ANIMALKUNAPA akanqa ancha allinmi akatanqa urukunapaqqa. Chaytam servichikun mikunanpaq hinaspa runtunanpaq. Wakin orqokunaqa chinanta tarinanpaqmi servichikunku. Chaymi akatanqakunaqa animalkunapa chayraq akasqanta puramenteta quitanakunku. Chay urukunata estudiaq runakunam huk kutipi qawarqaku 16.000 akatanqakuna iskay horallapi elefantepa hatun montosqa akanta chaylla chinkachisqankuta.

Chayna urukunamantam wakin akatanqaqa akata ruyruruspan tanqaspanku seqaykachinku, akatanqamasinkumanta escapachinankupaq. Hinaspam llampu allpapi pamparunku. Akatanqaqa ruyrusqan akatam maymi risqanman tanqan derechollata, chaynapi mana piwanpas quitachikunanpaq.

Ichaqa, ¿imaynatataq chay akatanqaqa ruyrusqan akata derecholla tanqananpaq tantean, astawanraq tutapiqa?

Kaypi piensariy: Chay uruqa intipa killapa kanchayninta servichikuspanmi maymanpas rin, tutapi mana killa kaptinpas derechollata tanqaspam apan chay ruyrusqan akata. Sudáfrica lawpim chay urukunata estudiaq runakuna yacharunku derechollata apananpaqqa manam tutapi mayqen chaskapa kanchayninwanchu yanapachikun, aswanqa Vía Lactea nisqanku millo-millonnintin montonasqa hina chaskakunapa kanchayninwanmi. Huk revistam nin: “Kunankamaqa yacharunchik akatanqalla llapa animalkunamanta chay kanchaywan yanapachikuspa mayman rinanpaq servichikusqanta”, nispa (Current Biology).

Chay ruyrusqan akata apaq akatanqamanta estudiaq Marcus Byrne runam nin: “Ñawinqa allintam qawan chaskakunapa kanchaynin pisichallata kanchamuptinpas otaq ñutqon uchuychalla kaptinpas” nispa. Nintaqmi, chay urumantaqa yachachwanmi tutayaqpi maskanapaq ima aparatotapas ruwanapaq. Control nisqanku aparatollawan mana pilotoyoq avionta pawachispam tanteachwan tuñisqa hatun wasipi otaq edificiopi pim kawsaq runakunata tutapi maskanapaq.

¿Ima ninkitaq? ¿Unanchasqa kasqanraykuchu akatanqaqa cielomanta imapas kanchamusqanta qawaspa maymanpas rin, icha kikillanmanta rikurimuq kasqanraykuchu?