¿Wakinkunapiqa suwakuchwanchu?

RUNAKUNAQA yaqa lliwpim suwakunku; wakinñataqmi wakillanpi. Ichaqa, ¿reqsinkichu llapallanpi mana suwakuq kananpaq kallpanchakuqta?

Kay tiempopiqa yaqa lliw runakunam tukuypi suwakunku otaq llullakunku. Chaytam ruranku Diospa ima piensasqanta yachachkaspankupas. Qawasun, yaqa lliw runakunam yachanku: “Amam suwakunkichu” nispa Diospa kamachisqanta (Exodo 20:15). Ichaqa achka runakunam ninku wakinpi suwakuyqa otaq llullakuyqa allin kasqanta. Qawasunchik 3 ejemplokunata.

¿Wakcha kasqanchikraykuchu suwakuna?

Ñawpaq tiempopi Roma nacionpi reqsisqa runam nirqa: “Wakchayay kasqanraykum mana allinkunapas kan”, nispa. Arí, yaqapaschá wakcha runaqa piensanman wakcha kasqanrayku suwakuy allin kasqanta, hukkunapas allinpaqchá chaytaqa hapinmanku. Ichaqa, ¿imatam Jesus nirqa? Bibliapa nisqanman hina wakcha runakunata Jesus ‘llakipayaspanpas’, manam haykapipas suwakuytaqa allinpaqchu qawarqa (Mateo 9:36). Hinaptinqa, ¿imatam ruranmanku wakcha runakunaqa?

Diosqa llakipayanmi tukuy sonqonwan kasukunanpaq kallpanchakuqtaqa, hinaspa bendecinmi ima necesitasqantapas tarinanpaq (Salmo 37:25). Bibliam nin: “Allin ruraq runataqa Tayta Diosqa manam dejanqachu yarqaymantaqa. Mana allin ruraq runataqa manam saksachinqachu imam munasqanwanqa”, nispa (Proverbios 10:3). ¿Kaypi confianmanchu wakcha runakuna? Arí, chayna kasqantam Victorine sutiyoq warmi qawachin.

Victorine warmiqa viudam, 5 wawankunapas escuelapiraqmi kachkanku, payqa wakcha nacionpim yachan, chaymi mana ancha yanapakuytaqa chaskinchu hinaspam llumpayta sasachakun. Yaqa tukuy punchaw huklawpi llamkasqanraykum, suwakuyqa paypaqqa mana sasachu. Ichaqa manam chaytaqa ruranchu. Aswanmi anchata llamkan callepi rantikuspan chaynapi mikunankupaq. ¿Imanasqataq payqa mana suwakunchu?

Ninmi: “Diosqa manam munanchu suwakunanchikta, payta qatipakuptiyqa bendeciwanqam. Wawaykunapas ñoqata qawawaspankum mana suwakunqakuchu”, nispa.

 ¿Imaynam tarikun? Paymi nin: “Mikuypas, pachaykupas chaynataq wasiykupas kapuwankum. Arí, wakinpiqa qonqaymanta onqoruspaykum, amistadniykunata mañakurqani yanapaykuwananpaq. Paykunaqa necesitasqayman hinam qowanku. ¿Imanasqa? Yachankum cheqaptapuni rimasqayta hinaspa mana yanqapaq mañakusqaytapas.

“Warmaykunapas yachachkankum suwakuy mana allin kasqanta. Qayninpakunallam vecinay qollqeta mesapi qawaspan tapuwarqa: ‘¿Manachu manchakunki wawaykikuna suwakurunanta?’, nispa. Manam creewarqachu wawaykuna haykapipas chayta mana ruranankumanta niptiy. Chaymi vecinayqa warmaykunata pruebananpaq mana musyaylla wasiypi alayrillata iskay qollqeta churarusqa. Paqarinnintinta kutimuspanmi anchata admirakurqa qollqeta churasqallanpi tarispan. Ñoqapaqqa tukuy imayoq kaymantaqa aswan allinmi wawaykuna mana suwakuq kasqanku”, nispa.

