¿Ima ruraytaq vidanchikta chaninchanman?

“Diostayá respetay qamqa. Paypa kamachikuyninkunatayá kasukuy qamqa.” (ECL. 12:13.)

1, 2. ¿Imaynatam yanapawanchikman Eclesiastes sutiyoq librota estudiasqanchikqa?

PIENSARIY mana ima pisipuqniyoq runapi. Payqa, ancha yachaysapa hinaspa tukuy ima kapuqniyoq kasqanwanmi allpantinpi allin reqsisqa runa karqa. Chayna admirakuypaq rurachkaspanpas tapukunraqmi ima ruraytaq runapa vidantaqa chaninchanman nispa.

² Manam cuentopi willasqankuman hinachu karqa: kimsa waranqa wata ñawpaqtam payqa kawsarqa. Sutinmi Salomon. Eclesiastes sutiyoq libro qellqasqanpim tarinchik kusisqa kananpaq imaymana maskasqanta (Ecl. 1:13). Chaykunamanta yachasqanqa allintamá yachachiwanchikman. Eclesiastes libropa yachachikuyninkunaqa yanapawasunchikmi vidanchikpi allinta tanteakuspa kawsanapaq.

‘Wayrata hapirunapaq qatikachay hina’

3. Vidanchikmanta, ¿Ima yachasqanchiktaq llakichiwanchik?

³ Salomonqa willakunmi Diosqa kay allpapi sumaqllaña tukuy ima unanchasqanmanta chay rurasqankunatam admirasqallaña puncha-punchaw mana amispa qawanchik. Ichaqa pisi tiempolla kawsasqanchikraykum Diospa tukuy ima unanchasqankunamantaqa mana lliwmantachu yachanchik (Ecl. 3:11; 8:17). Bibliapa nisqanpi hinapas manamá unaytachu kawsanchik aswanqa pisi tiempollatam (Job 14:1, 2; Ecl. 6:12). Kaykunamanta yachasqanchikmi kallpanchawananchik allinta tanteakuspa kawsananchikpaq, kay rurayqa manayá facilchu kay pachapi tukuy imakunawan Satanas mana allinpi tukunanchikpaq pantachiwaptinchik.

4. a) ¿Imaninantaq hebreo rimaypi “pasaypaq chinkaruqllam” ninanqa? b) ¿Runakunapa imakuna maskasqankumantataq qawasunchik?

⁴ Chaymi pisi tiempolla kawsasqanchikmanta Eclesiastes sutiyoq libropi Salomonqa kimsa chunka kutikama “pasaypaq chinkaruqllam” nispa hebreo rimaypi qellqarqa. Chayna nisqanwanqa yachachirqam tukuy imayoq kayqa pasaypaq chinkaruqlla kasqanta (Ecl. 1:2, 3). Wakin kutipiñataqmi Salomonqa “Pasaypaq chinkaruqllam” nisqanta rikchanachin ‘wayrata hapirunapaq hina qatikachaywan’ (Ecl. 1:14; 2:11). Cheqaptapunimá yachanchik wayrata hapirunapaq qatikachayqa yanqapaq kasqanta. Pipas chayta ruraspanqa manachá hapiyta atinqachu chaynam kanqa mana allin tanteowan munasqanta ruraqpas. Pisi tiempolla kawsasqanchikraykum vidanchiktaqa mana yanqachananchikchu mana allin ruraykunapiqa. Vidanchikta mana yanqacharuyta munaspaqa yachasunchikyá Salomonpa  wakin yachachisqankunapi runakunaqa imakunatapas allinpaq hapispanku maskasqankumanta. Qatiqninpim qawasunchik kusikuylla maskaymanta hinaspa kapuqniyoq kaymanta chaymantapas yachasuntaqmi llamkayqa allinpaq kasqanta.

¿Kusirikunapaqchu kusikuykuna maskayqa?

5. ¿Ima rurasqankunapitaq Salomonqa kusikuyta maskarqa?

⁵ Kay tiemponchikpi runakuna hinam Salomonpas kusikuykunapi maskarqa tukuy kusirikuytaqa. Paymi qellqarqa “gozakurqanim sonqoypa munarusqankunapi”, nispa (Ecl. 2:10). ¿Imayna clase kusikuytataq maskarqa? Eclesiastes sutiyoq libropa 2 kaq rakiyninpim willan kamallata vinota tomaspan kusikusqanta, rurarqataqmi huertakunata, palaciokunata chaymantapas kusikurqam takikunata uyarispa chaynataq allin mikuykunata mikuspanpas.

6. a) ¿Imanasqataq mana huchachu allin ruraykunawan kusirikuyqa? b) ¿Imaynanpitaq allinta tanteananchik kusirikunanchikpaqqa?

