¿Yuyachkankichu wawa-churikipa nacesqan punchawta? Mayna kusikuywanchá marqakuyta munarqanki. Mana hampiy atina onqoyniyoq naceruptinmi ichaqa llakisqa tarikunchik Carloswan Maria hina.

¿Wawa-churikichu mana hampiy atina onqoywan kachkan? ¿Atiwaqchu imayna yanapayta? Chayna tarikuspaqa ama hukmanyaychu, chayna wawa-churiyoq tayta-mamakunam atiparqaku sasachakuyninkuta. Qawasunyá kimsa sasachakuykunata chaynataq Bibliapa consejonkunawan imayna yanapachikunamantapas.

Achka tayta-mamakunam llumpay hukmanyasqa tarikunku wawanku onqoyniyoq naceruptinqa. Mexicomanta Julianam nin: “Waway Santiago parálisis cerebral nisqankuwan kasqanmanta doctorkuna niykuwaptimi mana imanakuytapas atirqanichu.  Llumpay hukmanyasqam tarikurqani”, nispa. Wakinñataqmi italiamanta Viviana hina sientekunku, paymi nin: “Yacharqanim edadniypi wawayoq kayqa sasa kasqanmanta chaywanpas tanteakurqanin wawayoq kanaypaq hinaptinmi waway nacerurqa síndrome de Down nisqan onqoyniyoq. Chaywan waway ñakariptinmi anchata ñakakuni”.

Imayna yanapayta mana atispaqa otaq chaymanta ñakakuspaqa pipas hukmanyanchikmi. Diosninchikqa manam munarqachu onqoykunawan ñakarinanchiktaqa (Genesis 1:27, 28). Payqa unanchawarqanchik kusisqa sanolla kawsakunapaqmi. Munarqankichá sano nacenanta ichaqa onqoyniyoq nacesqanwanchá llumpay hukmanyasqa tarikunki. Sasachakuynikita imaynata atipanaykipaq allinta piensariy.

¿Imatataq ruwawaq wawayki ñakarisqanmanta culpayoq sientekuspaqa? Wakinpiqa manam ima ruwaytapas atinchikchu ayllunchikmanta chay onqoy herencia kaptinqa otaq maypi kasqanchikman hina ima onqoypas hapiruptinqa. ¿Allinchu kanman wawayki onqosqanmanta qosaykiman otaq señoraykiman tunpaynikiqa? Manam. Iskaynikichikmi kallpanchakunaykichik wawa-churikichikta yanapanaykichikpaq (Eclesiastes 4:9, 10).

KAYTA RUWAY: Allinta averiguay wawayki ñakarichiq onqoymanta. Bibliam nin: ‘Yachaywanmi [familiataqa qespichina]. Yuyaywanmi [familiataqa uywana]’, nispa (Proverbios 24:3).

Doctorkunata tapukuy, chay onqoymanta rimaq confiananpaq qellqakunatapas leey. Ima onqoymantapas allinta yachayqa sasam ichaqa tiempo pasasqanman hinam yachanki onqoqta imayna atiendeyta.

Carloswan Mariam wawankuta yapapaq doctorta tapukurqaku, chaymantapas chayna onqoyniyoq kaqkuna yanapaq institucionmanmi rirqaku. Paykunam ninku: “Chaykunam yanapawarqaku wawayku imakunawan sasachakusqanmanta chaynataq imakuna ruway atisqanmanta yachanaykupaq. Chaywanmi cuentata qokurqaniku wawaykuqa sano warmakuna hina ima ruwaypas yachay atisqanmanta. Chay yachasqaykuqa anchatam kusichiwarqaku”, nispa.

Ichapas wawayki atiendesqaykiwan llumpay pisipasqa mana kallpayoq tarikunki. Nueva Zelanda nacionmanta Juanam nin: “Doctormi niwarqa espina bífida nisqan onqoywan waway kasqanmanta, chaymantapacham wasiypi ima ruwayllawanpas llumpay pisipasqa tarikurqani hinaspapas waqanayawarqam”, nispa.

Wakinpiqa sapallankum sientekunku. Benitopa churinmi ñakarin distrofia muscular hinaspa síndrome de Asperger nisqan onqoywan. Paymi nin: “Yaqa llapankum mana entiendewankuchu imayna sientekusqaykumanta. Wakinpiqa amistadniykunawan parlaytam munani ichaqa warmachanku sano kasqanraykum mana entiendewasqankupaq piensani”, nispa.

