Familiakunapaq yachatsikïkuna

Imanötaq wambrakunata wätashwan wiyakoq kayänampaq

John: * Wambra kënïchö mana alli portakuptï teytäwan mamänï castigayämänampaqqa, imanir ruranqätapis musyëtaraqmi munayaq. Kananqa noqapis wambrayoq karnam, wambräkunawan tsënölla rurëta tïrä. Warmï Älisontaqa, manam noqatanötsu winatsiyashqa. Teytanwan maman alläpa ras piñakurshi, imanöpa rurayanqantapis manaraq musyar castigayaqllana. Tsëchi höraqa mana llakipëta o mana ankupashpa wambräkunata castigan.

Carolina: Pitsqa watayoqllaraq këkaptïmi teytaqa haqiyämarqan y manam paqwë yarpäyämarqannatsu noqata ni kima kaq nanäkunata. Llapan wanayanqäkunata tariyänapaq mamä trabajapakuptinmi, noqallana qepa kaq nanäkunata rikarqä. Wambralla kanqäpitam teytanö y mamanö nanäkunapaq karqa. Tsëmi, kananqa alläpa seria warmi kä. Wambräkuna imatapis mana allita rurayaptenqa wanïtapis munarïmi. Imanir y imaman yarpar tsëta rurayanqantaqa imëkanöpis musyëtaraqmi munä. Pero nunä Marcosqa hukläyam. Pëqa manam imatapis atskapaqtsu churan. Pëpa teytanqa, manash rikaräkoqtsu mana allita rurayaptenqa, tsënö karpis alläpa kuyakoq nunash kanaq, warmintapis alläpash kuyaq y shumaqshi rikaqpis. Tsëmi, wambräkuna ima mana allita rurayaptimpis, tsëllata altsartsu unë kakun: rurayanqampaq parlapärirmi, altsarin y tsëllachö qonqarin.

JOHN y Carolina niyanqanchömi rikantsik, imanömi wambra kayaptin wätayarqan, tsënölla pëkunapis wambrankunata wätayanqanta. Warmi ollqu hukläyayan winashqa karqa, ishkampis hukläya hukläyam wambrankunata wiyakoq kayänampaq wätëta munayanqa. Tsëllanam, casädokunata qayapänakïman chäratsinman.

Wambrayoqkuna musyayanqannöpis, wambrakunata qeshpitsinanqa alläpa ajaraqmi o sasaraqmi, paqaspa y hunaqpapis rikëpaqraqmi. Wambrakuna wiyakoq kayänampaq wätarmi paqwë utishqa tikrariyan y tsëllanam tukï yarpachakïkunaman chäriyan. Joännam nunan Davidwan ishkë wambrata wätayarqan,  y pëmi kënö willakun: “Wambräkunataqa alläpam kuyaq kä, tsënö karpis höraqa alläpanam piñatsiyämaq. Imëpis, nenqä hörallaqa manam punukoq ëwëta munayaqtsu, hinamampis, tsaqallanam rikcharayämoq o riyakarayämoq. Piwan parlakunätapis manam haqiyämaqtsu. Zapatonkunata, röpankunata, y pukllanankunatapis hitarëkaqtam haqiriyaq, y refrigeradorpita mantequïllata horqarirpis manam kutitsiyaqtsu”.

Wakin warmikunaqa llullun yuririptinmi alläpa llakikïwan qeshyayan, tsënö warminta pasashqa kaptinmi Jack kënö willakun: “Trabajanqäpita utishqa chärirpis, yurishqa llullötaran paqaskunapa rikäna kaq. Tsëmi utishqalla kar tiempota tariyaqtsu kayä mayor kaq wambräta alli rikäyänäpaq. Y manam munaqtsu llullu nananta cuidayänätapis, alläpam chikikoq”.

Utishqa teytawan mama wambrakunata imanö wätayänampaqpis qayapänakuyaptenqa, ichikllapitam imëkakunamampis chäkuriyanman. Tsëta mana altsayaptenqa, tsëllanachi mana parlapänakïman chäyanman. Tsëllanam, wambrankunaqa teytankunata mamankunata munëninkunata ruratsir qallëkuyanqa. Tsëqa, ¿ima textokunaraq casädokunata yanapanman shumaq kawakuyänampaq, y wambrankunata shumaq wätayänampaq?

