1. ¿Imamanta Pablopa yachasqanmi astawanraq kusichirqa?

APOSTOL Pabloqa lamar qochapa patan Troas llaqtapim kachkan pichqa chunka pichqayoq watapi cristianokunapa tiemponpi, ichaqa hinallaraqmi piensachkan Corinto llaqtapi iñiqmasinkunamanta. Uyarirqañam paykunapa llumpay sasachakuypi kasqankumanta. Chaymi tantearurqa kuyakuq tayta hina huk cartata qellqaspan yanapaykunanpaq (1 Cor. 1:11; 4:15). Chaymantapas Titotam nirqa watukunanpaq hinaspa Troas llaqtaman kutimuspa paykunapa imayna kasqanta willananpaqpas. Pabloqa Titotam suyachkan, anchatachá munachkan imayna kasqankumanta willananta. Ichaqa Titom mana chayamunchu. ¿Imatam Pabloqa ruwan? Macedonia lawmanmi buquewan rirqa. Chaypim Titowan tuparurqa hinaptinmi payqa willarqa Corintopi iñiqmasinkuna cartanpi consejonkunata kusikuywan chaskisqankumanta hinaspa Pablowan tupaykuyta munasqankumantapas. Chay willasqanta uyarispanmi Pabloqa astawanraq kusikurqa (2 Cor. 2:12, 13; 7:5-9).

2. a) ¿Imatam Pablo qellqarqa iñiymanta hinaspa kusikuymanta? b) ¿Ima tapukuykunamantam yachasun?

² Chaymanta qepatam apostol Pabloqa Corinto llaqtapi iñiqmasinkunaman iskay kaq cartata qellqarqa, chaypim kaynata nin: ‘Ñoqaykuqa manam iñisqaykichikpi munaychakuytachu munachkaniku, munachkanikuqa kusisqa kanaykichikpaq yanapaykuytam, qamkunaqa qaqa hinañam sayachkankichik iñisqaykichikrayku’, nispa (2 Cor. 1:24). Pabloqa, ¿ima niytataq kaywanqa munachkarqa? ¿Imatam congregacionpi ancianokunapas kayna nisqanmanta yachanmanku?

3. a) ¿Imatam Pablo niyta munarqa ‘qaqa hinam sayachkankichik iñisqaykichikpi’ nispanqa? b) ¿Imaynatam ancianokunapas Pablota kunan qatipakunmanku?

³ Dios yupaychayninchikmanta rimaspanmi apostol Pabloqa iñiymantawan kusikuymanta rimarqa. Iñiymanta rimaspanmi nirqa: “Ñoqaykuqa manam iñisqaykichikpi munaychakuytachu munachkaniku, [. . .] qamkunaqa qaqa hinañam sayachkankichik iñisqaykichikpiqa”, nispa. Pabloqa yacharqam Corinto llaqtapi iñiqmasinkuna Diospi iñisqankurayku qaqa hina kasqankumanta, manam paypa otaq huk runakunapa yanapasqanraykuchu chaynaqa karqaku. Payqa manam iñiqmasinkunapa iñiyninpi munaychakuytaqa munarqachu, yacharqam paykunapa allin ruway munasqankuta (2 Cor. 2:3). Pablotam qatipakunku kunan tiempopi ancianokunapas, manam iskayrayankuchu iñiqmasinkupa imarayku Diosta serviy munasqankumanta nitaq iñiyninkumantapas (2 Tes. 3:4). Manam kikinkumantaqa sasa kamachikuykunataqa qonkuchu, aswanmi Bibliapa nisqanta kasukunku chaynataq Jehova Diospa llaqtanpa nisqantapas. Pablo hinataqmi mana hukkunapa iñiyninkumantaqa munaychakunkuchu (1 Ped. 5:2, 3).

4. a) ¿Imatam Pablo niyta munarqa: ‘Kusisqa kanaykichikpaqmi yanapaykuyta munachkaniku’ nispanqa? b) Kunan tiempopi ancianokunapas, ¿ima ruwaytam munanku Pablo hina?

⁴ Pabloqa nirqataqmi: “Munachkanikuqa kusisqa kanaykichikpaq yanapaykuytam”, nispa. Kaynata nispanqa rimachkarqam paymanta hinaspa llamkaqmasinkunamantapas. ¿Imaynatam chayta yachanchik? Hina chay cartapim rimarqa iskay llamkaqmasinkunamanta. Nirqam: ‘Silvanopa, Timoteopa hinaspa ñoqapa qamkunaman willasqaykuqa Jesusmantam’, nispa (2 Cor. 1:19). Chaymantapas llamkaqmasinkunamanta Pablo rimaspanqa, rimachkantaqmi Apolosmanta, Aquilamanta, Priscilamanta, Timoteomanta hinaspa Titomantapas (Rom. 16:3, 21; 1 Cor. 3:6-9; 2 Cor. 8:23). ‘Kusisqa kanaykichikpaq yanapaykuytam munachkaniku’ nispanqa, nichkarqam Corinto llaqtapi iñiqmasinkuna aswan kusisqa kanankupaq imaynatapas yanapaykuyta munasqankumanta. Kunan tiempopi ancianokunapas iñiqmasinkutam yanapayta munanku ‘kusikuywan Diosta’ servinankupaq (Sal. 100:2; Filip. 1:25).

