PUNTA Kaq Jatun Guërrachömi, 1914 watachö, mëtsikaq nunakuna cuentata qokuriyarqan Bibliata estudiaqkuna guërraman mana ëwayanqanta (Is. 2:2-4; Juan 18:36; Efes. 6:12). ¿Imanötaq Gran Bretaña nacionchö Diosta sirweq cristiänukunaqa kayarqan?

1916 watam, tröpaman ëwayänampaq Gran Bretañachö juk Leyta patsakätsiyarqan, y tsëmi, obligakurqan 18 a 40 watayoq solteru ollqukuna tröpaman ëwayänampaq. Kë leyqa libraqmi “religionninkunarëkur o concienciankunarëkur” guërraman pelyaq mana ëwëta munayanqanta alleq rikätsikuyaptinqa. Gobiernum tribunalkunata patsätsirqan pikuna tröpaman ëwëpita librakäyänampaq kaqta dispuniyänampaq.

Ichik tiempullachömi, Bibliata estudiaqkunata chusku chunkatanö apayarqan soldädukuna carcelaräyanqanman y puwaqtanam Francia nacionman pelyaq mandayarqan. Tsënö pasakuptinmi, Gran Bretaña nacionpita wawqikunaqa, Herbert Asquith primer ministruman reclamakur 5.500 firmakunayoq cartata apatsiyarqan.

Tsëpitanam Franciachö këkaq puwaq wawqikuna mana pelyëta munayaptin wanutsiyänampaq kaq noticiata wakin wawqikuna chaskiriyarqan. Illäpëpa wanutsiyänampaq këkäyaptinnam, cambiariyarqan esclävunö chunka watapa trabajayänampaq, tsëmi yapë Inglatërraman kutiratsiyarqan mana alli ruraq nunakuna carcelaräyanqanchö condënankunata cumpliyänampaq.

Guerra sïguiptinmi casädu ollqukunatapis tröpaman ëwayänampaq obligayarqan. Manchester (Inglaterra) markachömi Bibliata estudiaq doctor Henry Hudsonta juzgayarqan, y tsëchömi pëpa cäsuntanö imanö juzgayänampaq kaqta patsätsiyarqan. 1916 wata 3 de agostum, tsë cortiqa culpayoq kanqanta nirqan, multarqan y tröpaman ëwanampaq dispunirqan. Jina tsë witsankunallapam Edimburgo (Escocia) markachö tsëtanölla juk juiciuta rurayarqan, tsëchömi 25 watayoq James Frederick Scott colportor (tsënömi precursorkunata tsë witsankunaqa reqiyaq) culpannaq kanqanta niyarqan. Gobiernuqa manam acuerdutsu karqan tsë juiciuchö decidiyanqanwan, peru tsëpitaqa tsë juiciuta jaqirïkurmi Londreschö Herbert Kipps wawqipa juiciunman mas interesäkur qallëkurqan. Kë wawqi culpayoq kanqantam niyarqan, multayarqan y tröpaman ëwanampaqmi dispuniyarqan, y wakin cäsukunachöpis tsënöllam decidiyarqan.

1916 wata septiembri killapaqqa, 264 cristiänukunanam tröpaman mana ëwayänampaq mañakushqa kayarqan. Pëkunapitaqa, pitsqaqmi libri yarquyarqan, 154 kaqnam “gobiernupaq trabäjukunata rurayarqan”, 23 kaqkunatanam guërraman mana ëwarlla militarkunata yanapayänampaq churayarqan, 82 kaqtanam ejercituman entregëkuyarqan, y wakin kaqkunatanam juzgayarqan y carcelman apayarqan mandayanqankunata mana  rurayanqanrëkur. Mëtsikaq nunakunam quejakuyarqan kë nunakunata carcelchö alläpa mana allipa tratayanqanta rikarnin, tsënöpam, carcelaräyanqampita gobiernupaq trabäjukunata rurayänampaq cambiariyarqan.

Edgar Clay y Pryce Hughes wawqikunam Gales nacionchö yakupaq estanqueta rurar trabajayarqan, tiempuwannam Pryce Hughes wawqiqa Gran Bretäñachö sucursalta rikaqnö yanapakurqan. Jina Franciapita kutimushqa Herbert Senior wawqitam Wakefield (Yorkshire, Inglaterra) markachö carcelman apayarqan. Wakinkunanam esclävunö trabajarnin sentenciankunata cumpliriyarqan Dartmoor (Devon, Inglaterra) markapa carcelninchö, y tsëchömi concienciankunarëkur guërraman mana ëwëta munaqkuna mëtsikaq carcelaräyarqan.

Biblia Estudiaq Frank Platt wawqim mana pelyarlla yanapakunampaq awnikurqan, tsënö këkaptimpis guërraman mandayaptin mana pelyëta munaptinmi paqwë maltratayarqan. Jina Atkinson Padgettpis guërraman ëwarinqanchö Bibliapa rasumpa kaq yachatsikïninta yachakurirmi, guërrachö pelyëta munarqannatsu, tsëmi soldädukunapa mandaqninkunaqa paqwë maltratayarqan.

Gobiernukunaman qaqë mana alli kanqanta cristiänukuna alleqlla mana musyëkarnimpis, pëkunaqa Jehovätam kushitsita munayarqan. Kë willakïchö parlanqantsik cristiänukunam yachatsimantsik ‘pruebacuna chamungan öra’ ni mëqan gobiernukunaman mana qaqänapaq (Apoc. 3:10, NTCN). (Gran Bretañachö unë imanö kanqantsik.)