1. ¿Imanötaq Marta sientikoq y imanir?

MARTAPA yarpëninchöqa turinta pampayanqan jatun rumiwan tsapashqa machëllam kakïkan. Llakikïninqa mana aguantëpaq y waqakïpaqmi, y tsë jatun ruminömi shonqunta nitiran. Manam ichikllapis creirintsu kuyashqa turin manana këkanqantaqa. Läzaru wanukunqampita patsëmi chusku junaqpana rikashqa wayinman nunakuna chaqta y yarqoqta, pï më llakipaqta y shoqaqta.

2, 3. a) ¿Imanöraq Marta sientikurqan Jesusta rikëkur? b) ¿Imatataq rikätsikun Marta Jesuswan parlar ninqan?

² Kananqa turin Läzaru alläpa kuyanqan nunapa nöpanchömi këkan. Jesusta rikëkurqa masraqchi shonqun llakikurin, pëqa turinta wanïpita salvëta puëdinmanmi karqan. Peru Betania markapa yëkunanchö pëwan parlanqanmannömi ichikllapa ichikllapa shonqun kutikar qallëkun. Jesus kuyëpa y alläpa llakiparnin rikaptinmi mas allina sientikurin. Pëqa shumaqlla parlaparmi tapupärin markäkïninman (yärakuyninman) y wanushqakuna kawariyämunampaq kaqman yarpärinampaq. Awmi, tsëpin parlayanqanchömi Martaqa mana qonqëpaq palabrakunata nirqan, “noqa creyïmi que patsaman shamunanpaq caq Dios Acrashqan tsurin canqequita” nirqanmi (Juan 11:27).

³ Clärum këkan Marta llapan shonqunwan Diosman markäkunqanqa. Y pëpaq Biblia wallkallata parlaptimpis, kawënimpitaqa Diosman mas markäkunapaq y llapan shonquntsikwan pëta sirwinapaqmi mëtsikata yachakïta puëdintsik. Peru kawënimpita parlanapaqqa, pëpaq Biblia imanö willakur qallanqantaraq rikärishun.

4. ¿Ëkaqtaq Martapa familianchö kayaq, piraq itsa mayor kaq karqan, y imanötaq Jesuswan apanakuyaq?

⁴ Juk ishkë killakunata qepaman kutirishun. Tsë witsankunaqa  manaraq qeshyarmi Läzaruqa alläpa precisaq nunata wayinchö shuyëkarqan, tsë nunaqa Jesucristum karqan. Biblia rikätsikunqannöpis Läzaruqa paninkuna Martawan y Marïawanmi tsë wayillachö täräyaq. Wakin estudiösukunaqa Marta mayor kanqantam niyan, porqui kë willakïchöqa pëmi visïta atiendichö punta puntachö karqan y Bibliapis kimampaq parlarninqa pëtam puntaman churan (Juan 11:5). Kimampita mëqanllapis casakunqantaqa manam musyantsiktsu, peru Jesuswan alläpa alli amïgu kayanqanqa clärum këkan. Mana alli tratashqa y chikishqa këkar Judëachö Diospita yachatsikunqan witsanqa pëkunapa wayinchömi posadakoq. ¡Imanö kushishqa y kuyashqaraq tsë wayichöqa sientikoq!

5, 6. a) ¿Imanirtaq Martaqa Jesus watukanqan junaq imëka rurëyoq këkarqan? b) ¿Imatataq Marïa rurarqan Jesus watukaq chäriptin?

⁵ Tsë wayi shumaq y yachanëpaq kanampaqqa Martam imëkata ruraq. Alläpa trabajaq warmi karmi wayichöqa imëkatapis rurapakurëkaq y Jesus chänampaqnäqa masran. Tsëmi tukïläya mikïkunata rurarqan precisaq watukaqninta y yanaqaqninkunata shumaq chaskinampaq. Tsë witsan nunakunaqa pitapis wayinman shumaq chaskita alläpa precisaqpaqmi churayaq. Pipis watukaqnin chaqtaqa mutsarmi chaskiyaq, nïkurmi llanqinta qotutsiyaq, chakinta paqapuyaq y alläpa shumaq mushkoq aceitita aqtsanman jichayaq (leyi Lücas 7:44-47). Posadatsi y mikïnin qarë asuntuchöqa manam ni imallatapis qonqariyaqtsu.

