AMPÏKANNAM y wayimpa huertanchömi Josëqa këkan. Itsa tsëchöqa palmërakuna, früta wayoq plantakuna, qochachö yaku plantakuna kan, y cercupita mas karunchöqa faraonpa palaciunmi rikakïkan. Josëqa wiyan, tsurin Manases menor kaq wawqin Efrainta pukllatsir asikätseqtam. Itsa wamrankuna pukllaqta rikar warmin asikïkaqta rikëkaq cuenta Josëqa karin. Tsëmi pëpis asinärin, porqui musyanmi Jehovä bendicinqanta.

Mayor kaq tsurimpa Manases jutiqa “Qonqatsikoq” ninanmi (Genesis 41:51). Dios cuidashqa kaptin, papäninta, wawqinkunata y markanta yarpar llakikunqanchö yanapashqa kaptinchi Josëqa tsënö tsurimpa jutin churarqan. Mayor kaq wawqinkuna chikiyanqanmi kawëninta cambiarirqan. Mana allim tratayarqan, hasta wanutsitam pensayarqan. Peru negociantikunamanmi esclävutanö rantikuriyarqan. Tsëpita patsëmi kawëninqa llakikïpaq kashqa. Atska watapam esclävu kashqa, tsëpitanam carcelarashqa y tsëchömi juk tiempupa cadenararqan. Peru tsë llapanqa pasashqanam. Kananqa, Egiptu nacionchö faraonpa qepanman kaq mas puëdeq nunam Josëqa. *

Pasaq watakunachöqa, Jehovä llapan ninqan cumplikaqtam Josëqa rikashqa. Qanchis wata Egiptuchö atska mikï kanampaq kaqta willakunqanqa pasëkannam y Josëqa atska cosëchatam juntashqana. Jinamampis, Egiptupita Asenat jutiyoq warmiwanmi casakushqa y ishkënam tsurinkunapis. Peru manam qonqashqatsu Canaan markachö familiankunata, ¡masran menor kaq wawqin Benjaminta y teytan Jacobtanäqa! Itsa Josëqa tapukun, familiankuna yamë këkäyanqanta y envidiösu y lïsu wawqinkuna cambiayanqanta o mana cambiayanqanta. ¿Imallatapis rurëta puëdinmantsuraq tsë llapanta altsanampaq y yapë familianta juntanampaq?

Qampis, ¿Josënöku sientikunki? Itsa qampapis familiëki chikinakïrëkur, envidianakirëkur y traicionakïrëkur rakikashqa këkan. Tsënö kaptinqa Josë pasanqanta y familianta imanö tratanqanta yachakunqëkiqa itsa yanaparishunki.

Josëpaqqa alläpa ocupädu kashqa kaptinmi tiempuqa raslla pasarirqan. Suëñunchö faraonta Jehovä revelanqannöllam atska cosëcha kanqan qanchis wata pasarishqana y qallarishqanam mallaqë witsan. Vecïnun markakunamampis mallaqëqa chärirqanmi. Peru Biblia ninqannömi, ‘entëru Egiptuchö mikï karqan’ (Genesis 41:54). Suëñukuna ima ninan kanqanta Josë musyanqan y imatapis alli patsätsita yachanqanqa Egiptu nacionta yanaparqanmi.

Egipciukunaqa Josëwan agradecïduchi sientikuyarqan imëkatapis alli patsätseq kanqampita. Peru Jehovä Diosta alabayänantam Josëqa munarqan. Tsënöllam, llapan yachënintsikta humildäwan  Diosta sirwinapaq utilizashqaqa, imatapis rurëta mana puëdinapaqnö kaqta ruranapaq yanapamäshun.

Tiempuwanmi egipciukunaqa mallaqar qallëkuyarqan. Yanapëkuyänampaq faraonta mañakuyaptinmi, pëqa kënö nirqan: “Josë kaqman ëwayë. Y niyäshunqëkinöllam rurayänëki” (Genesis 41:55, 56).

Peru vecïnun nacionkunachöqa mas sasa (aja) tiempukunaran karqan, Josëpa familian täräyanqan Canaan markachönö. Teytan Jacobqa Egiptuchö mikï kanqantam wiyarirqan, tsëmi wamrankunata mandarqan Egiptuman ëwar mikïta rantiyänampaq (Genesis 42:1, 2).

Ollqu tsurinkunatam Jacobqa mandarqan, peru menor kaq Benjaminllatam manaqa, porqui wawqinkuna watukaq mandanqampita Josë manana kutinqantam yarparëkarqanlla. Wawqinkunaqa Josëpa röpantam pasëpa rachir ushashqata y yawarllatana chätsiyarqan, y mikukoq animal mikushqantam creitsiyarqan (Genesis 37:31-35).

Atska kilömetrukunata ëwarirmi, Jacobpa tsurinkunaqa Egiptuman chäriyarqan. Mëchö mikïta rantiyänampaq kaqta tapukuyaptinmi, willayarqan Zafenat-panéah nishqan juk precisaq nunawan parlayänampaq, y pëqa Josëmi karqan (Genesis 41:45). Rikarpis manam reqiyarqantsu, Egiptupita juk precisaq mandakoq nunallatam rikäyarqan. Pëpa yanapakïnintam wanayarqan, tsëmi respetayanqanta rikätsikuyänampaqqa tsë witsan costumbrinkunamannö ‘nöpanman qonqurikuyarqan’ (Genesis 42:5, 6).