5. ¿Imamantam kaypi yachasunchik hinaspa imapim yuyaymanananchik?

⁵ Qaynakunallam tapurqaku kusikuywan hinaspa Diosmanta tukuy hinastinpi willakuq achka iñiqmasinchikkunata: “¿Ancianokunapa ima nisqantaq otaq ruwasqantaq yanapasurqanki astawan kusisqa kanaykipaq?”, nispa. Ima nisqankumanta manaraq qawachkaspa, puntata piensay imatam qam niwaq karqa. Yuyaymanachwantaqmi congregacionpi iñiqmasinchikkuna aswan kusisqa kanankupaq sapakama imata ruwananchikmantapas. *

6, 7. a) ¿Imaynatam ancianokunaqa qatipakunmanku Jesusta, Pablota hinaspa Diospa wakin serviqninkunatapas? b) ¿Imanasqataq iñiqmasinchikkunapa sutinta yuyariptinchik paykuna astawan kusikunku?

⁶ Achka iñiqmasinchikkunam nirqaku ancianokuna paykunapi interesakuptinku aswan kusisqa kasqankumanta. Chaytam ancianokunaqa qawachinmanku Davidta, Eliuta hinaspa Jesusta qatipakuspanku (leey 2 Samuel 9:6; Job 33:1; Lucas 19:5). Paykunaqa pitapas sutinkumantam qayaqku. Pablopaqpas ancha allinmi karqa iñiqmasinkunapa sutinta yuyayqa hinaspa servichikuypas.  Roma llaqtapi iñiqmasinkunaman carta qellqasqanpa tukuyninpim, Pabloqa iskay chunka pichqayoq masnin iñiqmasinkunaman sutin-sutin saludota apachikurqa. Qellqarqam kaynata: “Saludaykuychiktaqyá kuyasqanchik paninchik Persidatapas”, nispa (Rom. 16:3-15).

⁷ Wakin ancianokunaqa sasachakunkum congregacionpi iñiqmasinkunapa sutin yuyariyta. Sapakamapa sutinkuta yuyarinankupaq kallpanchakuptinkum, iñiqmasinchikkunaqa chaninchasqa tarikunku (Ex. 33:17). Ancianokunaqa anchatam yanapanmanku iñiqmasinku kusisqa kanankupaq, Willakuq Revistamanta Estudiopi otaq huk huñunakuykunapipas rimarinankupaq sutinkumanta nispanku (tupachiy Juan 10:3).

8. ¿Imata ruwaspantaq Pabloqa Jehova Diostawan Jesusta qatipakurqa?

⁸ Iñiqmasinchikkuna aswan kusisqa kanankupaqqa, Pablo hinam ñoqanchikpas paykunata sonqomanta alabananchik. Chayqa sutillatam qawakun Corinto llaqtapi iñiqmasinkunaman iskay kaq cartanta qellqasqanpi, nirqam: ‘Qamkunaraykum llumpayta alabakuni’, nispa (2 Cor. 7:4). Pablopa kayna nisqanwanchá Corintopi iñiqmasinkunaqa anchata kusikurqaku. Payqa huklawpi iñiqmasinkunatapas hina chaynallatam kallpancharqa (Rom. 1:8; Filip. 1:3-5; 1 Tes. 1:8). Romapi iñiqmasinkunaman qellqasqan cartapim Persidamanta rimaspan nirqa: “Paypas llumpaytam llamkarqa Señorninchikpaq”, nispa (Rom. 16:12). ¡Payqa anchatachá kusikurqa! Hukkunata Pablo alabaspanqa qatipakuchkarqam Jehova Diostawan Jesusta (leey Marcos 1:9-11; Juan 1:47; Apoc. 2:2, 13, 19).

9. ¿Imanasqataq iñiqmasinchikkuna aswan kusisqa tarikunku kallpanchaptinchik hinaspa kallpanchawaspanchikpas?

