1, 2. ¿Imatataq Elïasqa munar o mana munarpis ruranan karqan, y imanirtaq Elïaswan Acabqa mana igulayanqanta nintsik?

ELÏASQA japallanta jaqiriyänanta munan Teytan Jehoväman mañakunampaqmi. Peru tsëchö këkaq nunakunaqa Elïaspa mañakïninta wiyar ciëlupita ninata Jehovä urätsimunqantam rikäyashqa, tsëqa mëraq Elïasman witita procurayan bendicinampaq. Jinamampis Carmëlu jirkachö Diosninman mañakoq ëwanampaqqa, munar o mana munarpis rey Acabwan parlaqran ëwanan.

² Elïaswan Acabqa manam ichikllapis igualayantsu. Acabqa reykunapaq rurashqa chipapaq röpanwanmi allishtukur purin, jina Diospa contranmi tikrashqa, y jukkunapa munënintam mana alli këkaptimpis ruran. Peru Elïasqa profëta kanqanta reqiyänampaq utilisanqan röpanllawanmi purin, itsachi tsë röpaqa animalpa qarampita, o camëllupa o cabrapa millwampita rurashqa karqan, imanö kaptimpis, pëqa sinchim y llapan shonqunwanmi Diosman markäkun (yärakun). Y kanan junaqmi cläru rikakushqa ishkampis imanö nuna kayanqan.

3, 4. a) ¿Imanirtaq Acabwan Baalta adoraqkunaqa alläpa penqakïchö ushayashqa? b) ¿Ima tapukïkunapitataq yachakushun?

³ Alläpa penqakïchömi Acabwan Baalta adoraqkuna ushayashqa. Israelchö chunka kastakunata inkitar Acabwan warmin reyna Jezabel miratsiyanqan religionqa, mana rasun kaq kanqan, y ni imapaq mana sirwinqanmi rikakärishqa. Baalta adorayanqanqa mana kaqllapaq kanqanmi cläru musyakärishqa. Sirweqninkuna tushur, y qarankunata roqur löcuyëpa mañakuyaptimpis, tsë mana kaq diosninkunaqa manam ninata tsaritsillatapis puëdishqatsu. Jina 450 sacerdötinkunatapis manam wanutsiyänampita librëta puëdishqatsu. Peru manam tsëllatsu, jina juk mas precisaqchöran yanapakïta puëdishqatsu. Tamyëkatsinampaq kima watapitapis mas sirweqninkuna roguëkäyaptinmi, Baalninkunaqa ni ichikllapis tamyatsishqatsu. Peru  Jehoväqa ichikllachönam tamyatsinqa y tsënömi rikätsikunqa pënöqa ni ima Diospis mana kanqanta (1 Rëy. 16:30–17:1; 18:1-40).

⁴ Peru ¿imëraq Jehoväqa tsëta ruranqa? ¿Imataraq tsëyaqqa Elïas ruranqa? ¿Y imatataq yachakïta puëdintsik kë nunapa markäkïnimpita? Tsëtaqa yachakushun tsëpaq Biblia willakunqanta shumaq yachakurmi (leyi 1 Rëyes 18:41-46).

5. Rey Acabta Elïas ima ninqanta y tsë rey imallatapis yachakunqanta o mana yachakunqanta willakaramï.

⁵ Acabtam Elïas kënö nin: “Witsë, mikï y upyë; janrararninmi tamya shamïkanna”. ¿Tsë junaq pasakunqankunapita imallatapis yachakushqatsuraq tsë mana alli rey? Bibliaqa manam imatapis masqa willakuntsu, peru reyqa manam arrepentikunqanta rikätsikuntsu, ni Jehovä perdonananrëkur mañakïkunanllapaqpis Elïasta nintsu. Manam, antis Acabqa mana imatapis qokushpam “mikoq y upyaq” kutikun (1 Rëy. 18:41, 42). Peru ¿Elïaspaqqa imata ruranqantataq Biblia willakun?

6, 7. ¿Imatataq Jehoväta Elïas mañakurqan, y imanir?

 ⁶ Bibliaqa kënömi nin: “Elïasqa Carmëlu jirkapa mas jananmanmi witsarqan, y chärirnam patsaman qonqurïkur peqantapis qonqunyaq (qonqurninyaq) chëkatsirnin qonqurirarqan”. Y Acabqa pachan procurarmi mikukur kakun, peru Elïasqa ciëluchö teytanman mañakïtam mas precisatsin. ¿Manaku espantakïpaq tsë profëta qollmi shonqu kanqan? Peqantapis qonqunyaq paqwë chëkatsishqam qonqurirëkan. ¿Imatataq mañakïkan? Clärum këkan, Santiägu 5:18 textum tamyanampaq mañakunqanta nin, y Carmëlu jirka jananchö këkarchi tsëtaqa rurarqan.

