Controlakuyta yachëqa këkunachömi yanapamantsik:

• imatapis munarqa shuyëta yachanantsikpaq

• geniuntsikta dominanantsikpaq

• imatapis rurëta mana gustanqantsikkunata rurar ushanantsikpaq

• wakinkunamanraq puntata pensanantsikpaq

Controlakuyta yachaq wamrakunaqa imata rurayänampaq niyaptimpis o alläpa shumaqnö kaptimpis, manam tsë tentacionkunaman ishkiyantsu. Peru controlakuyta mana yachaq wamrakunaqa këkunamanmi chäyanman:

• alläpa lïsu o maqakoq këman

• depresion qeshyawan qeshyëman

• cigärruta, drögata shoquyman y alcohol upyëman

• mikuytapis munayanqanllatam mikuyanman y manam höranchötsu mikuyanman

Tsë asuntupaq estudiaqkunam niyan, controlakuyta yachaq wamrakunaqa mas jövinyarnin wanayanqankunata mana faltapakuyanqanta, leykunata respetayanqanta y mas alli saloryoq kayanqanta. Tsëpaq parlarmi Pensilvania Universidächö Angela Duckworth profesöra kënö nirqan: “Manam ni pï chipyëpa controlakuytaqa puëdintsu”.

“Manam” nirqa cumplinëkim

BIBLIACHÖ CONSËJU: “‘Awmi’ niyanqëkiqa awmi katsun, y ‘manam’ niyanqëkiqa manam katsun” (Mateu 5:37).

Teytankuna “manam” niyaptinqa, höraqa wamrakunaqa munayanqanta rurayänanta munarmi waqayan, y wakinkunaqa nunakuna jananchömi patsaman jitakäriyan. Tsënö waqayaptin teytankuna munayanqanta rurariyaptinqa, wamrakunaqa pensayanqa tsënö rurayaptin imëpis munayanqanta “manam” nikarpis rurayänampaq kaqtam.

Peru teytankuna “manam” nirir wamrankuna imëkata rurayaptimpis gustunta mana rurayaptinqa, wamrakunaqa kë vïdachö llapan munayanqanta tarita mana puëdiyänampaq kaqtam entiendiyanqa. David Walsh jutiyoq doctormi kënö nin: “Mana creipaqnö kaptimpis, tsëta entiendeq nunakunaqa munayanqanta mana tarirpis allim sientikuyan”. Y kënöpis nirqanmi: “Wamrakuna llapan munayanqanta chaskirninqa, kë munduchö ima munayanqantapis fäcil-lla tarina kanqantam pensayanqa”. a

“Manam” niyaptikiqa, pëkunapis “manam” nitam yachayanqa. Drögata shoquyänampaq, jukwan jukwan kakuyänampaq o ima mana alli rurëkunatapis rurayänampaq niyaptinqa, “manam” niyanqam.

Ima ruranqampis alliman o mana alliman chätsinampaq kaqta entienditsi

BIBLIACHÖ CONSËJU: “Pï nunapis muruykanqantam cosechanqa” (Gälatas 6:7).

Wamrëkitam entienditsinëki imata ruranqampis alliman o mana alliman chätsinampaq kaqta, y geniunta controlëta mana yacharqa mana allichö ushanampaq kaqta. Këllaman pensarishun: wamrëki alläpa cölerakoq kaptinqa, manam amïgunkuna kanqallatsu. Peru geniunta controlëta yachaptin y parlapäyanqanta pacienciawan wiyaptinqa, yachanäyanqam y amïgunkuna këtam munayanqa. Tsëmi wamrëkitaqa entienditsinëki geniunta alli controlarninqa, alli kawakunampaq kaqta.

Imakuna mas väleq kanqanta entienditsi

BIBLIACHÖ CONSËJU: “Imakuna mas väleq kanqanta” segurakuyë (Filipensis 1:10).

Controlakuyta yachëqa manam mana allikunata mana rurëllatsu, sinöqa ruranampaq kaqkunata mana gustarpis rurëmi. Wamrëkitaqa allim entienditsinëki, ruranampaq kaqkunata puntaman churanampaq. Tsënöpam entiendinqa ima rurëkuna mas väleq kanqanta. Këllaman pensarishun: pukllaq manaraq yarqurninmi tarëantaraq ruranqa.

Geniuykita controlanqëkita wamrëki rikätsun

BIBLIACHÖ CONSËJU: “Qamkunawan ruranqänölla, qamkunapis rurayänëkipaqmi noqaqa yachatsiyarqoq” (Juan 13:15).

Ima mana allikunapis pasakuptin teytankuna cölerakuyanqanta o mana cölerakuyanqantam wamrakunaqa rikarëkäyan. Teyta karqa, geniuykitam controlanëki. Tsëmi pëkunaqa entiendiyanqa geniuta controlë mas alli kanqantam. Kënömi tapukunëki: “¿Imatataq rurä wamrä pacienciäta perditsimuptin? ¿Rasllaku o sasllaku cölerakü o alliku geniüta tsarä?”.