1, 2. ¿Ima cäsu kaptintaq llapan israelïtakunata Samuel qayatsin, y imanirtaq precisan mañakuyanqan mana alli kanqanta cuentata qokuyänan?

MËTSIKA nunakunapa nöpanchömi Samuelqa qaqllankunata rikararnin shëkan. Kë nunaqa mëtsika watakunapanam profëtanö y jueznö Jehoväta sirwikan, y Guilgalchö ëllukäyänampaqmi (qorikäyänampaqmi) llapan israelïtakunata qayatsishqa. Kanan witsan utilisanqantsik calendariuntsikwanqa mäyu o juniu killakunam. Usya witsanna chärishqa kaptinmi trïgukunapis qarwana karnin cosëchapaq listuna këkäyan. Illaqpitam llapankuna upälläriyan, y Samuelqa marka mayinkunapa shonqunman imanö chänampaq kaqman yarpachakurllaran këkan.

² Tsë nunakunaqa manam cuentata qokuyantsu mañakïkäyanqan alläpa mana alli kanqanta. Imëkanöpapis juk nuna gobernanantam munayan. Manam cuentata qokuyantsu tsënö mañakuyanqanwanqa Jehoväta y profëtata mana kaqpaq churëkäyanqanta. Rasun kaqchöqa, kikin Jehovä gobernanantam munayantsu. ¿Samuel yanapëta puëdinqatsuraq rurëkäyanqan mana alli kanqanta cuentata qokuyänampaq?

3, 4. a) ¿Imanirtaq wamra kanqan witsampaq Samuel parlarqan? b) ¿Imanirtaq alläpa allipaq kanqa Samuel ruranqankunapita yachakunqantsik?

³ Tsëchö këkaqkunata parlaparmi kënö nin: “Awkinyärirqömi y soquyärirqönam”. Yulaq aqtsana kanqanqa mas respëtuwan rikäyänampaq y parlanqankunata precisaqpaq churayänampaqmi yanapan. Tsëpitanam kënö nin: “Wamra kanqäpita patsëmi kanan junaqyaq qamkunapa nöpëkikunachö  purirqö” (1 Sam. 11:14, 15; 12:2). Mëtsika watakunana pasashqa kaptimpis, jövin kanqan witsan ruranqankunataqa yarparëkanllaran. Wamra kanqampita patsë Diosta sirwinampaq churapakashqa karninmi, Diosman markäkun (yärakun) y shonqupita patsë sirwin.

⁴ Diosta mana wiyakoq y mana allikunata ruraq nunakunanö mana kanampaqmi, Samuelqa Diosman mas markäkunampaq kallpachakurqan. Kanan witsampis nunakunaqa Diosta ni ichikllapis mana wiyakurmi, imëka rakchakunata (qanrakunata) rurar kawakuyan, tsëmi noqantsikpis Diosman mas markäkunapaq kallpachakunantsik (leyi Lücas 18:8). Samuelpita imata yachakunqantsikta rikärishun. Wamra këninchö ruranqanwan qallarishun.

5, 6. ¿Imanirtaq Samuelqa wakin wamrakunanö mana winanqanta nintsik, y imanirtaq teytankunaqa markäkuyaq alli cuidashqa kanampaq kaqman?

⁵ Samuelqa manam wakin wamrakunanötsu winarqan. Maman wasqirinqampita ichik tiempullatam, kima o ichik mas watayoqnö këkar Silö markachö sirwir qallarqan, tsëqa Ramä markampita 30 kilömetruchönöran karqan. Tsëchömi Jehovä Diospa carpa wayinchö rurapakïkunawan yanapakunan karqan. Llapan kawëninchö nazareunö sirwinampaq Jehoväta awnishqa karmi, teytan Elqanäwan maman Äna tsë sitiuman apayarqan. * ¿Imanirtaq tsëläya karuyaq apayarqan? ¿Mana kuyakoq teyta kartsuraq?

⁶ Manam tsëtsu. Pëkunaqa musyayaqmi wamranqa Silöchö alli cuidashqa kanampaq kaqta. Sacerdötikunapa mandaqnin Elïtam yanapaq, tsëmi kikin Elï procuraq alli cuidashqa kananta. Jina Diospa carpa wayinchö sirweq warmikunapis yanapayaqmi (Ex. 38:8; Juëc. 11:34-40).

7, 8. a) ¿Imanötaq Samuelta teytankuna wata wata kallpata qoyaq? b) ¿Imatataq kanan witsan teytakuna yachakuyanman Änapitawan Elqanäpita?