⁷ Elïasqa musyanmi Jehovä, “listum këkä tamyatsimunäpaq” ninqanta (1 Rëy. 18:1). Tsëmi mañakïninqa cläru rikätsikun Diospa munënin rurakänanta munanqanta, y tsënö mañakuyänampaqmi Jesuspis qateqninkunata yachatsirqan juk waranqa watakunanö pasariptin (Mat. 6:9, 10).

8. ¿Imatataq yachakuntsik Elïaspa mañakïnimpita?

⁸ Elïasqa alläpam yachatsimantsik mañakïnintsikchö imata puntaman churanantsikpaq kaqta. Pëqa Jehoväpa munënin cumplikänantam mas precisaqpaq churarqan. Tsënöllam noqantsikpis Diosman mañakurninqa Biblia kënö ninqanta yarpänantsik: “Sitsun pe munashqanno imatapis mañacushun, wiyamäshunmi” (1 Juan 5:14). Tsëmi imakunata mañakunapaq kaqta musyanapaqqa Diospa munënintaraq reqinantsik, y tsëpaqqa Bibliapitam mana jaqita alli yachakunantsik. Elïasqa mëraq israelïta mayinkuna alläpa sufrikäyanqanta rikar manana usyanampaq mañakurqan. Jina tsë junaq milagruta ruranqampitapis mëraq Jehoväta agradecikurqan. Tsënöllam mañakïnintsikpis rikätsikunman imëkachö yanapamanqantsikpita alläpa agradecïdu kanqantsikta y nuna mayintsikkunapaq yarpachakunqantsikta (leyi 2 Corintius 1:11 y Filipensis 4:6).

9. ¿Imata ruranampaqtaq sirweqninta Elïas mandarqan, y ima ishkë precisaq yachatsikïkunatataq Elïas rikätsimantsik?

⁹ Jehovä tamyatsinampaq kaqta musyarpis, tsëta imë ruranampaq kaqtaqa manam Elïas musyantsu. ¿Y imatataq tsëyaqqa  Elïas ruran? Biblia kënö nir willakunqanta rikärishun: “[Elïasqa] kënömi sirweqninta nirqan: ‘Witsarkur lamar kaq läduman rikärillë’. Tsënam pëqa witsarqan y rikachakurqan, nïkurnam ‘manam ni imapis kantsu’” nirqan, tsënam Elïasqa “‘yapë kuti’ nirqan, y qanchis kutim tsënö nirqan” (1 Rëy. 18:43). Elïasqa rikätsimantsik ishkë precisaq yachatsikïtam: Jehovämanmi markäkunantsik y mäkoq mäkoqllam (mayaqllam) këkänantsik.

10, 11. a) ¿Imanötaq Elïas rikätsikurqan Jehoväpa awnikïninman markäkunqanta? b) ¿Imanirtaq Elïasnö markäkïta noqantsikpis puëdintsik?

¹⁰ Elïasqa allipam markäkurqan (yärakurqan) Jehovä awnikunqanman, y tsëmi ima señal-llawampis rikätsikunanta shuyaran. Tsënam jirkaman witsärir tamya ichikllapis armaqnö kanqanta rikachakunampaq sirweqninta kachan. Cada kutirmi, sirweqninqa llakishqa “manam ni imapis kantsu” nin. Manam ima tamyapis armantsu, tsëpa rantinqa ciëlupis chipyëpam kicharëkan. Peru ¿cuentata qokushqankiku kë willakïchö juk asuntu pantatsikoqnö kanqanta? Yarpäshun, Elïasqa tsëllaran Acabta “tamyam janrararnin shamïkanna” nirishqa karqan. Peru ¿imanirtaq tsënöqa nirqan ni juk pukutëllapis mana këkaptinqa?

¹¹ Elïasqa musyanmi Jehovä imata awnikushqa kanqanta. Y profëtan y jutinchö yachatsikoq karmi musyan Diosqa awnikunqanta cumplinampaq kaqta. Alläpam Diosman markäkun, tsëmi pëqa tamya shamïkaqta wiyëkaq cuentana karqan. Itsachi tsëta leyirirqa yarpärintsik Moisespaq Biblia kënö ninqanta: “Diosta mana riquecarninpis, marcacurmi rurananpaq caqta seguracorqan”. ¿Tsënöku noqantsikpis markäkuntsik? Rasun kaqchöqa, Jehoväqa imëkatam ruramushqa pëman y awnikïninkunaman markäkunantsikpaq (Heb. 11:1, 27).