⁶ Tsënö kaptinmi tsë junaqqa Martapawan Marïapaqa imëka rurëninkuna karqan. Marïaqa mas ñampu shonqu y yachakunqankunaman yarpachakoq kanqantam höraqa Biblia rikätsikun, itsachi qallananllachöqa nanan Marïata yanapëkarqan, peru Jesus chäriptinqa llapan rurëkanqantam jaqirirqan. Jesusqa yachatsikurmi qallëkurqan, y ¡imanö shumaqmi yachatsikïkurqan! Tsë witsan pushakoq religiösukuna rurayanqampitaqa, Jesusqa respetaqmi y kushishqam Diospa Gobiernumpita warmikunata yachatseq. Tsëmi Marïaqa nöpanman kushishqa täkurirqan y llapan yachatsikunqantam shumaq wiyakurqan.

7, 8. ¿Imanirtaq Martaqa nitipakashqa sientikurqan, y imatataq rurarqan?

⁷ Musyënam Marïa tëkaqta rikëkur Marta imanö sientikunqanqa. Martaqa watukaqninkunata shumaq atiendinampaqmi imëkata rurar pasëpa nitipakashqa këkarqan. Y jukta wakta rurar këkaptinmi nanan Marïaqa kushishqa tëkarqan. ¿Martapa  qaqllan y nawinqa piñashqa këkanqantatsuraq rikätsikurqan? Itsachi. Rasun kaqchöqa, japallanlla llapanta rurarmi pasëpa nitipakashqana këkarqan.

⁸ Tsëmi Martaqa manana aguantarnin imanö sientikunqanta nirirqan. Jesus parlëkaptinmi kënö nirirqan: “Teyta Jesus, ¿manacu ancupämanqui quecho nanä täconqanyaq japallä imecatapis ruranqäta? ¡Nïquï yanapamänanpaq!” (Lüc. 10:40). ¡Imanö clärum tapurirqan! Yanapanampaq Marïata Jesus ninantam Martaqa munarqan.

9, 10. a) ¿Ima nirqantaq Martata Jesus? b) ¿Imanötaq musyantsik Marta ruranqankunata Jesus mana kaqpaq mana churanqanta?

⁹ Itsachi Jesus imanö contestanqanqa, Bibliata kanan witsan leyeqkunatanölla Martatapis yarpakachäratsirqan. Jesusqa kuyëllapam kënö nirirqan: “Ä Marta, Marta. Tuqui rurecunapaq yarpacacharmi, qam tranquilutsu canqui. Peru jucllellam can mas presisu rurayänequipaq. Tse alli caqtam nanequi Mariaqa acrashqa, y manam pipis tseta qochenqatsu” (Lüc. 10:41, 42). ¿Ima nitataq Jesusqa munarqan? ¿Alli mikïta qarananrëkur imëkata ruranqanta mana kaqpaq churarku cösaskunallapaq yarpachakunqanta rikätsita munëkarqan?

¹⁰ Manam tsëtatsu nita munëkarqan. Jesusqa rasllam cuentata qokurirqan Martaqa kuyakoq y qarakoq karnin tsëta ninqanta. Jinamampis watukakoqkunata shumaq atiendita mana allitanö mana rikanqanqa clärum këkan, tsëmi juk kutipis pëpaq Mateu “juc banquetita” ruranqanman ëwarqan (Lüc. 5:29). Manam mikïta ruranqantsu mana alliqa karqan, sinöqa imata puntaman churanqanmi: Martaqa tukïläya mikïkunata rurarmi mas precisaq kaqta juk kuchuman churëkarqan. ¿Imataq mas precisaq kaqqa karqan?

11, 12. ¿Imanötaq Jesus yanasan Martata shumaq rikätsirqan ima mas precisanqanta?

¹¹ Diospa japallan Tsurin Jesusqa rasumpa kaqta yachatsikoqmi Martapa wayinman charqan. Tsëta wiyakïpita mas precisaqqa manam ni mikï, ni ima rurëkunapis karqantsu. Jesusqa  llakikurqanchi kuyashqa yanasanqa shumaq wiyakur Diosman mas markäkïta yachakunampa rantin, imëka rurëkunachö kaptin, peru kikin decidinantam pëqa jaqirqan. * Tsënö kaptimpis, Jesusqa manam Marïata nirqantsu pëpis mas precisaq kaqta jaqirïkur Martata yanapanampaq.

