaqa manan canasta ukhumanchu, nitaq puñunaq pachanmanchu churakun ¿riki? Aswanpas k’anchana patamanmi churakun”, nispa. Jinaspa niran: “Uyarinanpaq ninriyoqqa uyarichun”, nispa (Marcos 4:21-23).

Jesuspa discipulonkunaqa astawanmi yachayta munasharanku, chaymi Jesusta niranku: “Chajrapi mana allin qoramanta willasqaykita entiendechiwayku”, nispa (Mateo 13:36).

Chhaynapin paykunaqa rikuchiranku mana chay qocha patapi Jesusta uyariq wakin runakuna jinachu kasqankuta. Chay runakunaqa yanqa uyariq runakunallan karanku, manan Jesuspa willasqan ejemplokunata entiendeyta munarankuchu. Jesuspa discipulonkunan ichaqa mana chhaynachu karanku.

Chaymi Jesusqa niran: “Kasukuychis imachus uyarisqaykichista. Askhata qonkichis chayqa, askhallatataqmi chaskinkichis, chaymanta aswan askhataraqmi chaskinkichispas”, nispa (Marcos 4:24). Jesuspa discipulonkunaqa tukuy yuyaywanmi Jesusta uyariranku, chaymi karan imatapas askhata qoshankuman jina, chayraykun paykunaqa askhallatataq chaskinanku karan. Chaymi Jesusqa paykunaman explicaran mana allin qoramanta trigomantawan ejemplota.

Niranmi: “Allin muju t’akaqqa runaq Churinmi, chajrataq kay pacha, allin mujutaq janaq pacha gobiernoq wawankuna, mana allin qorataq Satanaspa wawankuna, chay qora mujuta t’akaq enemigotaq Saqra, cosecha tiempotaq tukukuy tiempo, cosechaqkunataq angelkuna”, nispa (Mateo 13:37-39).

Chaymantan Jesusqa willaran imas tukukuy tiempopi pasanan karan chayta. Chay tiempopis angelkunaqa cosechaqkuna jina t’aqanqaku qora jina kaq yanqa cristianokunata, ‘janaq pacha gobiernoq wawankunamanta’. Chay gobiernoq wawankunas ‘chanin runakuna’ kanku, paykunas inti jina k’ancharinqaku “Yayankuq gobiernonpi”. Chay qora jina kaq ‘Satanaspa wawankunamantaqsi’ wañuy chayamunqa, chaypachas paykunaqa “waqanqaku, mana imanakuyta atispankutaq kirunkutaraq k’achachachinqaku” (Mateo 13:41-43).

Jesusqa kinsa ejemplokunatawanmi discipulonkunaman willaran. Niranmi: “Janaq pacha gobiernoqa chajrapi pakasqa qorimanmi rijch’akun,  chayta tarispan juj runaqa astawan pakaykun, anchata kusikuspataq ripuspa llapan kaqninkunata vendemun, jinaspa chay chajrata rantikapun”, nispa (Mateo 13:44).

Chaymantan niran: “Janaq pacha gobiernoqa viajaq comerciante runamanmi rijch’akullantaq, paymi ancha allin perlakunata maskhan. Ancha valorniyoq perlata tarispataq ripuspa usqhaylla llapa imaymanankunata vendemun, jinaspa chay perlata rantikapun”, nispa (Mateo 13:45, 46).

Chay iskaynin ejemplokunawanmi Jesusqa rikuchisharan imaynas wakin runakunaqa imapas ancha valorniyoq kaqta tarinankurayku ima sacrificiotapas ruwallanku chayta. Wakinqa juj ancha valorniyoq perlata rantikapunanpaq “tukuy imaymanankunata vendemuq” comerciante runa jinan kanku. Wakintaq chajrapi pakasqa qorita tarispa, chay chajrata rantikapunanpaq “llapa kaqninkunata” vendemuq runa jina kanku. Chay iskaynin clase runakunaqa askha sacrificiokunatan ruwanku Diosmanta yachanankupaq (Mateo 5:3). Chhaynan karanku Jesusta uyariq wakin runakunapas, paykunaqa karu llaqtakunamantaraqmi jamuranku Diosmanta yachanankupaq, chhaynapi Jesuspa discipulonkuna kapunankupaq (Mateo 4:19, 20; 19:27).

Kinsa kaq ejemplopitaq Jesusqa janaq pacha gobiernota compararan imaymana challwata jap’iq mallawan (Mateo 13:47). Allin challwakunatas canastakunaman juñunku, mana allin kaqkunatataq wijch’upunku. Chaymantan Jesusqa niran: ‘Chhaynallataqmi kanqa tukukuy tiempopipas: Angelkunan millay runakunata t’aqanqaku chanin runakunamanta’, nispa.

Kikin Jesuspas challwaq jinañan chay tiempopi llank’asharan, chaymi wakin discipulonkunata wajaran ‘runa challwaq’ kanankupaq (Marcos 1:17). Chaywanpas mallamanta Jesuspa ejemplo willasqanqa ‘tukukuy tiempopiñan’ junt’akunan karan (Mateo 13:49). Chhaynaqa Jesuspa discipulonkunaqa entienderankuchá qhepamanña imaymanakuna pasananta.

Rikusqanchis jina, Jesusqa ‘sapaqllapin tukuy imatapas discipulonkunaman entiendechiran’, chhaynapin paykunaqa bendecisqa karanku (Marcos 4:34). Chay ejemplokunata explicaspan Jesusqa ‘wasiyoq runa jina allin kaqkuna waqaychasqanmanta orqomusharan mosoq kaqkunata mauk’a kaqkunatawan’ (Mateo 13:52). Chhaynapin payqa imakunatachus anchata valorasqanta discipulonkunaman willasharan. Ancha allin yachachiqpunin payqa karan.