Iñiyniyuqkunamanta yachakunapaq

Dioswan sunquchachikurqa

ELIASQA parachkaptin, laqhayachkaptin ima usqhayllata richkarqa. Jezreelman chayananpaq karuraq, chaywanpis kallpanqa manaña waynajinachu. Ajinapis ñawpaqllamanpuni richkarqa, imaraykuchus “Diosqa Eliasman kallpata qorqa”. Chaywantaq ni jaykʼaqjina mana saykʼuspa correchkarqa. Achabpa carretanta aysaq caballostapis karupi saqirqa (1 Reyes 18:46).

Reyta ñawpaspa richkarqa, chaywanpis karu ñantaraq rinan karqa. Chaypi kachkawaqpisjina tʼukuriy, paramusqanmanjina Elías ñawisninta pichakuchkan, imachus chay pʼunchaypi pasasqanta yuyarikuspa, chaytataq ni jaykʼaq qunqanqachu. Carmelo urqutaq karupiña kasqanrayku, para jichʼakamusqanrayku ima manaña rikukuyta atinchu, Jehovaqa chaypi Baal yupaychayta pʼinqaypi rikhurichinanpaq tʼukunapaq milagrosta Eliasniqta ruwarqa. May chhika Baalpa llulla profetasnin chʼawkiyasqankurayku chiqan kaqmanjina wañuchisqas karqanku. Eliaspa Diosnin Jehovapaq, chiqa yupaychaypaq ima sumaq atipay karqa. Eliastaq kimsa wata khuskanniyuqta mana paramusqanrayku Jehovamanta parachimunanta mañakun. Jinallapi para jichʼakamurqa * (1 Reyes 18:18-45).

Elías sinchi parapi Jezreelman 30 kilometrosta risqanpi, ichá tukuy imapis allinchakunanta yuyarqa. ¡Achabqa yuyayninta tikranan kanqa!, nispa. Carmelo urqupi ruwakusqanta rikusqanrayku, Baalman yupaychayta saqinan tiyan, Jezabel reynantapis sayachinan tiyan, Jehovap kamachisninta manaña qhatiykachananpaq.

Tukuy imapis allillan kaptinqa manaña ñakʼariykuna kananta yuyanchik. Ichapis tukuy ima allinyakunanta, chʼampaykunasninchik tukukunanta ima yuyasunman. Elías ajinatachá sientekunman karqa “noqanchej jina runalla ka[sqanrayku]” (Santiago 5:17). Chaywanpis llakiykunasninqa mana tukukurqachu. Horasninman mayta manchikusqanrayku, phutikusqanrayku ima wañuyta munarqa. ¿Imataq pasarqa? ¿Imatataq Jehová ruwarqa Eliaspa creeyninta kallpachananpaq?

Kawsaynin mana suyachkaptillan tikrakun

Achab, Jezreelman kamachina wasinman chayaptin, ¿Jehovata yupaychananpaq, yuyayninta tikrarqachu? Biblia jinata nin: “Rey Achabqa Jezabelman willarqa Eliaspa tukuy ima ruwasqanmanta, imaynatachus Baalpa tukuy profetasninta espadawan wañurachisqanmantawan” (1 Reyes 19:1). Ñawirinchikjina rey Achabqa ni imata Jehová ruwasqanmanta parlarqachu. Chay milagrosta “Eliaspa tukuy ima ruwasqan[ta]” runap rikusqanmanjinalla qhawarqa. Jehovata manapuni jatunpaqchu qhawasqanta rikuchichkarqa. Chantá, ¿imaynatá Jezabel vengakuyta munarqa?

 Mayta phiñakusqanrayku juknin kamachinta kachaspa nirqa: “Sichus qʼaya kay horasta, profetasta wañucherqanki, chaykunata jina mana ruwasojteyqa, dioskunay castigawachunku”, nispa (1 Reyes 19:2). Chayta nispaqa Eliasta wañuchinantapuni nichkarqa. Manachus Baalpa profetasninta vengakuspa juk pʼunchaypi Eliasta wañuchinman karqa chayqa, juraspa pay kikin wañuchisqa kananta nirqa. Eliastaq Jezreelpi mayta parachkaptin wakcha wasipi puñukuchkarqa. Chayllapi reynap kamachinta uyarinanpaq rikchʼarichirqanku, imatachus payta ruwayta munasqanta willananpaq. ¿Imaynatá chayta uyarispa sientekurqa?