Peru Josëqa wawqinkunata reqirirqanmi. Y nöpanman qonqurikuyaptinmi yarpärirqan jövin këninchö Jehovä suëñutsinqanta. Bibliam nin: “Pëkunapaq suëñunqantam Josëqa jinan höra yarpärirqan”, tsë suëñuchömi wawqinkuna qonqurikuyarqan, y tsënöllam tsë höra pasakïkarqan (Genesis 37:2, 5-9; 42:7, 9). ¿Imataraq ruranman karqan? ¿Wawqinkunata waqupaqtsuraq (makallaqtsuraq) ras ëwanman karqan o vengakunmantsuraq karqan?

Josëqa musyarqanmi mana vengakunampaq kaqta. Jehoväqa munarqan Jacobpa mirënin juk puëdeq nacionman tikranantam, tsëmi tsë llapan pasakunqankunaqa Dios munanqannö rurakëkarqan (Genesis 35:11, 12). Wawqinkuna lïsu, envidiösu y mana penqakoq kar sïguiyaptinqa, ¿imanöparaq Jehoväpa munënin cumplikanman karqan? Y pëkunapita Josë vengakïta munaptinqa, wawqin Benjaminpa y teytampa kawëninmi peligruchö kanman karqan, itsa pëkunaqa mana alli tiempukunapa pasëkäyarqan, y kawëkäyanqantapis manam musyarqantsu. Josëqa decidirqan, pï kanqanta wawqinkunata mana willanampaq y cambiayanqanta o mana cambiayanqanta pruëbaman churanampaqmi. Tsëta rurarllam Jehovä munanqannö rurëkanman karqan.

 Itsa Josë pasanqampaqa imëpis pasashuntsu. Peru, kanan witsankunapis familiakunaqa pelyayanmi o rakikäyanmi. Tsë pasakuptinqa itsa mana alli sientikurnin y piñakurnin imatapis ras rurarishwan. Tsëkunapa pasarqa, mas alliqa kanqa Josë ruranqanta qatinqantsikmi y Jehovä munanqannö imatapis ruranapaq kaqtam musyëta tïranantsik (Proverbius 14:12). Familiantsikwan alli kawakï precisaptimpis, Jehoväwan y Tsurin Jesuswan amïgu kënintsikmi masqa precisan (Mateu 10:37).

Shonqunkunachö ima kanqanta musyanampaqmi Josëqa wawqinkunata pruëbaman churarqan. Puntataqa, musyapakoq kayanqantam tumparqan y parlanqanta juk idiömaman tikratseqwanmi mana allipa parlaparqan. Pëkunaqa familiayoq kayanqanta y juk menor wawqinkunata wayinkunachö dejayämunqanta nirmi tsapäkuyarqan. ¡Josëqa alläpachi kushikurqan wawqin kawanqanta musyarir! Tsënam imata ruranampaq kaqta pensarirqan. Y wawqinkunatam kënö nirqan: ‘Këwanmi probashqa kayanki. Ultimu kaq wawqikikuna shamunqanyaqmi këpita yarquyankitsu’. Tsëpitam Benjaminta apayämunanrëkur wayinkunata kutiyänanta jaqirqan, peru juk kaq wawqinmi quedanan karqan kutiyämunan condicion (Genesis 42:9-20).

Zafenat-panéah mana entiendinqanta pensarmi, wawqinkunaqa ishkë chunka wata pasarishqanchö Josëta imata rurayanqanta parlar qallëkuyarqan. “Rasumpëpam wawqintsikta pasanqampita culpayoq kantsik, porqui llakipänapaq mañakamanqantsik höram llakikïninta rikarqantsik, peru manam cäsurqantsiktsu. Tsëmi noqantsikmampis kë llakikï chämushqa”. Llapan niyanqanta entiendirmi Josëqa “pëkunapita witikurir, waqar qallëkurqan” (Genesis 42:21-24). Pëqa musyarqanmi rasumpa arrepentikïqa rurayanqampita llakikïlla mana kanqanta. Tsëmi wawqinkunata pruëbaman churar sïguirqanlla.

Simeonta quedaratsirmi wakinkunata Canaan markaman mandarqan. Y costalninkunamanmi sirweqninwan qellëta pakätsirqan. Wayinkunaman chärirnam, Jacobta llapanta willayarqan, y alli parlarirmi äniratsiyarqan Benjaminta Egiptu markaman apayänampaq. Josëpa wayinman kutirirnam, juk sirweqninta niyarqan costalninkunachö qellëta tariyanqanta y kutitsita munayanqanta. Tsë rurë alli kaptimpis, Josëqa mastaran rikëta munarqan. Benjaminta rikëkur kushikïninta mana rikätsikushllapam llapan wawqinkunata juk jatun mikïman invitarqan. Tsëpitanam wayinkunata kutikuyänanta jaqirqan, peru kë kutichöqa Benjaminpa costalninmannam cöpanta winatsirqan (Genesis 42:26–44:2).

