ICHAPIS iskay waranqa watasña kanman, 33 watapi, judío Pascuapi, wak runas kawsanankupaq juk mana juchayuq runa wañuchkasqanmanta. ¿Pitaq chay runa karqa? Nazaretmanta Jesús karqa. ¿Pikunatataq paypa wañusqan yanapanan karqa? Tukuy runasta. Bibliaqa ajinata Jesús ñuqanchikrayku wañusqanmanta sutʼinchan: ‘Diosqa tukuy runasta maytapuni munakurqa. Chayraykumin kʼata Churinta qurqa. Kay pachaman payta kachamurqa paypi tukuy japʼikuqqa ama wiñaypaq wañupunankupaq astawanri wiñay kawsayniyuq kanankupaq’ (Juan 3:16, Dios Parlapawanchej).

Achkha runas kay Bibliap nisqanta riqsinku; chaywanpis, juk chhika runalla imatachus niyta munasqanta entiendenku, chayrayku tapukunku: “¿Imaraykutaq Cristo ñuqanchikrayku wañunan karqarí? ¿Imaynatá juk runalla tukuy runata wañuymanta salvayta atinman karqa?”, nispa. Imaynatachus kay tapuykunaman Biblia allinta kutichisqanta qhawarina.

Wakin runaqa, Jallpʼapi pisi tiempollata kawsanapaq, ñakʼariykunata muchunapaq, juk chhikata kusirikuspa wañunapaq, chaymantataq aswan allin kawsayman ripunapaq, ruwasqa kasqanchikta ninku. Runapaqqa, Dios, runata wañunanpaq ruwarqa. Chaywanpis, Bibliaqa imaraykuchus runa wañusqanta jukjinamanta rikuchiwanchik, nin: “Uj runanejta jucha kay pachaman yaykumorqa, jucharaykutaj wañuypis tiyan. Ajinamanta wañoyqa tukuy runasman chayarqa, tukuyninku juchallikusqankurayku”, nispa (Romanos 5:12). Kay Bibliap nisqanqa, jucharayku wañusqanchikta rikuchiwanchik, chaytaq tukuy runaman chayawanchik, ‘juk runaniqllata’. ¿Pitaq chay runa karqa?

The World Book Encyclopedia, nisqapiqa, yaqha tukuy may yachayniyuq runas, juk runallamanta tukuypis jamusqanchikta ninku, Bibliataq pichus chay ‘juk runalla’ kasqanta rikuchiwanchik. Génesis 1:27 nin: “Diosqa runata ruwashaspa, payman rijchʼakojta ruwarqa; qharita warmitawan ruwarqa”, nispa. Arí, Tukuy atiyniyuq Diosninchik runata ruwasqanqa, may sumaq ruwasqan karqa.

Génesis libroqa, imayna sumaqtachus runa kawsananmanta willawanchik. Diosninchik runata ruwasqanmanta willaspaqa, mana wañuymanta parlanchu, manaqa runa mana kasukuptillan runa wañunanta nirqa (Génesis 2:16, 17). Diosqa, tukuy runas kay Jallpʼapi juk kʼachitu paraisopi wiñay wiñaypaq kawsanankuta munarqa, kusisqas, mana unquspa ima. Payqa mana munarqachu runa machuyaspa ñakʼarinanta, nitaq wañunantapis. Jina kaptinqa, ¿imaynatá wañuy tukuy runamanta dueñochakurqa?

Génesis libropi 3 tʼaqanpi, willawanchik imaynatachus ñawpaq tatamamanchik, yachachkaspa kawsayta quqman, Jehová Diosta, mana kasukusqankuta. Chayrayku, Diosqa ñawpaqmanta parlasqanta juntʼanan karqa. Runaman jinata nirqa: “Jallpʼa kanki, jallpʼallamantaj kutinki”, nispa (Génesis 3:19). Dios nisqanmanjina, iskayninku mana kasukuq runasqa wañurqanku.