Manchikuyninwan, phutikuyninwan atipachikun

Baal yupaychayta tukukuchkasqantaña Elías yuyanman karqa chayqa, may pantasqa kasqanta reparakurqa. Jezabel imatachus ruwayta munasqanta mana saqirqachu. Jehovap achkha profetasninta wañurachirqa, kunantaq Eliastañataq wañuchiyta munarqa. Chayrayku Bibliapi nin: “Eliasqa manchachikorqa”, nispa. Imaynatachus Jezabel wañuchinanta, ¿yuyallarqapunichu? Ajina kanman karqa chayqa, maytachá phutikurqa. Chaywanpis “wañuchinankuta yuyaspa [...] pay riporqa”, kawsayninta salvananrayku (1 Reyes 18:4; 19:3, 4).

Diospa kamachisninmanta mana Eliasllachu manchikuyninwan atipachikurqa. Apóstol Pedro jinapi rikukullarqataq. Jesús, Pedrota yaku patata purinanta niptin “sinchʼi wayrata reparaspa” manchachikurqa, yakumantaq chinkaykuyta qallarirqa (Mateo 14:30). Pedromanta, Eliasmanta ima kayta yachakusunman: kallpachasqallapuni kanapaqqa mana imachus pasanawanchikpichu yuyana tiyan. Manaqa pichus suyakuyta, kallpata ima Quwaqninchikpi yuyana tiyan.

“Kaykamalla kachun”

Elías mayta manchachikusqanrayku, 150 kilometrosta Beer-seba llaqtaman ayqin, Judap ura lado fronteran qayllaman. Chaypi kamachinta saqispa, sapallan chʼin pampaniqta ripurqa, “uj pʼunchay puriyta”. Sutʼiyayta jatarikuspa, ima ni imata mikhuspa ripusqanta yuyachiwanchik. Manchikuyninwan atipachikuspa, phutisqa intip kʼajayninwan ima, chʼin pampata richkallarqapuni. Inti yaykupusqanmanjina Eliasqa mana kallpayuq kachkarqa. Retama sachʼa uraman saykʼusqa tiyaykukurqa, mayqinchus chʼin pampapi jarkʼakunapaqjina karqa (1 Reyes 19:4).

 Mana suyakuyniyuq kasqanta yuyaspa, Jehová wañuchinanta mañakun. “Noqaqa mana aswan sumajchu kani tatasniymanta nisqaqa”, nispa. Paykuna panteonpi jallpʼalla kasqankuta yacharqa, ni pipaq ima allin kaqta ruwayta atisqankutapis (Eclesiastés 9:10). Eliaspis ni imapaq valesqanta yuyarqa. Chayrayku, ¿imaraykutaq kawsanallaypuni tiyan?, nispa tapukurqa chantá “kaykamalla kachun”, nispa qhaparikurqa.

Diospa kamachin jinata sientekusqan, ¿tʼukuchinawanchikchu tiyan? Mana. Bibliaqa Diospa kamachisninmanta Rebeca, Jacob, Moisés, Job wakkuna ima, jinapi rikukusqankuta willawanchik (Génesis 25:22; 37:35; Números 11:13-15; Job 14:13).

“Saqra pʼunchaykuna[pi]” kawsasqachikrayku may chhika runas, Diospa kamachisnin ima llakisqas sientekunku (2 Timoteo 3:1). Maykʼaqllapis Eliasjina sientekunki chayqa Diosman imaynatachus sientekusqaykita willay. Imaraykuchus Jehovalla “sonqochaj Dios[...]” (2 Corintios 1:3). Eliasta sunquchasqanta qhawarina.

Jehová profetanta kallpachan

Jehová janaqpachamanta munasqa profetanta chʼin pampapi sachʼa urapi wañuyta mañakusqanta qhawamuspa, ¿imaynatá sientekunman karqa? Elías sachʼap uranpi puñuchkaptin, Jehová juk angelta kachamurqa, chimpaykuspataq nirqa: “Jatarikuspa mikhuy”, nispa. Angeltaq kʼachamanta qʼuñi tʼantata, yakuta ima jaywarqa. Angelman graciasta quyta, ¿yuyarikurqachu? Bibliaqa niwanchik mikhuytawan, ukyaytawan watiqmanta puñuykapusqanta. ¿Sunqu pʼakisqa kasqanraykuchu ni imata parlanman karqa? Jina kaptinpis angelqa ichapis sutʼiyayta juktawan rikchʼarichin “jatarikuspa mikhuy, imaraykuchus karuraj rinaykeqa”, nispa (1 Reyes 19:5-7).

Jehová angelninman allin yuyayta qusqanrayku, maymanchus profeta risqanta yacharqa, Elías kallpallanwan mana riyta atisqantapis. Diosta sirvisqanchikpi imatachus munasqanchikta, ruwayta atisqanchikta ima riqsisqanqa mayta sunquchawanchik (Salmo 103:13, 14). ¿Imaynatá Eliasta chay mikhuna yanaparqa?