⁶ ¿Harkakunchu Bibliaqa amistaqninchikkunawan kusirikunanchikmanta? Manamá chaynachu. Salomonpa nisqanman hina allinta llamkaruspaqa chayman hina mikuyqa Diospa bendicionninmi kanman (Eclesiastes 2:24; 3:12, 13 nisqanta leey). Chaymantapas Jehová Diospunim mozokunata nin, “mozo kaynikipi gozakuy” nispa ichaqa allinta tanteaspam kusikunanku (Ecl. 11:9). Llapanchikmi llamkaspaqa necesitanchik samariyta hinaspa kusirikuytapas (Marcos 6:31 nisqantapas leey). Ichaqa manamá chaykunallapi ocupakunanchikpaqchu kawsananchik. Kusirikuykunaqa kanan almuerzo mikuyta tukuruspa miskipanapaq fruta mikuy hinallam, ichaqa manam almuerzasqanchik mikuy hinachu kanan. Maynataña fruta mikuylla gustasuptikipas amiruwaqmi hinaspa manam allintachu alimentakuchkawaq. Chaymi Salomonqa nirqa, kusirikuykunallapi ocupakusqanchikqa “wayrata hapirunapaq qatikachay hinalla” kasqanta (Ecl. 2:10, 11)

7. ¿Imanasqataq allinta tanteananchik kusirikunapaq kaqkunata akllaspanchik?

⁷ Chaymantapas manamá lliw kusirikuykunachu allinpaqqa kanman. Jehová Diosta serviyninchiktam chaynataq allin comportamientonchiktam yanqacharunman. Millonninpi runakunam “kusikuyta maskasqankupi” viciakunku drogaman, trago tomayman, hinaspa qollqellapaq pukllaykunamanpas. ¡Maynatamá vidankutaqa sasachanku chayna kusirikuykunawanqa! Chaymi Jehová Diosqa kuyakuywan anyawanchik sonqonchik otaq ñawinchikpas mana allin ruraykunaman apawaptinchik mana ñakarinanchikpaq (Gal. 6:7).

8. ¿Imanasqataq allinpuni kanman imayna kawsasqanchikpi yuyaymanayqa?

⁸ Sichum ima ruraymantapas kusirikuykunata puntapi churaspaqa manach allin kaq rurayninchikkunataqa atichwanchu rurayta. Yuyariy manamá unaytachu kawsanchikqa, manataqmi librakunchikchu sasachakuymanta nitaq onqoymantapas. Chaymi Salomonpa nisqanman hina, Diosman sonqo wañukuqpa ayllunman watukuymi aswan allinqa ‘kusikuykunallapi piensanamantaqa’ (Eclesiastes 7:2, 4 nisqanta leey). ¿Imanasqa? Diosman sonqo wañukuqmanta discurso uyarisqanchikpi yuyaymanaymi kallpanchawasunchik imayna kawsasqanchikta qawakunapaq. Chaymi kawsaspanchikraqqa allinmi kanman ima rurasqanchikkunapi piensarispa allinkunata rurayqa (Ecl. 12:1).

¿Kusichikunchu tukuy ima kapuqniyoq kayqa?

9. ¿Imatam Salomonqa yacharqa kapuqniyoq kaymanta?

⁹ Eclesiastes sutiyoq librota qellqaq Salomonqa  tukuy ima kapuqniyoqmi karqa (2 Cro. 9:22). Kapuqninwanmi ima munasqantapas tarirqa. Paymi nirqa: “Gozakurqanim qawaspay munarusqaykunapi” (Ecl. 2:10). Ichaqa yacharqam kapuqniyoq kayqa mana kusichikusqanta. “Qollqe kuyaq runaqa maynaña qollqewanpas manam contentakunmanchu” (Ecl. 5:10).

10. ¿Ima rurasqanchiktaq cheqaptapuni kusichiwanchikman?

¹⁰ Yachanchikmá tukuy imayoq kayqa mana unaypaq kasqanta, chayna kaspanpas atiyniyoqmi. Estados Unidos nacionpi universidadpi chayllaraq estudiay qallariqkunata tapuptinkum yaqa llapanku “tukuy ima kapuqniyoq kay munasqankuta allinpaq hapirqaku”. Munasqankuta haypaspankupas, ¿kusisqachu kawsanqaku? Manam chaynachu. Kapuqniyoqkunamanta estudiaq runakunam ninku pipas kapuqniyoqpuni kayta munaspanqa manam contentakunkuchu nitaq kusikunkupaschu. Ñawpaqtaraqmi Salomonqa chaykunamanta ña nirqaña: ‘Huñukurqanim qori qollqeta. Chaykunataqa munapayanmi reykunapas, [. . .], hinaptinmi chaykunaqa karqa wayrata hapirunapaq qatikachay hinalla’ nispa (Ecl. 2:8, 11). * Tukuy sonqonchikwan Jehová Diosta servispanchikqa chaskisunchikmi kusichiwaqninchik bendicionkunata (Proverbios 10:22 nisqanta leey).