Ishkëkikunapaqmi tiempota tariyänëki

Wambrankuna manaraq kaptin o wambrankuna ewkuyaptimpis, ishkankuna shumaq junto kayänampaqmi matrimoniotaqa Dios patsätserqan. Casakushqakunapaq parlarmi Bibliachö kënö nin: “Dios juntashqantaqa mana[m] pipis raquinmantsu” (Mateo 19:6). Y qepan kaq versículo nenqannöpis, Diosqa kënömi nerqan, imë karpis wambrakunaqa “jaqirenqa[m] mamanta yayanta” (Mateo 19:5). Këchö rikanqantsiknöpis, wambrakunata wätëqa huk tiempollam casädokunapaq, y manam llapan kawëninchötsu tsëllata rurayänan. Teytawan mama wambrankunata alli wätayänampaq tiempota wanarpis, ishkankuna shumaq kuyanakuyänantaqa manam qonqayänantsu.

Tsëpenqa, ¿wambrayoqkuna imataraq rurayanman shumaq kawakuyänampaq? Ishkankunallapaqmi tiempo horqëta tïrayänan. Tsënöpam familiankunata imanö rikäyänampaqpis shumaq parlayanqa, y tsënöllapapis junto kariyanqa. Pero shumaq pasarinapaqqa, manam tiempo taripaqtsu. Qallananchö parlanqantsik Älisonmi, kënö yapë nin: “Nunäwan shumaq parlarita munëkäyaptëmi, ichik kaq wambrä imatapis munarëkaq, o hoqta watayoq wambränam tukï color läpiznëkunatam tarëtsu nir waqar shamoq”.

Joännawan David qallananchö parlanqantsikkunaqa, huk höratash churayaq wambrankuna punukoq ëwayänampaq. Joännam nin: “Llapan paqaskuna churayanqa hörallachö patsäkuyänampaqmi niyaq kayä. Tsë höram tiempota tariyaq kayä hamariyänäpaq y shumaq parlariyänäpaq”.

Tiempota tariyänanllapaqtsu manam tsënö rurëqa yanapan; hina wambrakunatapis yanapanmi kikinkunallapaq mana pensayänampaq (Romanos 12:3). Tsënö wambrakunata yachatsiyaptenqa, familiachö precisaq kayanqanta yachakurpis, musyayanqam pëkuna munayanqanllata mana rurayänampaq kaqta. Manam qamkunatsu wambrakuna munayanqannölla rurayänëki; tsëpa rantenqa, pëkunam qamkuna niyanqëkita rurayänan.

¿IMANIRTAQ KËNÖ RURAYANKITSU? Wambrakuna patsäkoq ëwayänampaq huk hörata churayë, y churayanqëkinölla imëpis rurayätsun. Yakuta upuyänanrëkur o huk imapis precisanqanman ëwar tsë hörapita pasariptenqa, shuyäriyankimanmi. Tsënö karpis, wambrakuna ardëpa munanqanta rurar mana punoq ëwayänantaqa ama haqiyëtsu. Pitsqa minuto masta mañakuyaptin allim nerqa, huk alarmata churayë tsë höra ushariptinlla patsäkuyänampaq. Hörayäramuptenqa amana ni imatapis mastaqa niyäshïnatsu. ‘Awmi’ niyanqëkiqa, ‘awmi’ katsun; ‘manam’ niyanqëkiqa, ‘manam’ katsun ninmi Bibliaqa (Mateo 5:37, QKW).

 Imëkachöpis ishkëkikuna igual kayë

Proverbios librochömi kënö yachatsikun: “Kuyashqa wambrä, teytëkipa yachatsikïninta wiyakï, y mamëkipa leyninta ama haqitsu” (Proverbios 1:8). ¿Imatataq yachatsimantsik kë texto? Wambrakunaqa teytampawan mamampa mandädonchömi kayänan. Ishkanta igualnölla wätayashqa kaptimpis, wambrankunata wätëchöqa manam llapanchötsu acuerdo kayanqa. Tsëpenqa, ¿imataraq rurayanman?