Biblia nillanpuni: “Jatarikuytawantaj mikhorqa, ujyarqataj; jinapi chay mikhusqanwan kallpachakuytawan, tawa chunka pʼunchayta, tawa chunka tutatawan purerqa, Diospa orqon Horebman chayanankama” (1 Reyes 19:8). Imaynatachus Moisés suqta pachak watas ñawpaqta chantá Jesús waranqa watas qhipaman ruwarqanku, Eliaspis tawa chunka pʼunchayta, tawa chunka tutatawan ayunarqa (Éxodo 34:28; Lucas 4:1, 2). Chay mikhunaqa llakiykunasninta mana pisiyachirqachu chaywanpis kawsachillarqapuni. Chay machitu runapi tʼukuriy, chʼin pampaniqta tawa chunka pʼunchayta richkallasqanpipuni.

Kay tiempopi Jehová kamachisninta kallpachachkallanpuni, mana milagroniqta mikhunawanchu, manaqa sumaq espiritual mikhunawan (Mateo 4:4). Palabranniqta, Bibliamanta urqhusqa publicacioneswan ima Diosmanta yachakuy, espiritualmente mayta  kallpachawanchik. Kayjina mikhunaqa ichapis chʼampaykunasninchikta mana chinkachinqachu, chaywanpis atipanapaq yanapawanchik. Chantá wiñay kawsayman pusawanchik (Juan 17:3).

Eliasqa Horeb urquman chayanankama 320 kilometrosta purin, maypichus Jehová ñawpaqta juk angelniqta Moiseman kʼajaq sachʼap ñawpaqinpi rikhurirqa chantapis qhipaman Israel llaqtawan tratota ruwarqa. Chayllapitaq Elías, chhanka juskʼupi pakakuchkarqa.

Jehová profetanta sunquchan, kallpachan ima

Eliasta, Horeb urqupi Jehová “nirqa” juk angelniqta, “¿imatá kaypi ruwashankiri?”, nispa. Ichapis chay ángel llampʼu sunquwan tapurqa, profeta imatachus sientesqanta willananpaq. Paytaq nirqa: “Tukuy Atiyniyoj [Jehová] Tata Diosniy, noqaqa anchatapuni qanmanta sienteni, imaraykuchus israelitasqa paykunawan tratota ruwasqaykita saqerparinku, altaresniykita urmarachinku, profetasniykitapis espadawan wañurachinku. Noqallañataj qhepakuni; chaywampis wañuchinawankupaj maskʼashawanku”, nispa (1 Reyes 19:9, 10). Elías nisqanpiqa kimsaniqmanta may phutisqa kasqanta rikuchiwanchik.

Ñawpaq kaq, Elías ruwasqanta qhasipaq kasqanta yuyarqa. Unaytaña Jehová Diosmanta, yupaychayninmanta ima “anchatapuni [...] siente[spapis]”, mana allinman chayachkasqanta yuyayta qallarirqa. Runasqa kikillanpuni kachkarqanku, mana kasukuyniyuq, nitaq creeyniyuq chantá llulla religión millay unquyjina juntʼaykuchkarqa. Iskay kaqtaq, sapallan kasqanrayku phutisqa sientekurqa, chayrayku: “Noqallañataj qhepakuni”, nirqa, tukuy llaqtantinpi payllaña Diosta sirvichkasqanta yuyaspa. Kimsa kaqtaq, payjina wak profetaspis wañuchisqas kasqankurayku manchachikurqa, payllataña wañuchinankuta yuyarqa. Wañuchinankuta mayta manchachikusqanta sutʼita rikuchirqa. Diosman sunqunta kicharisqanqa, Diospa chiqa sunqu kamachisninta, kikinta ruwanankupaq yanapan (Salmo 62:8).

¿Imaynatá Jehová Eliaspa manchikuyninta, llakiyninta ima pisiyachirqa? Angelqa chhanka juskʼup punkunman sayaykunanta nirqa. Paytaq imachus pasananta mana yachaspa kasurqa. Chayllapi jatun wayra uqharikurqa, qaqasta, urqusta ima mayta sonachispa urmachimurqa. Eliasta rikuchkawaqpisjina tʼukuriy, payqa uyanta sukʼumpaykukuchkan chantá uywa qaramanta llasa pʼachanwan cuerponta matʼiykuchkan. Chayllapi sayasqallapuni kananpaq kallpachakunan karqa,  imaraykuchus jallpʼañataq ikhakuyta qallarirqa. Chaypa qhipanpitaq ninañataq karqa, mayqinchus jarkʼakunanpaq chhanka juskʼup ukhunman ayqiykuchirqa (1 Reyes 19:11-13).