12. ¿Imanötaq mäkoq mäkoqlla këkanqanta Elïas rikätsikurqan, y imatataq rurarqan ichiklla pukutë yuririshqa kanqanta musyarir?

¹² Kananqa rikärishun mäkoq mäkoqlla këkanqanta Elïas imanö rikätsikunqanta. Profëtaqa manam juk ni ishkë kutillatsu sirweqninta rikachakoq kachan, sinöqa qanchis kutim. Sirweqninqa utishqanachi këkan kutin kutin ëwashqa karnin. Peru Elïasqa manam shuyarëta utishqatsu, jinallam shuyarëkan imanöllapapis tamya armakänanta. Qanchis kuti ëwanqanchönam sirweqninqa kënö nir willarin: “¡Rikë! Nunapa maki paltan tamäñullam lamarpita pukutë witsëkämun”. Pensari, imanöraq sirweqninqa maki paltanta kichëkur Elïasta willarqan  Jatun lamarpita witsëkämoq pukutë ima tamäñu kanqanta. Itsachi sirweqninqa alläpa precisaqtanötsu rikarqan tsë ichiklla pukutëta, peru Elïaspaqqa alläpa precisaqmi karqan. Tsënam Elïasqa sirweqninta kënö nin: “Witsë, Acabta kënö nï: ‘¡Carrëtëkiman lloqë! ¡Y tamya mana atajäshunëkipaq ras urë!’” (1 Rëy. 18:44).

13, 14. a) ¿Imatataq Eliasnö shuyëkantsik? b) ¿Imanirtaq mäkoq mäkoqlla këkashwan?

¹³ Elïaspitaqa juk mastapis yachakuntsikmi. Noqantsikpis kawëkantsik munëninta Dios ichikllachöna cumplimunan witsanchömi. Elïasqa usya tiempu ushakänantam shuyararqan, y kanan witsan Diosta sirweqkunaqa imëka mana allikuna ushakänantam shuyarëkantsik (1 Juan 2:17). Tsë junaq chämunqanyaqqa Eliasnömi mäkoq mäkoqlla këkänantsik. Kikin Diospa tsurimpis tsënö këkäyänampaqmi qateqninkunata kënö nirqan: “¡Tsaymi wiyag wiyag alcäbu caycäyanqui! Manam musyayanquitsu imay junag ni imay öra cutimunä cangantapis” (Mat. 24:42, NTCN). Tsënö nirqa, ¿ushakë junaq imë chämunampaq kaqta ni imanöpa mana musyanampaq kaqtaku rikätsikïkarqan? Manam, antis pëqa clärum willakurqan kë mundu ushakänampaqna këkaptin imakuna pasakunampaq kaqta. Y rikëkantsiknam “më tsëchö imëkapis imanö këkanqampa ushënin” witsankunachöna këkanqantsikta rikätsikoq señalkunata (leyi Mateu 24:3-7, NM).

¹⁴ Tsë llapan señalkuna cumplikëkanqanmi cläru rikätsimantsik ushanan tiempuchöna kawëkanqantsikta. Peru ¿tsë señalkunata rikanqantsikllaku yanapamashwan mäkoq mäkoqlla Jehoväta sirwinapaq? Rasun kaqchöqa, uchukllanlla pukutëta rikanqanllam Elïastapis yanaparqan Jehovä ruranampaq kaqman markäkunampaq. Y ¿cumplikarqanku Elïas shuyarëkanqanqa?

15, 16. ¿Imataq tsëpita pasakurqan, y imataraq Acabpaq Elïas pensarqan?

¹⁵ Bibliaqa kënö nirmi willakun: “Tsëyaqnam ciëluchöqa yana pukutë juntarirqan y vienturqan, y sinchipam tamyar qallëkurqan. Y Acabqa Jezreelman chätsikoq nänipam carrëtanwan ëwëkarqan” (1 Rëy. 18:45). Kë llapanqa rasllam pasakun. Acabta kutikunampaq Elïaspa sirweqnin willanqanyaqmi, tsë ichiklla pukutëqa mas mirar y yanayar ciëlutapis tsapärin, y sinchipa vienturmi qallëkun. Kima wata pullan usyashqampitam  tsëraq tamyar qallëkun. Pasëpa tsakikushqa patsaqa rasllam yakuta shoqurin. Mas sinchipa tamyanqanmannömi Cison mayupis atskayar qallëkun y tsëchö wanutsiyanqan profëtakunapa yawarninta chipyëpa apar qallëkun. Jina tsënöllam israelïtakunapis Baalta adorarnin imëka mana allikunata rurayanqanta chipyëpa jaqiyänan. ¿Tsëta rurayanqatsuraq?