⁹ Kunan tiempopipas ancianokunaqa yachankum iñiqmasinku alabay ancha allin kasqanmanta (Prov. 3:27; 15:23). Chaynata ruwaspankuqa, kaynatapas nichkanmanku hinam: “Ruwasqaykipim repararqani qamta chaninchasqayrayku”, nispa. Arí, iñiqmasinchikkunaqa munankum ancianokuna kallpanchanankuta. Yaqa 55 watanpi kaq iñiqmasinchikpa kayna nisqanmi qawachin hukkunapa piensasqankuta: “Llamkaypiqa manam pipas alabasunkichu nitaq kallpanchasunkichu. Chaypiqa atipanakuyllam, manam kuyakuypas kanchu. Chaymi kusisqa tarikuni congregacionpi ruwasqayta anciano chaninchasqanta niwaptin. ¡Anchatam kallpanchawan! Chaypim qawani hanaq pachapi Taytaypa kuyawasqanta”, nispa. Qaynakunallam huk anciano sumaq rimaykunawan kallpancharqa sapallan iskay warmankunata uywaq taytata. ¿Imapim tukurqa? Chay taytam willakun: “Nisqankunaqa anchatam kallpanchawarqa”, nispa. Tukuy sonqomanta ancianopa kallpanchasqanqa aswan kusisqatam iñiqmasinta tarichin. Kallpanchantaqmi Diosman sonqo hinalla kanankupaqpas (Is. 40:31).

10, 11. a) ¿Imaynatam ancianokuna qatipakunmanku Nehemiasta? b) ¿Imataq ancianokunata yanapanman iñiqmasinkuta watukuspanku iñiyninkupi kallpanchaq kaqkunamanta rimanankupaq?

¹⁰ ¿Imaynatawanmi ancianokunaqa qawachinmanku iñiqmasinkupi interesakusqankuta, hinaspapas imaynatam yanapanmanku aswan kusisqa kanankupaq? Mana pipas mañakuchkaptinraqmi kikinkumanta kallpanchakunanku hukmanyasqakunata yanapanankupaq (leey Hechos 20:28 *). Chayta ruwaspankuqa ñawpa tiempopi Diosta serviqkunatam qatipakunku. Piensariy judio iñiqmasinkuna iñiyninkupi  hukmanyasqa tarikuptinku Nehemiaspa ima ruwasqanmanta. Bibliaqa ninmi qawarispan kallpanchayta qallaykusqanmanta (Neh. 4:14). Kunanpas ancianokunaqa chaytam ruwanku: qawarispankum kallpanchanku iñiqmasinku iñiyninkupi allin kanankupaq. Chaymi wasinkuta watukunku, hinaspam atikuptinqa rimanku imapas iñiyninkupi kallpanchaq kaqkunamanta (Rom. 1:11). ¿Imataq ancianokunata yanapanman chayta ruwanankupaq?

¹¹ Manaraq watukuchkaspankum ancianokunaqa imayna yanapanankumanta piensanankupaq tiempochakunku. Ichapas kaynata tapukunmanku: “¿Ima sasachakuypitaq tarikuchkan? ¿Imatam nichwan kallpanchanapaq? ¿Bibliapa mayqen textonkunataq yanapanman? ¿Bibliapa willasqan mayqen runataq chayna sasachakuypi tarikurqa?”, nispa. Kayna tapukusqankum allinta yanapanqa kallpanchanankupaq. Ancianokuna watukuspankuqa iñiqmasinkupa lliw willakusqankutam sumaqta uyarinku (Sant. 1:19). Huk cristianam kaynata nin: “¡Kuyakuywan ancianokunapa uyarisqankuqa anchatam kallpanchakun!”, nispa (Luc. 8:18).

12. ¿Pikunam kallpanchasqa kayta necesitanku hinaspa imanasqa?

¹² ¿Pikunataq necesitanku ancianokunapa watukunankuta? Pablom ancianokunata nirqa: ‘Cuidaychik llapallan iñiqkunata’, nispa. Arí, llapallan iñiqmasinchikkunam unay wataña Diosta servispankupas otaq precursorña kaspankupas kallpanchasqa kayta necesitanku. ¿Imanasqataq iñiyninkupi allin takyasqa hinaspa Diosman sonqo iñiqmasinchikkunapas munanku ancianokuna yanapananta? Mana allinkunapa chawpinpi kawsasqankuraykum piensanmanku mana aguantay atisqankuta. Rey Davidta pasasqanmi yachachiwanchik imanasqa Diosman sonqo runakunapas wakinpiqa yanapanata necesitasqankumanta.

13. a) David, ¿imayna tarikuptinmi Isbi-benob runa yaqalla wañurachirqa? b) ¿Imayna tarikusqanraykum Abisaiqa Davidta yanaparqa?