Biblia ninjina, Jehovaqa mana chay wayrapichu, jallpʼa ikhakuypichu, nitaq ninapichu kacharqa. Eliasqa mana runa rikhurichisqan dioskunajinachu Jehová kasqanta yacharqa, Baalta yupaychaqkunajina, pitachus “Phuyusta Apaykachaq”, parata chayachimuq nispa suticharqanku. Jehovalla chay tukuy imasta Apaykachaq, ruwasqasninmantapis aswan atiyniyuq kasqanta nisunman. Astawanpis janaq pachapi kaq imasqa Jehovaman mana wakiyta atinkumanchu (1 Reyes 8:27). ¿Imaynatá profetaman kaykuna yanaparqa? Imamantachus manchachikusqanta yuyariy. Paywan Dios kachkasqanta yachaspaña, jatun atiyninwan ima, ¡manaña Achabta, Jezabelta ima manchachikunanchu karqa! (Salmo 118:6.)

Nina pasasqantawan, tukuy imapis allinchakurqa. Chayllapi Elías “uj kʼacha [parlayta] wayra silvay jina” uyarirqa, imachus llakichisqanmanta juktawan willananpaq. * Ichapis chay uyarisqan llakiyninta pisiyachirqa, astawanraqchá “kʼacha [parlay] wayra silvay jina” nisqan mayta sunquchanman karqa. Jehová Eliasta may valorniyuq kasqanta nirqa. ¿Imaynamantá? Qhipaman imatachus Israel llaqtapi Baal yupaychayta chinkachinanpaq ruwananta willarqa. Chaytaq ñawpaqllamanpuni richkarqa, Eliaspa ruwasqantaq mana qhasipaqchu karqa. Jehová paywanraq kachkarqa, chayrayku wak ruwayta, imaynatachus juntʼananta ima kamachirqa (1 Reyes 19:12-17).

Elías sapallan sientekusqanmanta, ¿imatá nisunman? Jehová iskayniqmanta yanaparqa. Ñawpaqtaqa, Eliseota jawinanpaq kamachirqa, cuentanmanta qhipaman profeta kananpaq. Kay sullkʼa runaqa Eliaspa yanapaqnin, compañeron ima pisi watasllapaq kanqa. ¡Kayqa may sumaq! Chantapis, Jehovaqa kay sumaq willayta sutʼinchan: “Noqaqa Israelpi qanchis waranqa runasta qhepachikusaj, pikunachus Baalpa ñawpaqempi mana qonqorikorqankuchu, nitaj lantintapis muchʼarqankuchu, chaykunata”, nispa (1 Reyes 19:18). Eliasqa mana sapallanchu kachkarqa. May chhika chiqa sunqu runas, Baalta mana yupaychasqankumanta kusisqachá sientekurqa. Paykunaqa Elías Diosta yupaychaypi ñawpaqpi kanallantapuni necesitarqanku, chʼampay tiempopi Diosta mana wasanchasqanta rikuchinanpaq. Jehovap “kʼacha [parlay] wayra silvay jina”, angelniqta nisqanqa sunqunta maytachá wawayachirqa.

Eliastajina ichapis Jehová may kallpayuq kasqanta yachaspa sunqunchikta wawayachiwasunman. Ruwasqasninqa Dios kasqantapuni sutʼimanta rikuchiwanchik (Romanos 1:20). Jehovaqa atiyninta may kusiywan apaykachachkallanpuni kamachisninta yanapananpaq (2 Crónicas 16:9). Kay tiempopi Jehová Palabranniqta parlawanchik (Isaías 30:21). Arí, Bibliaqa kay tiempopi “kʼacha [parlay] wayra silvay jina”, ñawpaqman rinanchikpaq, chiqan ñanta pusanawanchikpaq, sunquchanawanchikpaq, Jehová munakuwasqanchikta rikuchinawanchikpaq ima yanapawanchik.

Elías, Horeb urqupi kachkaptin Jehová sunquchasqanta, ¿sumaqtachu japʼikurqa? Arí. Chay chiqa sunqu profeta, pichus mana manchachikuspa llulla religionwan maqanakuqqa, watiqmanta llamkʼayta qallarirqa. Diospa yuyaychasqan Palabranta kasukusun chayqa, “sonqocha[sqas] kananchejpaj” yanapawasun, ajinamanta Eliaspa creeyninmanta yachakuspa kikinta ruwasun (Romanos 15:4).

[Sutʼinchaykunasnin]

[19 paginapi dibujo/foto]

Jehová Eliasta saqra tiempopi, allin tiempopi ima mayta bendicerqa

[20 paginapi dibujo/foto]

Elías Jehovaman sunqunta kicharirqa sinchi phutikuyninpi

[21 paginapi dibujo/foto]

Jehovaqa Eliasta sunquchananpaq, kallpachananpaq ima atiyninta apaykacharqa