“Llapallankum suwakunku”

Yaqa lliw runakunam llamkasqankupi suwakunku, chaymi ninku: “Llapallankum suwakunku, ¿imanasqataq ñoqapas mana suwakuymanchu?”, nispa. Bibliam ichaqa niwanchik: “Achkallaña kaptinkupas amam chaqrukunkichu mana allin ruraqkunamanqa”, nispa (Exodo 23:2). Kay nisqantam Victoire warmipas kasukun. ¿Allinninpaqchu karqa?

¹⁹ watanpim palma sachamanta aceiteta horqoq fabricapi llamkayta qallaykurqa. Musyakururqam chaypi llamkaq 40 warmikuna chay sachapa muhunta canastankupi pakaspa apakusqankuta. Semana tukuyta rantikuspankum 3 otaq 4 punchaw llamkasqankumanta hina ganaqku. Victoirem willakun: “Llapallankum chaytaqa ruraqku, munarqakutaqmi ñoqapas chay ruranayta. Ichaqa manam munarqanichu, nirqanim suwakuyqa mana allin kasqanta. Chaymi sonsa niwaspanku asipayawarqaku.

“Huk punchawmi llamkayniykumanta lloqsichkaptiyku, qonqayllamanta patronniyku rikuriramuspan canastaykuta maskayta qallaykurqa. Llapallankupim chay muhutaqa tarirurqa, ñoqapapim ichaqa mana. Chaymi iskay semana mana qollqepaq llamkarqaku, wakinñataqmi qarqochikurqaku. Chaypim musyakurqaku mana sonsa kasqayta”, nispa.

“Tarikuspaqa apakunañam”

¿Imatam ruranki ancha chaninniyoq kaqta tarikuspayki? Wakin runakunam anchata kusikuspanku paykunapaq hinataña qawaspanku manaña kutichiyta munankuchu. Runakunapa piensasqankuman hinam ninku “tarikuspaqa apakunañam” nispa, mana allin kasqantaqa manam piensankuchu. Ninkutaqmi, “imayna kaptinpas dueñonqa manañamá tariytaqa piensanchu”, nispa. Wakinkunañataqmi ninku dueñonta maskayqa yanqaña kasqanta.

Ichaqa ¿imaynatam Diosqa chayta qawan? Deuteronomio 22:1-3 nisqanman hinaqa, ñawpaq tiempopiqa imatapas tarikuspaqa manam apakunachu karqa, Diosmi nirqa: “Hatallinki[m] llaqtamasiki reclamasunaykikama”, nispa. Chay rurayqa allinninpaqmi karqa, manachayqa suwata hinam qawanmanku karqa (Exodo 22:9). Kunan tiempopi ¿yanapawanchikmanchu chay kamachikuy? Chayna kasqantam qawachin Christine warmi.

Christineqa huk escuelapa directoranmi. Llamkasqanmantam miércoles punchawpi qollqenta chaskirurqa, hinaspam Africa lawpi costumbrenman hina qollqenta wankuruspan bolsanman churaykurqa. Mototaxita sayaykachispanmi utqaylla huñunakuyninman pasakurqa. Chayaruspanmi sencillonta bolsanpi maskarqa pagananpaq, ichaqa tuta kaptinmi mana musyakurqachu wankusqa qollqen wichiykusqanta.

Qepallantam chayaramurqa 19 watayoq Blaise sutiyoq mozo, payqa manam chay lawpichu yacharqa. Ichaqa amigonwanmi Christinepa  kasqan lawman rinanku karqa. Hinaptinmi chay wankisqa qollqeta tarikururqa. Huñunakuy tukuruptinmi amigonta nirqa pipas hawapi imatapas chinkarachisqanmanta tapukuptinqa, ima kasqanta reqsikunanpaq telefonowan qayananpaq.

Christinem chay tuta wasinman chayaruspan llumpayta hukmanyarurqa killapi chaskisqan qollqenta wischurusqanmanta. Qatiqnin semanatam Josephine sutiyoq amiganman willakurqa qollqen wischurusqanta, amiganñataqmi nirqa Blaise sutiyoq mozo, huñunakusqanku tutapi imatapas tarikusqanta. Christineñataqmi Blaiseman qayaspan nirqa sapakama qollqe hayka kasqanmanta, hinaptinmi payqa kutichipurqa. ¡Anchatamá Christineqa kusikurqa! Ichaqa, ¿imaynam Blaiseqa tarikurqa? Achka punchawkunaña mana pipas qayaptinmi nirqa: “Chay qollqewanqa qepakuymanmi karqa, ichaqa astawanmi kusikurqani kutichipuspay”, nispa.