⁷ Änawan Elqanäqa manam qonqëkuyarqantsu punta yureq wamrankunata. Änapa mañakïninta wiyar Jehovä qonqan kuyë wamrankunam pëqa karqan. Änaqa mangannaq röpatam rurapoq, tsëta aparkurmi llapan watakuna watukayaq. Teytankunaqa tsë shumaq sitiuchö Jehoväta sirwir sïguinampaqmi consejayaq y  kallpata qoyaq, tsëqa, ¡imanö kushishqaraq Samuelqa teytankuna watukayänanta shuyaraq!

⁸ Elqanäwan Äna tsëta rurayanqampitaqa llapan wamrayoqkunam yachakïta puëdiyan. Wakin teytakunaqa Diospa kaqta puntaman churëta wamrankunata yachatsiyänampa rantinmi, juk cösaskunata puntaman churayänampaq yachatsiyan. Peru Änawan Elqanäqa familian Diospa kaqchö alli kanantam precisaqpaq churayarqan, tsëkunachi Samueltaqa yanaparqan Diosta alli sirwinampaq (leyi Proverbius 22:6).

9, 10. a) ¿Imanötaq Diospa carpa wayin kaq, y imanötaq tsë sitiuta Samuel rikaq? (Jina päginapa ura kuchunchö willakïtapis rikäri.) b) ¿Imakunata rurartaq Samuel trabajaq, y imatataq yachakuyanman kanan jövinkuna?

⁹ Samuelqa mëraq winanqanmannö Silöpa jiruroqninchö këkaq jirkakunaman rikachakoq ëwaq. Jirka puntampitaqa Silö markata y mas jawanchö këkaq pampakunatam rikëta puëdeq. Jehovä Diospa carpa wayinta rikärirqa llapan shonqunwanchi kushikoq tsëchö yanapakunqampita. Diospa carpa wayintaqa kikin Jehovämi Moisestawan ruratsirqan, y tsë witsampaqqa 400 watanönam pasashqa karqan, peru Jehoväta adorayänampaqqa tsë sitiullam entëruchö kaq. *

¹⁰ Samuelqa alläpam kuyan Diospa carpa wayinchö rurëninkunata. Tsëpitana qellqayanqan Bibliam kënö nin: “Lïnupita rurashqa efodnin yakashqam Samuelqa wamrallaraq këkar Jehoväta sirwikarqan” (1 Sam. 2:18). Efod nishqan mangannaq röpata Samuel vistiranqanqa rikätsikun sacerdötikunata yanapanqantam. Mana sacerdöti kastapita karpis, patsa waräriptin patiupa punkunkunata kichar, awkinyashqana Elïta yanapar y maskunata rurarmi trabajaq. Samuelqa alläpa kushishqam Jehoväpa wayinchö yanapakoq, peru jatun problëmakuna pasaqta rikarmi alläpa yarpachakur qallëkurqan. ¿Imataq pasëkarqan?

11, 12. a) ¿Imanö nunakunataq kayarqan Hofnïwan Finehas? b) ¿Ima mana allikunatataq Hofnïwan Finehas rurayaq Diospa carpa wayinchö? (Jina päginapa ura kuchunchö willakïtapis rikäri.)

¹¹ Wamra kanqampitam Samuelqa imëka mana alli rurëkunata  rikarqan. Biblia ninqannöpis, Hofnï y Finehas jutiyoq Elïpa tsurinkunam, ‘ni imapaqpis mana sirweq nunakuna kayarqan; manam Jehoväta cuentaman churayaqtsu’ (1 Sam. 2:12). Tsënö ninqanqa rasun kaqllam. Hofnïwan Finehasqa Jehoväta mana cuentaman churar, o juk parlakïchöqa mana respetarmi, ‘ni imapaqpis mana sirweq nunakuna’ këman chäyarqan (hebreu idiömachöqa, “upa këpa wawankuna” ninanmi). Diospa leyninkunatam ichikllapaq churayarqan, tsënöpam mana alli pensëkunaman y rurëkunaman chäyarqan.