¹² Ichik piñashqa këkanqampita alliyärinampaqmi Jesusqa ishkë kuti jutimpa qayan, y ‘tuqui rurecunapaq yarpacache’ mana alläpa precisanqantam nirin. Juk o ishkë cläsi mikïllapaqmi kanman karqan, y masran mikï cuenta Diospita mëtsika  yachatsikïta chaskiyänan këkaptinqa. Peru Jesusqa manam ni imanöpapis Marïata michänantsu karqan ‘alli caqta’, o juk parlakïchöqa yachatsikunqankunata wiyakunanta.

13. ¿Imatataq yachakïta puëdintsik Martata Jesus ninqampita?

¹³ Martapa wayinchö pasakunqampitaqa imëkatam kanan witsan cristiänukuna yachakïta puëdiyan. Tantiyarinapaq, tsëchö pasakunqanqa yachatsimantsik ‘Diosta wananqantsikta’ imapis juk kuchuman churatsimänata mana jaqinapaqmi (Mat. 5:3, NM). Jina wayintsikman pipis watukamashqaqa Martanömi kuyakoq y qarakoq kanqantsikta rikätsikunantsik, peru mas precisaq kaqta juk kuchuman churarirqa manam juk cösaskunata puntaman churashwantsu. Cristiänu mayintsikwan ëllukarqa manam mikï cösaskunallatatsu puntaman churashwan, sinöqa kallpata qonakur parlakïta y Diospita yachatsikïkunatam puntaman churanantsik (leyi Romänus 1:11, 12). Imallatapis mikurir Diospa kaqpita shumaq parlakurinqantsikqa alläpam yanapamäshun.

14. ¿Imanötaq musyantsik Jesus consejanqanta Marta wiyakunqanta?

¹⁴ ¿Martaqa wiyakurqantsuraq Jesus consejanqanta? Manam tsëmanqa yarpachakushwantsu. Kë shumaq willakïpaq apostul Juan qellqar qallanqanchö ninqannöpis, “Jesusqa allapam cuyarqan Martata, nanan Mariata y turin Lazaruta” (Juan 11:5). Atska killakunanam pasarishqa karqan Betaniachö Jesus kanqampitaqa, y clärum këkan Marta Jesuswan piñashqa mana këkanqanqa. Tsëpa rantinqa wiyakushqam karqan Jesus consejanqanta. Jina tsë asuntuchöpis Martaqa markäkoq këtam yachatsimantsik, ¿piraq mana wananmantsu höra höra consejapäyänanta?

15, 16. a) ¿Imatataq Marta rurarqan Läzaru qeshyakurkuptin? b) ¿Imanirtaq Martawan Marïaqa alläpa llakikuyarqan?

¹⁵ Läzaru qeshyakurkuptinqa Martaqa imëkanöpa atiendirchi cuidarqan. Llapan puëdinqantachi rurarqan alliyänampaq, peru ichikllapa ichikllapam mas antsäkurkurqan. Tiempu pasanqanmannömi paninkuna tukïnöpa atiendikäyaptimpis ni imanöpa alliyarqannatsu. ¡Mëtsika kutiraq Martaqa turimpa llakïnëpaq qaqllanta rikëkur llakishqa yarpärirqan atska watapa kushishqa y llakishqa juntu pasayanqanta!

¹⁶ Läzaru antsäkuriptinmi paninkunaqa ishkë junaq chakipa ëwëchönö Jesus yachatsikïkanqanman juk willakoqta kachayarqan.  Kënö nirmi willatsiyarqan: “Tëte, cuyanqequi Lazarum lastima qeshyecan” (Juan 11:1, 3). Musyayarqanmi Läzaruta Jesus alläpa kuyanqanta y yanapananrëkurqa imëkatapis rurarita puëdinqanta. Peru ¿rastsuraq chärirqan? Martawan Marïa tsëta shuyarashqa karqa alläpachi llakikuyarqan manaraq chaptin Läzaru wanukïkuptin.

17. ¿Imanirtaq Martaqa alläpa llakikurqan, y imatataq rurarqan Jesus chëkanqantana musyarir?