KAYTA RUWAY: Hukkunawan yanapachikuy, pipas yanapasunaykipaq nisuptikiqa allinpaq hapiy. Julianam nin: “Wakinpiqa penqakunikum piwanpas yanapachikuyta ichaqa yacharunikum piwanpas yanapachikuyqa mana penqakuypaq kasqanmanta. Pipas yanapawaptinkuqa manam sapallaykuchu sientekuniku”, nispa. Amistadniki otaq familiayki maypipas warmachaykita atiendenanpaq nisuptikiqa yanapachikuy. Bibliam nin: “Tukuy tiempopim cheqap amigoqa kuyakun. Sasachakuy tiempopipas wawqe hinaraqmi kuyakun”, nispa (Proverbios 17:17).

Saludnikita cuiday. Imaynam ambulancia nisqanku carropas onqoqkunata hospitalman apananpaq gasolinata necesitan, chaynam qampas onqoqnikita ganaswan hinalla atiendenaykipaqqa necesitanki mikuyta, ejercicio ruwayta chaynataq samariytapas. Javierpa churinmi mana puriy atiq, paymi nin: “Churiyta apakachanaypaqmi allinta mikunay”, nispa.

Ichaqa, ¿imaynatam tiempochakuwaq saludnikita cuidanaykipaq? Señorayki otaq qosayki samarinanpaq otaq huk ruwaykunata ruwananpaqmi tanteawaqchik mayqennikichikpas onqoqta atiendenanpaq. Chaypaqmi ima ruwasqaykichikmantapas tiempota rakinaykichik. India nacionmanta Mayurim nin: “Imatapas tanteaspa ruwasqaqa allinpaqmi”, nispa.

 Confianzapaq amistadnikiwan rimay. Qam hina mana sasachakuypi tarikuspankupas entiendesunkim. Jehova Diosmanpas asuykuwaqmi. Wakinpiqa piensankipaschá Diosqa mana uyarisusqaykimanta. Yazminpa iskay wawakunam fibrosis quística nisqa onqoywan ñakarinku, paymi nin: “Wakin kutipiqa llumpay hukmanyasqa kasqaywanmi wañuruytaña munani. Chaymi Jehova Diosta mañakuni kallpata qowaptin aguantanaypaq”, nispa (Salmo 145:18).

Ima onqoywanpas wawa-churi ñakariptinqa familiam sasachakun kuska mikunankupaq, mayman rinankupaqpas chaynataq wakin wawa-churinkupaq tiempochakuyninkupipas. Chaykunawanmi sano kaq wawa churikunaqa saqesqa hina sientekunmanku. Onqoq wawankuta atiendesqankuwanmi warmi-qaripas manaña reparanakunkuchu. Liberia nacionmanta Lionelmi nin: “Wakinpiqa señoraymi niwan wawaykuta paylla atiendesqanmanta, ñoqañataq mana reparasqaymanta. Chaywanmi llumpayta sientichiwan chaymi wakinpiqa nanay simiywan contestani”, nispa.

KAYTA RUWAY: Churikikunaman qawachiy sapakamapi reparasqaykita. ¿Imaynatam qawachiwaq? Ruway munasqankuta kuska ruwaspa. Juanam nin: “Yaqa sapa kutim tiempochakuniku mayor wawaykuta sumaqta atiendenaykupaq. Wakin kutipiqa munasqan sitiomanmi mikuq riniku”, nispa.

Diosta kuska mañakusqaykichikmi casado vidaykichikpi yanapasunkichik. India nacionmanta Aseempa churinmi llumpay katkatatay onqoywan ñakarin, paymi nin: “Llumpay pisipasqa otaq hukmanyasqa kaspapas señoraywanmi tiempochakuniku parlarinaykupaq chaynataq Diosta mañakunaykupaqpas. Warmachayku manaraq rikcharichkaptinmi sapa achikyayta Bibliapi huk textota estudianiku”, nispa. Wakin warmi-qariqa manaraq puñuchkaspankum parlarinankupaq tiempochakunku. Parlarinakusqankuqa chaynataq Diosta tukuy sonqonkuwan mañakusqankuqa allintam yanapan hukmanyasqa tarikuptinkupas (Proverbios 15:22). Huk warmi-qaripas ninmi: “Llumpay sasachakuykunapi kaspapas sumaqllata imayna atipasqaykutam kusikuywan yuyaniku”, nispa.

Warmakunatapas yuyayniyoqkunatapas ñakarichiq onqoykunata chinkachinanpaqmi Diosqa prometen (Apocalipsis 21:3, 4). Chay prometesqan cumplikuptinqa ‘manañam mayqanninchikpas nisunñachu: “Onqochkanim”, nispaqa’ (Isaias 33:24). b

Diospa promesan cumplikunankama hinalla kallpanchakuy. Carloswan Mariam nin: “Ama hukmanyaychu sasachakuykuna kaptinqa. Wawayki imakuna ruway atisqanpi reparaspaqa musyankim tukuy ruway atisqanmanta”, nispa.