Paykuna juchallikusqankuqa, tukuy runaman chayawanchik. Mana kasukuspa, mirayninpa sumaq kawsayninta chinkachirqanku. Jehovaqa ñawpamanta Adan Evawan, wawasniyuq kanankuta nirqaña: “Miraychej, kay pachaman juntʼaychej; atiyniyojtaj kaychej, kamachispa mama qochapi kaj challwasta, tukuy pʼisqosta, jallpʼa patapi tukuy qhatatakojkunatawan”, nispa (Génesis 1:28). Paykunap mirayninku Jallpʼaman juntʼankuman karqa, may  kusisqas kawsakunkuman karqa, mana jaykʼaq wañuspa. Chaywanpis, ‘juk runalla’ —ñawpa tatanku Adán— juchaman esclavostajina wataykurqa, jinamanta wañuyman tanqaykurqa. Apóstol Pabloqa, chay ñawpa kaq runap miraynin kaspa, qillqarqa: ‘Ñuqarí aychamanjina kani, juchaman vendesqa’, nispa (Romanos 7:14, Señorninchej Jesu Cristoj Mosoj Testamenton, MT).

Imaynatachus saqra runas may valorniyuq juk kʼacha ruwasqata thuñinku, ajinallatataq Adanpis, juchallikuspa, Diospa may sumaq ruwasqanta thuñirqa, chaytaq tukuy runas kanku. Adanpa wawasninqa, wawasniyuq, allchhisniyuq karqanku, allchhisninkutaq wawasniyuq karqanku. Tukuy runapis nacekun, wiñakun, wawasniyuq kan, chaymantataq wañupun. ¿Imaraykutaq tukuypis wañunchik? Adanpa miraynin kasqanchikrayku. Bibliaqa nin, “uj runaj juchanrayku ashkhas wañorqanku”, nispa (Romanos 5:15). Adán kikin familianta wasanchasqanrayku, unquy, machuyay, saqra kaqta ruwayta munay, wañuy ima, kanku. Chay familiataq tukuy ñuqanchik kanchik.

Romapi kaq cristianosman cartata qillqasqanpi, apóstol Pabloqa, payjina pantaq runa llakiypi kasqankumanta, qhasillata juchata atipayta munasqanmantapis qillqarqa. “Ay, imanallasajtaj? —nispa qhaparikurqa— Pitaj kay wañoj cuerpoymanta kacharichiwanqari?” Allinta tapukurqa, ¿icharí? ¿Pitaq tukuypis munasqanchikmanjina, wañuyman, juchaman watasqa kasqanchikmanta kacharichiwasunman? Apóstol Pablollataq chayman kutichin: “Diosman graciasta qoni, imaraykuchus paymin kacharichiwan Señorninchej Jesucristonejta”, nispa (Romanos 7:14-25). Arí, Ruwawaqninchik tukuy imata ruwan, Churin Jesucristoniqta wañuymanta, juchamanta ima, rantinawanchikpaq.

Jesusllataq runata juchamanta rantikunanpaq imatachus ruwananta sutʼincharqa, jinata paymanta nispa: ‘Achkharayku kawsayniyta qunaypaq, librana preciowan’ jamuni, nispa (Mateo 20:28, MT). ¿Imaraykutaq Jesús kawsayninwan rantinawanchik karqa? ¿Imaynatá wañuynin yanapawanchik?

Bibliaqa, Jesús “mana jaykʼaj juchaman urmarqachu”, “juchasapasmanta tʼaqasqa” kasqanta ima, nin. Tukuy kawsayninpi Diospa Leyninta sumaqta juntʼarqa (Hebreos 4:15; 7:26). Chayrayku, Jesuspa wañuyninqa, mana Adanpaqtajinachu karqa, payqa mana juchallikurqachu, nitaq mana kasukuq runachu karqa (Ezequiel 18:4). Jesús mana wañunan kachkaptinpis wañurqa, Tatanpa munayninta juntʼananpaq, ajinamanta runata wañuymanta, juchamanta ima, rantikurqa. Rikunchikjina Jesusqa, ‘achkharayku kawsayniyta qunanpaq, librana preciowan’ munakuyninrayku jamurqa. Jesuspa munakuyninjinaqa, mana jaykʼaqpis rikukunchu, chay munakuyninraykutaq ‘tukuy runasrayku wañuspa’ kusikurqa (Hebreos 2:9).