¿Ima ruraytaq anchatapuni kusichiwanchik?

11. ¿Imatataq Bibliaqa nin contentakunanchikpaq hina llamkaymanta?

¹¹ Jesusmi nirqa: “Taytayqa kunankamam llamkachkan llamkachkanitaqmi ñoqapas” nispa (Juan 5:17). Jehová Diospas chaynataq Jesuspas kusikunkum llamkasqankuwanqa. Bibliaqa ninmi Jehová Dios tukuy ima unanchasqanwan kusikusqanta: “[paymi] qawarqa lliw rurasqankuna sumaqllaña kasqanta” (Gen. 1:31). Diospa unanchasqankunata qawaspankum ‘angelkunaqa qapariyllawanña kusikurqaku’ (Job 38:4-7). Salomonpas allinpaqmi hapirqa llamkaytaqa (Ecl. 3:13).

12, 13. a) ¿Imatam iskay runakuna llamkasqankumanta willakunku? b) ¿Imanasqataq wakin kutikunapi llamkasqanchikqa fracasarunman?

¹² Kunampas achka runakunam llamkaytaqa allinpaq hapinku. Cuadrokunapi dibujota pintaq ancha reqsisqa José sutiyoq runam nin: “pipas piensasqanta cuadropi pintananpaq  kallpanchakuspanqa alto orqopa puntanman qespiruchkanmanpas hinam” nispa. Chaymantapas negociota ruraq Miguel * sutiyoq runapas ninmi: “Llamkasqaykiwan familiaykita manteniyqa kusirichikunmi” nispa.

¹³ Ichaqa aminapaq hinam kan, hina kaqlla llamkaykuna hinaptinmi piensasqanchikman hina ima ruray munasqanchiktapas harkawanchik. Wakinpiqa, llamkasqanku sitiopas sasachakunapaq hinam otaq mana allin ruraykunapim tukun. Salomonpa nisqaman hinam qella runaqa llamkaq runapa llamkasqanmanta imatapas tarin ichapas reqsinakusqanrayku (Ecl. 2:21). Chaymantapas kanmi llamkasqanchikpi sasachawaqninchikkunapas. Ejemplopaq, negocio churasqankupi qollqeta ganachkaspankupas imapas pasaruptinqa fracasarunmankum (Eclesiastes 9:11 nisqanta leey). Qollqe maskaq runaqa llakisqa hinaspa sasachakuypim tukun, Bibliapa nisqanman hina ‘Wayrapa aparunallanpaqmi llamkasqanpas’ (Ecl. 5:16).

14. ¿Ima ruraypitaq allin kusikuytaqa tarinchik?

¹⁴ ¿Kanmanchu ima ruraypas mana haykapipas llakichiwaqninchik? Cuadrokunata pintaq Joseymi nirqa: “Tiempowanqa cuadrokunapas malograkunmi Diospa munayninta ruraymi ichaqa mana chaynachu. Jehová Diosmanta allin noticiata predicaspaymi wawqekunata “yanaparqani” Diosman sonqo kanankupaq. Chay ruraymanqa manam imapas igualanchu” nispa (1 Cor. 3:9-11). Ima ruraymantapas Diospa Gobiernonmanta willakuy allinpaq kasqantam Miguelpas nin: “Manam imapas kusichikunchu pimanpas Bibliamanta yachachisqanchikman hina Diosta kasukusqankuta qawayqa” nispa.

‘Lamar qochaman tantata wischuq hinayá aypuy tantaykita’

15. ¿Ima ruraytaq vidanchikta astawan chaninchanman?

¹⁵ Chaynaqa, ¿Ima ruraytaq vidanchiktaqa chaninchanman? Pisi tiempolla kawsasqanchikraykum vidanchikpi allinta tanteakunanchik Diospa munayninman hina kawsanapaq. Kallpanchakunanchikmi Dioswan amistadninchik astawanraq allin kananpaq warmanchikkunaman hinaspa  runamasinchikman Bibliapi Diospa kamachikuyninkunata yachachispa, chaynataq iñiqmasinchikkunawan allin amistadta ruraspa (Gal. 6:10). Kaykuna ruraypiqa tukuy tiempom kallpanchakunanchik hinaspaqa Diospa bendicionninkunatam tarisun. Salomonmi allin ruray kasqanmanta rikchanachirqa kaynata: ‘Lamar qochaman tantata wischuchkaq hinayá aypuy tantaykita. Punchawkuna pasaruptinmi tarinki kaqllamanta’ nispa (Ecl. 11:1). Chaynatam Jesuspas discipulonkunata nirqa “Qoychikyá runamasikichikman chaynapi Dios qosunaykichikpaq” nispa (Luc. 6:38). Jehová Diospunim prometen allin ruraqkunata bendecinanpaq (Pro. 19:17; Hebreos 6:10 nisqanta leey).