¹² Jehoväpa Leyninqa clärum willakoq sacerdötikuna imakunata rurayänampaq kaqta, y sacrificiukunata imanö rurayänampaq kaqta. Tsëta wiyakuyänanqa alläpam precisarqan, tsë sacrificiu rurëkunataqa nunakunata jutsankunapita perdonanampaqmi Dios patsätsirqan. Tsëta rurayaptinmi limpiutanöna rikarnin pushaq y bendiceq. Peru Hofnïpawan Finehaspa mana alli rurëninkunata qatirmi wakin sacerdötikunapis israelïtakuna apayanqan sacrificiukunata respetayarqantsu. *

13, 14. a) ¿Diospa carpa wayinchö ima jutsakunata rurayanqantaq israelïtakunata alläpa llakitseq? b) ¿Imanötaq Elïqa rikätsikurqan sacerdötikunapa mandaqnin këpaq y teyta këpaq mana sirwinqanta?

¹³ Pensarishun, ¡imanöraq jövin Samuelqa llakikoq Diospa wayinchö rurayanqankunata rikaräkuyaptin! ¡Ëkaq nunakunataraq rikarqan Diospa wayimpita llakishqa y penqakushqa yarqoqta! Wakinkunaqa qollmi shonqu, waktsa y allqutsashqa karmi shoqashqa këta y Diospa kaqchö alli këta ashir ëwayaq. Y manam tsëllatsu, jina Hofnïwan Finehasqa Diospa carpa wayin yëkunanchö yanapakoq wakin warmikunawan punukuyanqantapis musyarirqanmi. Tsë mana penqakoqkunaqa manam respetëkäyarqantsu pununakï asuntupaq Jehoväpa leyninkuna ninqanta (1 Sam. 2:22). Samuelqa shuyararqanchi tsë asuntukunata Elï altsananta.

¹⁴ Y rasun kaqchöqa, Elïmi tsë asuntutaqa altsanan karqan. Sacerdötikunapa mandaqnin karmi Diospa carpa wayinchö  pasanqankunataqa pë rikänan karqan. Jina teytan karmi wamrankunataqa sujetanan karqan. Tsë rurëninkunaqa manam kikinkunallapaqtsu mana alli karqan, sinöqa mëtsikaq nunakunapaqwanmi. Peru Elïqa janan jananlla piñapärirmi rikätsikurqan ni sacerdötikunapa mandaqnin këpaq ni teyta këpaq mana sirwinqanta (leyi 1 Samuel 2:23-25). Tsurinkunaqa cargunkunapita jorqarinantam wanayarqan. ¡Jutsankuna alläpa jatun kaptinmi wanutsiyänampaq Leypis mandakoq!

15. ¿Imatataq Elïta Jehovä musyatsirqan, y imanötaq tsë willakïta rikäyarqan?

¹⁵ Tsënö rurayanqanqa masmanmi charqan, tsëmi Jehoväqa juk profëtanta kacharqan ima pasanampaq kaqta Elïta willanampaq, tsë profëtapa jutinqa manam musyëtsu. Puntataqa, “noqapitapis mas precisaqpaqmi wamrëkikunata churëkanki” nirqanmi Jehovä. Tsëpitanam tsë mana alli wamrankuna juk junaqllachö wanuyänampaq kaqta, familian sufrinampaq kaqta, y cargunta oqranampaq kaqta willarqan. ¿Tsë willakïta cuentaman churayarqanku Elïwan tsurinkuna? Manam (1 Sam. 2:27–3:1).

16. a) ¿Diospa kaqchö Samuel imanö kanqantataq Biblia willakun? b) Qampitaqa, ¿imanötaq yanapamantsik jövin këninchö Samuel ruranqankuna?

¹⁶ Y Samuelqa, ¿pëkunanö rurartsuraq qallëkunman karqan? Manam tsëtaqa pensarirqanllapistsu. Tsënö mana alli tiempukunachöpis Samuelqa allikunata rurar winanqantam Bibliaqa willamantsik. Yarpärishun, 1 Samuel 2:18 textu ninqannöpis, “Samuelqa wamrallaraq këkar[mi] Jehoväta sirwikarqan”. Pishillaraq kanqampita patsëmi Diosta alli sirwinampaq kallpachakurqan. Y 21 kaq versïculuchönam kënö nimantsik: “Samuel wamraqa Jehoväpa rikëninchömi winar sïguirqan”. Awmi, watakuna pasanqanmannömi Dioswan mas amïgu tikrayarqan. Y mana alli rurëkunapitaqa, ¿imataq Jehoväwan amïgu këpita masqa tsapäkun?

17, 18. a) ¿Samuel ruranqanta qatirnin imatataq jövinkuna rurayanman wakinkuna mana allikunata rurëkäyaptimpis? b) ¿Imanötaq musyantsik wamra këkar Samuel ruranqankunaqa alli kanqanta?