Qallananchö parlaq Johnmi kënö nin: “Ishkäkunam igual imëkachöpis kayänä, y wambräkunapa hananchöqa manam piñätsinakuyänätsu”. Tsënö karpis, pëqa cuentata qokunmi parlëpitapis rurananqa más sasaraq o ajaraq kanqanta. “Wambrakunaqa llapantapis cuentata qokuriyanmi. Piñashqa këkar upälla kayaptëpis wambräqa mäkurinmi.”

¿Imatataq rurayashqa Johnwan Alison tsëkunata altsayänampaq? Älisonmi kënö nin: “Mana gustamanqannö wambräta nunä castigaptenqa, wambrä ëwkunantaraqmi shuyärë, y manam wambräkuna hananchötsu imata pensanqätapis Johnta në. Ishkäkunata piñäratsiyämar munanqanta rurakunantaqa manam munätsu. Wambrä mana igual-lla pensayanqäta mäkuriptenqa, llapäkunapis Jehoväta wiyakuyänä alläpa precisanqantam yachatsë: noqaqa teytan nenqantam wiyakü, y pëqa noqakuna niyanqätam wiyakunan” (1 Corintios 11:3; Efesios 6:1-3). Johnnam kënö nin: “Ishkäkuna këkäyaptï ima problëmapis kaptenqa, noqam wambräkunata astapä y yachatsë. Pero, warmï Alison ima pasanqantapis más musyaptenqa, pë rikänampaqnam haqirï y imata ruraptimpis manam conträtsu. Ima nenqan o ruranqampis noqapaq mana allinö kaptenqa, huk hörachönam nirï”.

¿Imataraq rurayankiman tsëkunapita mana plëtuyänëkipaq y wambrëkikunapis respetayäshunëkipaq?

¿IMANIRTAQ KËNÖ RURAYANKITSU? Semänachö tiempïkikunata rakiyë wambrëkikunata imanöpis wätayänëkipaq kaqta parlayänëkipaq, y mana acuerdo kayanqëkikunata mana mantsapänakushpa parlayänëkipaq. Majëki nenqantapis wiyë, y ama qonqayëtsu ishkëkipis wambrëkikunata alli reqiyanqëkita.

Alli teyta mama kë, y alli maja kë

Wambrakuna alli portakuyänampaq yachatsinanqa manam fäcil-llatsu. Y hörantaqa teytawan mamapis pasëpam utiriyan. Pero wambrakuna imë karpis wayipita ëwakuyänampaq kaqtaqa manam qonqayänantsu, y tsëqa ishkankunallam yapë tikrariyanqa. Tsë witsanman chäriyaptikeqa, ¿imanö këkaqtaraq wambrëkikuna haqiriyäshunki? ¿Mastsuraq kuyanakatsiyäshurqonki o manatsuraq? Eclesiastés 4:9, 10 nenqanmi tsëchöqa yanapakun: “Hukllaqllapitaqa, ishkaqmi más alli kanqa, ishkan trabajarqa más pägotam chaskiyanqa. Huknin ishkiptenqa hukninmi sharkatsenqa”.

Casädokuna imëkachöpis shumaq yanapanakurqa, allim kawakuyanqa. Qallananchö parlanqantsik Carolïnam kënö nin: “Qowä alli nuna kanqanta imëpis musyarqämi, pero wambräkunata imanö cuidanqanta rikëqa yanapamashqa masllana pëta reqinäpaqmi. Alläpa shumaq kuyar wambrakunata wätanqanta rikarmi, más respetä y imëpitapis más kuyä”. Y Älisonpa nunan Johnnam kënö nin: “Warmïqa alläpa kuyakoq mamamanmi tikrashqa, tsëmi imëpitapis más kuyä”.

Junto kayänampaq tiempota casädokuna horquyaptin y ishkankuna wambrankunata shumaq wätayaptenqa, wambrankuna winayanqanmannömi más shumaq kuyanakuyanqa y alli kawakuyanqa. Hinamampis, itsa hatunyarqa teytankunanölla o mamankunanölla wambrankunatapis yachatsiyanqa.

[Päginapa ura kuchunchö willakï]

PENSANAPAQ TAPUKÏKUNA

▪ ¿Semänachö tiempota tarëku majäwan ishkäkunalla kayänäpaq?

▪ ¿Wambräkunata astaptin o piñapaptin, imanötaq majäta yanapanqäta rikätsikü?