16. ¿Haykaptaq allinpuni kanman vidanchikpiqa allinta tanteakunanchikpaq?

¹⁶ Mozokunatam Bibliaqa kallpanchan vidankuta allinta servichikuspa mana sasachakunankupaq (Ecl. 12:1). Llakikuypaqchá kanman kay pachapi kusirikuykunata maskaspa mozokayninchikta yanqachayqa, wayrata hapiy-hapichkaq hinachá yanqapaq kallpanchakunchikman.

17. ¿Ima ruraytaq yanapawasunchik kusikuspa kawsananchikpaq?

¹⁷ Jehová Diosqa kuyakuq kaspanmi vidanchikpi kusikunanchikta munan, allinta ruraspa yanqa ruraykunawan mana ñakarinanchikpaq (Ecl. 11:9, 10). ¿Imaynatataq chayta rurachwan? Diosta servinapaq allin ruraykunapi kallpanchakuspa. Yaqa iskay chunka wata ñawpaqtam Javier sutiyoq runa akllakunan karqa estudiasqanwan Doctor kaspan qollqesapa kayta otaq precursor hina Diosta servinanpaq. Javiermi nin: Doctorpa ruraynin ancha allin kaptinpas manam ima ruraypas igualanchu Diosmanta runakuna cheqapta yachanankupaq yanapasqaywan kusikusqaymanqa. Precursor hina servisqaymi cheqap kusikuypi kawsachiwarqa. Ichaqa anchatam llakikuni mozo kaspayraq kay rurayta mana qallarisqaymanta” nispa.

18. ¿Imanasqataq Jesuspa rurasqanqa ancha valorniyoq karqa?

¹⁸ ¿Ima allinta haypananchikpaqtaq astawanraq kallpanchakunanchik? Eclesiastes sutiyoq librom kaymanta yachachin: ‘Miski asnaq olormantapas aswan allinqa honorniyoq, otaq Diospa agradonpaq kaymi. Runapa nacesqan punchawmantapas aswan allinqa wañukusqan punchawmi’ nispa (Ecl. 7:1). Manam ima ruraypas igualanchu Jesuspa rurasqanmanqa. Paypa rurasqankunaqa Jehová Diospa agradonpaqmi karqa. Taytan kamachikuq kasqanta hatunchananpaqmi payman sonqo wañurqa, paynintakama librasqa kanapaq (Mat. 20:28). Jesusqa kay pachapi pisi tiempollata kawsaspanpas Diostam tukuy tiempo servirqa, kayqa allin ejemplom llapallanchik qatikunanchikpaq (1 Cor. 11:1; 1 Ped. 2:21).

19. ¿Ima allin ruraytataq Salomonqa consejarqa?

¹⁹ Ñoqanchikpas Jesus hinam Diospa qayllanpi allin honorniyoq otaq agradonpaq hina kananchik, chayna kayqa kapuqniyoq kaymantapas ancha valorniyoqmi (Mateo 6:19-21 nisqanta leey). Sapa punchawmi Jehová Diospa munasqanman hina allin kaqkunata rurachwan chay ruraymi vidanchikta chaninchan. Ejemplopaq predicachwanmi hukkunaman Diosmanta allin noticiata, familianchiktapas kallpanchachwanmi, chaynataq Diosman sonqo kayninchiktapas yapachichwanmi palabranta estudiaspa chaynataq salonpi huñunakuykunaman rispa (Ecl. 11:6; Heb. 13:16). ¿Munankichu vidayki ancha valorniyoq kananta? Chayna kaptinqa Salomonpa kayna nisqanta kasukuy: “Diostayá respetay qamqa. Paypa kamachikuyninkunatayá kasukuy qamqa. Chayllam runapa tukuy rurananqa” (Ecl. 12:13).

[Willakuykuna]

¿Imaniwaqtaq?

• ¿Imataq kallpanchawananchik vidanchikpi ima allin ruraykunata rurananchikpaq?

• ¿Imaynampim cuidakunanchik kusirikuykunamanta hinaspa kapuqniyoq kanapaq maskaykunamantapas?

• ¿Ima ruraypitaq allin kusikuytaqa tarinchik?

• ¿Ima allinta haypananchikpaqtaq astawanraq kallpanchakunanchik?

[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]

[27 kaq paginapi dibujo]

¿Puntapichu kusirikuykunata churananchik vidanchikpi ima ruraymantapas?

[28 kaq paginapi dibujo]

¿Imanasqataq Diosmanta predicasqanchikqa kusichiwanchik?