¹⁷ Samuelqa itsapis kënö pensarinman karqan: “Sacerdötikunata mandaq y tsurinkunapis Jehoväpa contran jutsata rurëkäyaptinqa, noqapis munanqäta rurakushaq”. Peru pipis, o hasta carguyoq nunakunapis jutsata rurayaptinllaqa manam noqantsikpis jutsata rurashwantsu. Kanan witsampis, mëtsikaq jövin cristiänukunam mana allita ruraq nunakunapa chowpinchö winëkarpis, Samuelta qatir ‘Jehoväpa munëninmannö winar sïguikäyan’.

¹⁸ ¿Y ima bendicionkunatataq Samuelqa chaskirqan tsë nunakunata mana qatinqampita? Bibliam kënö nin: “Samuel wamraqa, winanqanmannömi yachanëpaq tikrëkarqan Jehoväpa y  nunakunapa rikënimpaq” (1 Sam. 2:26). Rikanqantsiknöpis, kë jövinqa alli rurëninkunapitam Diospa y alli nunakunapa rikëninchö reqishqa karqan. Awmi, kikin Jehovä Diospis alli rurëninkunata rikarmi precisaqpaq churarqan. Peru Silöchö mana alli rurëkunata Dios ushakätsinampaq kaqman markäkurpis, Samuelqa itsachi yarpachakurqan tsëta imë ruranampaq kaqta. Peru ichikllachönam tsë yarpachakïnin ushakärinan karqan.

19, 20. a) ¿Imataq juk kuti Samuelta punïkaptin pasarqan? b) ¿Imanötaq Samuel trataq Elïta? c) ¿Imanötaq Samuelqa musyarirqan pï qayëkanqanta?

¹⁹ Patsa waränampaq ichikllanam pishikarqan. Diospa carpa wayinchö këkaq candelabruchö ninaqa rawrëkarqanllaran. Llapampis tsunyëkaptinmi, Samuelqa qayëkäyanqanta wiyarqan, tsënam nawimpis allillaqa manana rikaq awkinyashqa Elï yanapananta munar qayëkanqanta pensarqan. Samuelqa sharkur “ëqillapa” awkin punïkanqanman ëwarqan. Pensarishun, ¡imanöraq tsë wamra qala chakilla ëqipa Elï yanapaqëwëkurqan! ¿Manaku shonquntsikyaq chärin Samuel Elïta llakipar y respetar shumaq tratanqanqa? Awmi, mana allita rurashqa karpis, sacerdötikunapa mandaqninllaraq Elïqa kanqantam Samuelqa cuentapaq churarqan (1 Sam. 3:2-5).

²⁰ Samuelqa “këchömi këkä, qayallämashqa kaptiki” nirmi Elïta riyarkatsirqan (rikcharkatsirqan). Elïnam mana qayanqanta nirir punoq kutikunampaq nirqan.  Tsënöqa ishkë kuti masmi pasarqan. Peru kima kaqchöqa, ima pasakïkanqantapis Elï cuentata qokurirqanmi. Tsë witsankunaqa imëka mana alli rurëkunam mirashqa karqan, tsë llapannachi Jehoväqa markanta imatapis musyatsinampaq pitapis revelaqnatsu, ni profëtakunata kachaqnatsu. Peru Elïqa cuentatam qokurirqan Jehoväqa tsë wamrawan imatapis musyatsikïta munanqanta. Tsëmi cämanman kutikunampaq y yapë qayaptin imanö contestanampaq kaqta yachatsirqan. Rätunllatanam, “¡Samuel, Samuel!” nirnin qayaqta yapë wiyarirqan. Y pëqa Elï yachatsinqannöllam, “parlarallämï, sirwishoqnikiqa wiyëkäshunkim” nir contestarqan (1 Sam. 3:1, 5-10).

21. ¿Imanötaq kanan witsankuna Jehoväta wiyantsik, y imanirtaq alläpa precisan tsëta ruranantsik?

²¹ Alläpa unëtaran Silöchöqa jukllaqllapis Diosta wiyanampaq listu këkarqan. Tsëpita witsëpaqa kutin kutinmi Jehoväqa Samuelta parlapaq, y pëqa imëpis listum këkaq wiyanampaq. ¿Noqantsikpis wiyantsikku Jehovä nimanqantsikta? Jehovä ninqanta wiyanapaqqa, manam shuyarashwantsu kikinraq paqaskunapa parlapämänata. Kanan witsanqa Diospa Palabrantam katsintsik, y tsëta leyinqantsikqa imëka llapan junaq Jehovä parlapëkämanqantsiknömi. Imëpis mas leyir y wiyakurqa, imëpitapis masmi pëman markäkushun. Tsënömi Samuelwampis pasarqan.