¿Imanasqam kallpanchakunku llapallanpi mana suwakunankupaq?

Victorine, Victoire hinaspa Blaiseqa sapaq llaqtakunapim yachanku, manataqmi reqsinakunkuchu. Ichaqa Jehová Diospa testigonmi kanku hinaspam Bibliapa nisqanta kasukunku. Paykunaqa suyankutaqmi Diospa prometesqan “mosoq cielokunatawan mosoq allpata, chaypim ichaqa tukuy imapas allin arregloman hina rurasqa kanqa”. Chaypiqa lliw runakunam allin ruraq kanqaku hinaspa manam suwakunqakuchu (2 Pedro 3:13).

Victorineqa yachanmi enteron pachapi tukuy sasachakuykunata Dios chinkachinankama hinalla sasachakuyniyoq kananta. Ichaqa Dios serviyninpim apu, chaytaqa manam qollqewanqa rantiyta atinmanchu, wawankunapas manam suwakunkuchu, allin ruraqmi kanku. Sapa domingom, paykunaqa kusikuywan willanku vecinonkunaman Diospa kuyakuyninmanta, yachachinkutaqmi ‘Diosqa llapallan qayakuqninkunata’ imayna uyarinanta hinaspa ‘llapallan kuyaqninkunata’ waqaychananmantapas (Salmo 145:7, 18, 20).

Tiempopa risqanman hinam Victoireqa chay fabricapiqa manaña llamkarqachu. Mercadopiñam yucamanta harinata rantikuyta qallaykurqa. Mana suwakuq kasqanraykum rantipakuqninkunapas achkallaña karqa. Chaymi achka tiempo mercadopi kananmantaqa, astawan tiempochakurqa Diosmanta willakunanpaq. Kunanqa casarakuruspanmi qosanwan Diosta astawan servichkanku.

Christineqa Jehová Diospa Testigonkunapa Huñunakunanku Salonpa chimpanpim qollqenta wischururqa. Blaiseñataqmi watukuqlla risqanrayku llapallan huñunakuqkunataqa mana reqsirqachu, ichaqa yacharqam llapallanku allin ruraq iñiqmasinkuna kasqanta.

Mana suwakunankupaq kallpanchakuq runakunata, ¿haykatam reqsinki? Piensariy 50, 100 otaq 200 chayna runakunawan kuska kasqaykita. Chaynam Jehová Diospa testigonkunaqa tarikunku huñunakusqanku Salonpi. ¿Imanasqataq salonninkuman manam rinkichu astawan reqsinaykipaq?

[25 kaq paginapi suti rikuylla kaq willakuy]

“Ñoqapaqqa aswan allinmi wawaykuna mana suwakuq kasqanku tukuy imayoq kaymantaqa” (VICTORINE).

[27 kaq paginapi recuadro]

¿Proverbios 6:30 qawachinchu suwakuy allin kasqanta?

Proverbios 6:30 nin: “Manam pipas desprecianchu wakcha runa [. . .] yarqaymanta suwakuruptinqa”, nispa. ¿Kaywanqa nichkanchu wakcha kaspa suwakuy allin kasqanta? Manamá. Qatiqnin textom qawachin suwakuq runaqa culpayoq kasqanta, ninmi: “Chaywanpas hapirachikuspanqa qanchis kuti mastam pagapunqa. [. . .] Wasinpi lliw kapuqninwanmi pagapunqa”, nispa (Proverbios 6:31). Munapayaspa otaq runamasinta ñakarichiyta munaspan suwakuqmantaqa, yaqapaschá yarqaymanta suwakuqqa mana llumpay castigasqachu kanqa, ichaqa suwakusqanmantam paganqa. Chaynaqa sichu pipas Diospa chaskisqan kayta munaspanqa, manam imaraykupas suwakunanchu.