¹⁷ Ishkan nanam turinkunarëkur alläpa waqayarqan, y pampayänampaq alistapakuyarqan, y Betaniapitawan tsë kinrë markakunapita mëtsikaq watukaqninkunata atiendiyarqan. Peru Jesusqa manam chëkoqtsu. Martaqa junaqkuna pasanqanmannöchi Jesus mana chaptin mas llakikurqan. Tsënö këkaptinnam, chusku junaq pasarishqanchöna musyarin Betaniaman yëkunatana Jesus shamïkanqanta. Imatapis ras ruraq kanqannöllam alläpa llakishqa këkarpis Marïata mana willarninlla ëqillapa Jesus taripaq ëwan (leyi Juan 11:18-20).

18, 19. ¿Imamantaq Martaqa llapan shonqunwan markäkoq, y imanirtaq markäkïninqa alläpa jatun kanqanta nintsik?

¹⁸ Jesusta rikëkurqa jinan höram Martaqa willarin atska junaqkunapana nanantawan ishkanta ima llakitsinqanta, “Teyta, sitsun qam quecho quecanquiman carqan, manam turillä wanunmantsu carqan” ninmi. Tsënö nirpis, Dios awnikunqanman markäkïtaqa (yärakuytaqa) manam qonqarishqatsu, antis kënömi nin: “Peru noqa musyämi Diosman imatapis mañacuptiqueqa wiyashonqequita”. Tsë höram Jesusqa “turiqueqa cawarimonqam” nirnin mas markäkunampaq yanaparin (Juan 11:21-23).

¹⁹ Martaqa pensan Jesusqa shamoq tiempupaq parlëkanqantam, tsëmi “aumi, musyämi. Llapan wanushqacuna cawarimunan junaqcho turillä cawarimunanta” nir contestarin (Juan 11:24). ¡Imanö jatun markäkïyoqmi karqan! Wanushqakuna manana kawarimunampaq kaqta saduceukuna nir reqiyanqan pushakoq religiösukuna yachatsikuyaptimpis, Martaqa llapan shonqunwanmi markäkun wanushqakuna kawariyänanman (Dan. 12:13; Mar. 12:18). Musyarqanmi Jesusqa wanushqakuna kawariyämunampaq kaqta yachatsikunqanta, y Läzarunö atska junaqkunana wanushqata manaraq kawaritsishqa karpis, wakin wanushqakunataqa kawaritsishqana kanqanta. ¡Jesus imata ruranampaq kaqta Marta musyarqan manachi...!

20. Juan 11:25-27 textuchö Jesus ninqan y Marta contestanqan ima ninan kanqanta willakaramï.

 ²⁰ Tsënam Jesusqa shamoq tiempuchö wanushqakunata kawaritsimunampaq Teytan carguta qonqanta willarin. Kënömi nin: “Noqaqa wanushqacunapa cawaritseqninmi cä, y wiñepa cawatsicoqmi cä”. Nïkurnam kënö tapurin: “Marta, ¿creyinquicu tse nenqaqta?”. Tsënam Martaqa kë capïtulupa qallananchö rikanqantsiknö contestarin. Martaqa creirqanmi Jesus Cristu o Mesïas kanqanta, y unë witsampitana profëtakuna willakuyanqannö nunakunata salvanampaq Patsata shamunampaq kaq Diospa Tsurin kanqanta (Juan 5:28, 29; leyi Juan 11:25-27).

21, 22. a) ¿Imataq rikätsikun wanïqa alläpa llakitsikunqanta Jesus entiendinqanta? b) ¿Imanötaq Läzaru kawarirqan?

²¹ ¿Jehoväwan Jesusqa cuentaman churayanku Marta tsënö markäkoq kanqanta? Awmi, tsëpita pasakunqanmi rikätsimantsik tsënö kanqanta. Ima pasakunqanta rikärishun: puntataqa, nanan Marïata asheqmi Martaqa ëqillapa ëwan. Tsëpitanam rikärin shoqaq ëwashqa mëtsika nunakunawan këkaptin Marïata Jesus parlapanqanchö alläpa llakikunqanta. Nïkurnam rikärin Jesus waqëta mana penqakunqanta; pëqa manam mantsakuntsu wanï alläpa llakikïta apamunqanta rikätsikïta. Tsëpitanam machëchö pamparëkaq turinta tsaparaq jatun rumita jorqayänampaq Jesus mandakoqta wiyarin (Juan 11:28-39).