¹⁶ Elïasqa tsëta rurayänantachi shuyaran. Jina itsachi pensan Acabpis tsë llapankunata rikashqa karnin, mana alli rurëninkunapita arrepentikunampaq kaqta y Baalta manana adoranampaq kaqta. Imanö kaptimpis, tsë junaqchö pasakunqanqa clärum rikätsishqa imakunata ruranampaq kaqta. Rasun kaqchöqa, manam musyëta puëdintsiktsu Acab imata pensanqantaqa, porqui Bibliaqa “Acabqa Jezreelman chätsikoq nänipam carrëtanwan ëwëkarqan” ninllam. ¿Imallatapis yachakushqatsuraq? ¿Listutsuraq këkan mana alli rurëninkunata jaqirinampaq? Tsëpita pasanqanmi rikätsikun mana tsënö kanqanta. Imanö kaptimpis, tsë junaqqa manam pëpaq ni Elïaspaqpis ushashqaraqtsu.

17, 18. a) ¿Imataq Elïasta pasarqan Jezreel markata ëqikaptin? b) ¿Imanirtaq alläpa mantsakäkïpaq karqan ëqikaptin pasanqan? (Jina päginapa ura kuchunchö willakïtapis rikäri.)

¹⁷ Tsëpitanam Jehoväpa profëtanqa Acab ëwanqan nänipa ëwar qallëkun. Yanäkur-raq tamyëkaqchömi alläpa karuta ëwanan; tsënö ëwarëkaptinmi mana imëpis pasakunqan pasakun.

¹⁸ Kënömi Biblia willakun: “Jehoväpa makinmi Elïaschöqa rikakurirqan, tsëmi tseqllanta watarkur, Acabpa puntanta näniyoqlla Jezreelyaq ëqipa ëwarqan” (1 Rëy. 18:46). Clärum këkan, “Jehoväpa makinmi” Elïastaqa yanaparqan. Jezreel markaqa 30 kilömetruchönöran karqan, y Elïasqa mananam jövinnatsu karqan. * Pensari, imanöraq Elïasqa largu röpanta tseqllanman ëllurkur y watarkur, ferti tamyawan leqitashqa nänipa  ëqir qallëkurqan. Peru mana creipaqnömi pasakun, raslla ëqirninmi reypa carrëtantapis taripärir puntanta pasarin.

19. a) ¿Ima profecïatataq yarpäratsimantsik Elïas atska kallpayoq y sinchi tikrarinqan? b) ¿Imatataq Elïas cläru cuentata qokurqan Jezreel markaman ëqikarnin?

¹⁹ ¡Imanö jatun bendiciontam Elïasqa chaskirqan! ¡Imanöraq sientikurqan jövin kanqampitapis mas kallpayoq, sinchi y alli tsarakoq tikrarir! Tsënö pasanqanqa mushoq Patsachö Diosta sirweqkuna manana qeshyarnin atska kallpayoq kayänampaq kaqta Dios awnikunqantam yarpäratsimantsik (leyi Isaïas 35:6; Lüc. 23:43, NM). Peru Elïastaqa tsëpitapis masqa kushitsirqan, tsë nänipa ëqirëkar Jehovä Diospa rikëninchö alli nuna kanqanta cläru musyanqanmi.

20. ¿Imatataq ruranantsik Jehovä bendicimänapaq?

²⁰ Diosqa llapan shonqunwanmi munan mëtsika bendicionkunata qomënintsikta, y tsëkunata tarinapaq kallpachakunqantsikqa alläpa allim. Imëka pasëkanqankunam rikätsikun kë mantsëpaq y mana alli tiempukunata Jehovä ichikllachöna ushakäratsimunampaq kaqta, tsëta cuentaman churarmi Elïasnö mäkoq mäkoqlla (mayaqlla) këkänantsik. Y mëtsika pruëbakunam kan, kë profëtanöpis “rasumpa kaq Dios” Jehovä awnikunqanman shonqupita patsë markäkunapaq (Sal. 31:5).