¹³ Israel nacionpi rey kananpaq Davidta  akllarusqanku qepallatam, payqa Refa sutiyoq runapa miraynin Goliat runawan pelearqa. Davidqa qarinchakuspanmi wañurachirqa (1 Sam. 17:4, 48-51; 1 Cron. 20:5, 8). Ichaqa watakuna pasaruptinmi, Davidqa kaqmanta hatunkaray runawan pelearqa, sutinmi karqa Isbi-benob. Chayqa pasakurqa Filistea runakunawan peleachkaptinmi (2 Sam. 21:16). Kay hatunkaray runam ichaqa yaqalla Davidta wañurachirqa. ¿Imanasqa? Manam David manchakusqanraykuchu. Bibliaqa willakunmi David pisipasqa kasqanmanta, chayna kasqanta Isbi-benob runa musyaruspanmi wañurachiyta munarqa. Ichaqa chay hatunkaray runa manaraq wañurachichkaptinmi ‘Sarviapa wawan Abisai Davidta yanapaspan chay Filistea runawan pelearqa hinaspam wañurachirqa’ (2 Sam. 21:15-17). ¡Yaqallamá Davidqa wañururqa! Maynatachá Abisaita agradecekurqa qawan-qawanlla kasqanmanta hinaspa yanapasqanmantapas. ¿Imatam kaymanta yachachwan?

14. a) ¿Imaynatam Goliatman rikchakuq hina hatun sasachakuykunata atipachwan? b) ¿Imaynatam ancianokuna yanapawachwan kallpanchasqa hinaspa kusisqa kanapaq? Huk precursoramanta willamuy.

¹⁴ Tukuy imakunawan Satanas otaq paypa runankuna sasachawaptinchikpas, Jehova Diosta serviqkunaqa hinallam paymanta tukuy hinastinpi willakuchkanchik. Wakiqninchikqa Goliatman rikchakuq hina hatun sasachakuykunapim tarikurqanchik. Ichaqa Jehova Diospi hapipakusqanchikraykum chaykuna atipayta atirqanchik. Wakinpiqa tukuy ima sasachakuykunata atipasqanchikpim pisipasqa hina tarikunchik. Chayna tarikuspanchikqa chayllam ima sasachakuywanpas hukmanyaruchwan. Chaypipunim ancianokunapa yanapakuyninta munanchik, chaynapi kallpanchasqa hinaspa kusisqa kananchikpaq. Yaqa 65 watanpi kaq huk precursoram nin: “Qaynakunallam hukman tarikurqani hinaspam Diosmantapas manaña kusikuywanchu willakuq kani. Huk ancianom pisipasqata qawawaspan tapuwarqa ima pasawasqanmanta. Parlaptiykum huk textowan kallpanchawarqa. Nisqankuta ruwasqayqa allinniypaqmi karqa. ¡Anchatam agradecekuni ñoqapi reparasqanmanta hinaspa yanapawasqanmantapas!”, nispa. Ancha kusikunapaqmi ñoqanchikpi preocupakuq ancianokunaqa hinaspa Abisai hina yanapawananchikpaq qawan-qawanlla kasqankupas.

15, 16. a) ¿Imanasqataq Pabloqa iñiqmasinkunata anchata kuyarqa? b) ¿Imanasqataq anchata kuyanchik ancianonchikkunata?

¹⁵ Ancianokunaqa anchatam llamkanku. Wakinpiqa tutakunapas manam puñunkuchu iñiqmasinkuta imayna yanapanankumanta piensaspanku otaq iñiyninkupi yanapaspanku (2 Cor. 11:27, 28). Ichaqa ruwayninkutam tukuy sonqowan Pablo hina ruwanku, payqa Corintopi iñiqmasinkunamanmi kaynata qellqarqa: ‘Qamkunaraykum kallpaytapas gastasaq’, nispa (2 Cor. 12:15). Iñiqmasinkunata anchata kuyasqanraykum tukuy imata ruwarqa kallpanchananpaq (leey 2 Corintios 2:4; Filip. 2:17; 1 Tes. 2:8). ¡Chaychá paykunaqa anchata kuyarqaku! (Hech. 20:31-38.)

¹⁶ Kunan tiempopi cristianokunapas anchatam kuyanchik ancianokunataqa, hinaspapas Diosta mañakuspanchikmi agradecekunchik paykunamanta. Paykunapa yanapay munasqankuta qawasqanchikmi astawan kusichiwanchik, hinaspapas watukamuwasqanchikmi kallpanchawanchik. Chaymantapas chaninchanchikmi ima sasachakuypipas tarikuptinchik qawan-qawanlla kaspanku chaylla yanapawasqanchikmanta. Arí, paykunaqa ‘kusisqa kananchikpaq yanapawaqninchikmi’.