²² Imëpis cläru parlakunqannöllam Martaqa wanunqampita chusku junaqkunana pasashqa kaptin itsapis asyëkanqantana nirin. Peru Jesusqa kënö nirmi yarpäratsin: “¿Manacu nerqoq noqaman marcäcurnenqa, Diospa allapa puedeq quenintam ricanqui! —nir”. Martaqa creirinmi y rikärinmi Diospa puëdeq këninta: ¡tsë höram Jehoväqa Tsurinta podernin qorin Läzaruta kawariratsinampaq! Pensarishun, Martaqa manachi ni imëpis qonqarqantsu Läzaru yarqamunampaq Jesus qayakunqanta; ratashkunawan wankushqa këkarnin sharkoqta wiyanqanta y kuyïllapa yarqamoqta rikanqanta; wankuyanqan ratashta paskapuyänampaq y purinanta jaqiyänampaq Jesus mandakunqanta, y tsëkunapitapis masqa, turinwan kimankuna alläpa kushishqa waqunakuyanqanta (leyi Juan 11:40-44). ¡Imëka jatun y lasaq ruminö shonqunta nitiraq llakikïqa chipyëpam ushakärirqan!

23. ¿Ima rurëtataq Jehoväwan Jesus munayan, y imatataq ruranantsik bendicionninkunata chaskinapaq?

 ²³ Kë willakïmi rikätsikun wanushqakuna kawariyämunampaq kaqqa cuentullatsu kanqanta, sinöqa Biblia yachatsikunqanta y unë witsampis pasashqa kanqanta (Job 14:14, 15). Jehoväwan Tsurinqa alläpam munëkuyan Martanö, Marïanö y Läzarunö mana imawampis igualaq kushikïta markäkuyanqanrëkur sirweqninkuna chaskiyänanta. Clärum këkan llapan shonquntsikwan markäkurqa, atska bendicionkunatam noqantsikpis chaskishun.

24. ¿Imallatanataq Martapaq Biblia willakun?

²⁴ Tsëpitaqa juk kuti masllanam Bibliaqa Martapaq parlan. Jesusta wanutsiyänampaq ichikllana pishinqan witsankuna  imata ruranqantam willakun. Jesusqa ichikllachöna imëkapa pasanampaq kaqta musyarmi, Betaniachö kuyashqa amïgunkunapa wayinchö posadakurqan. Tsëpita patsëmi Jerusalenyaq kima kilömetruta chakipa ëwaq. Tsë willakïchöqa nimantsik leprösu niyanqan Simonpa wayinchö Jesuswan Läzaru cenëkäyanqanta, y ‘Marta mesaman sirwiconqantam’, y tsëpitaqa mananam Martapaq Biblia parlannatsu (Juan 12:2).

25. ¿Imanirtaq Martanö warmikuna congregacionkunachö kayanqanqa alläpa kushikïpaq?

²⁵ Manachi juknöpaqa Martapaq Biblia willakunmantsu karqan: trabajëkanqanta willakurmi pëpaqqa parlar qallan, jina trabajëkanqanta willakurmi usharimpis; awmi, pëqa nuna mayinkunata atiendinampaqmi imëpis kallpachakoq. Kanan witsampis llapan congregacionkunachömi Martanö alli trabajaq y kuyakoq warmikuna kayan, pëkunaqa alläpa markäkoq karmi nuna mayinkunarëkur imëkatapis rurayan. Awmi, Martaqa alläpa markäkoq kanqantam imëpis rikätsikurqan, y tsëmi shamoq tiempukunachö imëkata pasarpis alli tsarakunampaq yanaparqan.

26. ¿Imakunapa pasanqanchötaq Diosman markäkunqan Martata alli tsararqan?

²⁶ Tsëpin juntu cenayanqampita wallka tiempullatanam Martaqa alläpa llakishqa rikarqan amïgun Jesusta imanö wanutsiyanqanta. Tsë wanutsikoq ishkë qaqlla y shonqunnaq nunakunaqa, kawarimunqanta rikar mëtsika nunakuna Jesusman creikur qallëkuyaptinmi Läzarutapis wanutsita munayarqan (leyi Juan 12:9-11). Y manam tsëllatsu, Marta, Marïa y Läzaruqa yapëchi llakikïman chäyarqan tiempuwan mëqanllapis puntata wanuptin. Manam musyantsiktsu imë ni imanö wanuyanqantaqa, peru Diosman markäkunqanqa wanukunqan witsanyaqchi Martata tsararqan. ¡Martapa markäkïnimpitaqa alläpam yachakuntsik!