Rätunllatanam, Josëqa mandarqan wawqinkunachö cöpanta ashiyänampaq. Y Benjaminpa costalninchö cöpata tarïkurnam, suwakoqtanö tumpayarqan, y llapanmi Josëpa wayinyaq kutiyarqan. Tsëwanmi Josëqa rikärita puëdirqan wawqinkuna imanö nuna kayanqanta. Judämi parlar qallëkurqan y wawqinkunawan juntu Josëpa esclävun kayänampaqmi änikurqan. Peru Josëqa manam munarqantsu y Benjaminlla Egiptuchö quedakunampaqmi nirqan (Genesis 44:2-17).

Judäqa Benjaminpaq rogakurmi kënö nirqan: “Pëllanam tsë mamapitaqa quedan, y teytanqa alläpam kuyan”. Tsënö ninqanqa Josëpa shonqunman chärirqanchi, porqui pëpis Raquelpa wamranmi karqan. Teytannöllam Josëpis alläpa kuyëpa maman Raquelta yarparaq, pëqa wanukurqan Benjaminta qeshpikurirllam. Tsërëkurchi tsë wawqintaqa alläpa kuyaq (Genesis 35:18-20; 44:20).

Judäqa yapëmi Josëta rogakurqan Benjaminta esclävuntanö mana quedatsikunampaq. Hasta pëpa rantin, kikin quedakunampaq änikurmi shonqupita patsë kënö rogakurqan: “¿Imanöraq papänï kaqman kutishaq mana wawqïta aparninqa? Papänï llakikoqta rikarqa manachi aguantalläshaqtsu” (Genesis 44:18-34). Manam arrepentikunqanllatsu Judä alli nunaman tikrashqantaqa  rikätsikurqan, sinöqa wakinkunapaq yarpachakunqan y llakipäkoq kanqanmi.

Josëqa imanö sientikunqanta manam aguantëta puëdirqannatsu. Tsëmi sirweqninkunata yarquyänampaq mandarir, sinchipa waqar qallëkurqan, faraonpa palaciunmampis wiyakärirqanmi. Tsëraqmi pï kanqanta willakurqan, “noqaqa wawqikikuna Josëmi kä” nishpa. Y wawqinkunaqa mantsakashqam quedariyarqan. Peru Josëqa waqur y mutsarmi rikätsirqan wawqinkunata perdonanqanta (Genesis 45:1-15). Tsënöpam rikätsikurqan Jehovänö perdonakoq kanqanta (Salmu 86:5). Y noqantsikqa, ¿perdonakoqku kantsik?

Josëta pasëkanqanta faraon musyarirmi, teytanta y familianta Egiptu nacionman apamunampaq nirqan. Tsënöpam Josëqa teytanwan tarinakurirqan. Tsurinta rikëkurmi Jacobqa waqarqan y kënö nirqan: “Kananqa wanurpis kushishqam wanukushaq, porqui qaqllëkita rikarqönam, porqui kawëkankiran” (Genesis 45:16-28; 46:29, 30).

Tsurinwan Jacob tarinakunqampitaqa 17 wata masran kawarqan. Wanukunampaq këkarnam 12 tsurinkunata bendicirqan y shamoq tiempuchö pëkunawan ima pasanampaq kaqtam willarqan. Mayor kaq tsurinta qonampaq kaq herenciatam, Josëta ishkë kuti masta qorqan. Jina Josëpa ishkë tsurinkunam, Israelpa chunka ishkë kastankunaman yëkuyänan karqan. Y ¿imataq pasakurqan Judäwanqa? Wawqinkunapitapis mas arrepentikunqanrëkurmi, kastampita Diospa Akrashqan shamunampaq kaqta Jacobqa nirqan (Genesis, 48 y 49 kaq capïtulukuna).

Jacobqa 147 watayoqmi wanukurqan. Y tsurinkunaqa mantsayarqan Josë pëkunapita vengakunantam. Puntatanöllam Josëqa shoqarqan kënö nir: “Ama mantsakäyëtsu, ¿noqaqa Diosku kä pitapis juzganäpaq?”. Porqui cuentatam qokurqan tsë pasakunqankunachö Jehoväpa munënin cumplikëkanqanta; tsëmi wawqinkunaqa llakikuyänantsu karqan (Genesis 15:13; 45:7, 8; 50:15-21). Josëpaqqa Jehovämi mas alli kaq juez karqan. ¿Jehovä perdonanqan nunakunatatsuraq castiganman karqan? (Hebrëus 10:30.)

¿Qampaqqa fäcilku perdonakoq kë? Pipis ardëpa ofendimashqaqa manam fäciltsu perdonë, peru rasumpa arrepentikuyaptin perdonashqaqa, manam noqantsikllatsu alli sientikushun, sinöqa ofendimaqnintsikpis allim sientikunqa. Jinamampis, Josëpa markäkïninta y Teytantsik Jehoväpa llakipäkïnintam qatikäshun.