22, 23. a) ¿Imanötaq Jehovä cumplikätsirqan Elïpaqwan tsurinkunapaq Samuel willakunqan profecïata? b) ¿Imanötaq musyakarqan Samuel alli profëta kanqan?

²² Tsë paqasmi Samuelpa kawëninqa paqwë cambiarirqan, tsëpita patsëmi profëtannö y willakoqninnö sirwirnin Jehoväta mas reqir qallëkurqan. Puntataqa Jehovä mandarqan Elïtawan familianta ima pasanampaq kaqta willatsinqan cumplikänampaqna kaqta musyatsinampaqmi. Samuelpaqqa manachi fäciltsu karqan tsëkunata Elïta musyatsinanqa, peru kallpata tsarirkurmi willarqan. ¿Imatataq Elïqa rurarqan? Pëqa qollmi shonqunwanmi Jehoväpa munënin rurakänanta shuyararqan. Tsëpita ichik tiempullatam Jehovä willakatsinqanqa cumplikärirqan: juk junaqllachömi filisteukunawan israelïtakuna pelyëkäyanqanchö Hofnïwan Finehas wanuyarqan, y Jehoväpa babulninta filisteukuna apakuyanqanta musyarirmi Elïpis wanurirqan (1 Sam. 3:10-18; 4:1-18).

²³ Tsë witsankunachömi Samuel Jehoväpa profëtan kanqanqa mas musyakärirqan. Bibliam nimantsik “kikin Jehovä pëwan këkanqanta” y llapan willakunqankunata cumplikätsinqanta (leyi 1 Samuel 3:19).

24. ¿Imatataq tiempuwanqa israelïtakuna mañakuyarqan, y ima nirtaq tsë rurayanqanqa alläpa jatun jutsa karqan?

²⁴ ¿Samuel ninqanta israelïtakunataqa wiyakuyarqanku y Jehovällataku sirwiyarqan? Manam. Pëkunaqa manam munayarqantsu juk profëtalla pushaqninkuna kananta. Antis wakin nacion nunakunanömi reyyoq këta munayarqan. Tsënam Samuelqa Dios ninqanta wiyakur reyninkuna ashipurqan. Tsënö kaptimpis, tsëta mañakurqa juk jatun jutsata rurëkäyanqantam rikätsirqan: manam Samueltatsu mana kaqpaq churëkäyarqan, sinöqa kikin Jehovätam. Tsëmi llapan israelïtakunata Guilgal markaman qayatsimurqan.

25, 26. ¿Imanötaq israelïtakunata Samuel yanaparqan jatun jutsata rurayanqampita cuentata qokuyänampaq?

²⁵ Israelïtakuna ëllurëkäyanqan junaqman yapë pensarishun. Mëtsikaq nunakunapa nöpanchömi Samuel shëkan. Tsëchö këkaqkunaqa llapankunam parlar këkäyan. Tsënam edäyashqana profëtaqa llapan kawëninchö Diosta wiyakoq kanqampita parlar qallëkun. Tsëpitanam sinchipa tamyëkunampaq ‘Jehoväman qayakun’ (1 Sam. 12:17, 18).

²⁶ ¿Tamyanmantsuraq karqan usya witsanchö? ¡Tsëqa manachi këkunmantsu karqan! Peru Jehoväqa tamyamunanta mana creeqkunatapis rasllam upällaratsin. Illaqpitam yana pukutë ciëluchö yurir qallëkun, y sinchipa vienturnam trïgukunatapis wapapäratsin. Räyukunam sinchipa pashtëkun, nïkurmi tamyar qallëkun. ¿Imanötaq israelïtakuna tikrariyan? “Jehovätawan Samueltam alläpa mantsar” qallëkuyan. Tsëran cuentata qokuriyan alläpa jatun jutsata rurayanqampita (1 Sam. 12:18, 19).

27. ¿Imanötaq Jehovä rikan Samuelnö markäkoqkunata?

²⁷ Tsë milagruwanmi Jehoväqa profëtampa mañakïninta contestarqan y tsë mana wiyakoq nunakunapa shonqunkunaman charqan. Y pishi kanqampita awkinyanqanyaq markäkoq (yärakoq) kanqampitam Samuelqa bendicionkunata chaskirqan. Jehoväqa manam cambiashqatsu: Samuelnö markäkoq kashqaqa noqantsiktapis imëkachömi yanapamäshun y bendicimäshun.