Jesús kawsayninta quspaqa, Adanpa sumaq kawsayta chinkachisqanta pagarqa. ¿Imaynatá Jesús wañuyninwan tukuyta yanaparqa? Jehovaqa Jesuspa kawsayninta ‘tukuypaq juk librana preciotajina’ sumaqpaq qhawarqa (1 Timoteo 2:6, MT). Diosqa, Jesuspa kawsayninwan juchaman watasqa kasqanchikmanta rantiwanchik.

Bibliaqa, achkha kutita willawanchik Ruwawaqninchik jatun munakuyninta rikuchiwasqanchikta. Pablo cristianosman parlachkaspa, “ashkha preciowan rantisqa kankichej” nispa, yuyarichirqa (1 Corintios 6:20; 7:23). Pedropis, Diosqa Churinpa yawarninwan —mana quriwanchu nitaq qullqiwanchu— wañuymanta cristianosta kacharichisqanta nirqa (1 Pedro 1:18, 19). Jehovaqa, Cristop wañuyninwan, wiñay wañuyman richkasqanchikmanta tukuy runata rantiwanchik.

Apóstol Juanqa, pikunatachus Cristo rantisqanmanta qillqarqa: “Jesucristoqa uywa wañuchisqa qʼolachina jina juchasninchejrayku jaywasqa karqa, manataj noqanchejpa juchasninchejraykullachu, astawanqa kay pachapi  kaj chhika runaspa juchasninkurayku” (1 Juan 2:2). Kay nisqanqa, sutʼimanta rikuchiwanchik Cristo tukuy runaspaq wañusqanta. Ajina kaptinqa, ¿qhasillamantachu tukuypis Cristop wañuyninwan yanapachikusunchik? Sutʼimanta parlaspaqa, mana. Jesuspa wañuyninwan yanapachikuyta munaqkunaqa, astawan ruwananku tiyan.

¿Imatá Diosninchik ruwananchikta munan? Juan 3:36 nin: “Churipi creejqa wiñay kawsayniyoj; Churipi mana creejtajrí kawsaytaqa mana rikonqachu, astawanqa Diospa phiñakuynin paypa patampi kashan”, nispa. Rikunchikjina, Diosqa Cristop wañuyninpi iñiyninchikta churananchikta munan. Mana chayllachu: “Sichus Diospa kamachisqasninta kasunchej chayqa, yachanchej payta [Jesusta] sumajta rejsisqanchejta” (1 Juan 2:3). Kunanqa sutʼita yachanchik, wañuymanta juchamanta ima, rantisqa kanapaqqa, Cristop wañusqanpi iñiynanchik tiyan, kamachisqantataq kasunanchik tiyan.

Jesuspa wañuyninpi iñisqanchikta rikuchisunman, pay kamachiwasqanchikmanjina, wañusqanmanta yuyariptinchik. Manaraq wañuchkaspa, Jesusqa allin sunquyuq apostolesnin yuyarikunankupaq juk cenata ruwarqa, nirqataq: “Kayta ruwaychej noqamanta yuyarikuspa”, nispa (Lucas 22:19). Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, kay kamachisqanta kasukunku, Diospa Churinwan allinta apanakuyta, may allinpaq qhawasqankurayku. Kay wataqa, Jesucristo wañusqanmanta, marzo killapi, 22 pʼunchayninpi, Inti yaykupusqantawan yuyarikunqa. Chayta yuyarinapaq juk sumaq tantakuyman waqyarisqa kanki, jinamanta qampis Cristo kamachisqanta juntʼanaykipaq. Llaqtaykipi, mayqin Jehovamanta sutʼinchaqllapis, maypichus, ima horachus, chay tantakuy ruwakunanta may kusiywan willarisunqa. Chaypiqa yachakunki imatachus ruwana kasqa, Cristo Adanpa juchanmanta rantinawanchikpaq.

Pisi runaslla, imatachus Ruwawaqninchik, Churinpis chinkayman mana rinanchikpaq ruwasqankuta, allinta entiendenku. Chaywanpis, may chhika runas Cristop wañuyninpi iñiyninkuta churasqankurayku, mayta kusikunku. Apóstol Pedro hermanosman nirqa: “[Qamkunaqa,] paypi [Jesuspi] creellankichejtaj, kusikunkichejtaj may jatun mana niy atina kusiywan. Kusikullankichejtaj, imaraykuchus yachankichej almasniykichej salvasqa kasqanta”, nispa (1 Pedro 1:8, 9). Sunquykipi Jesucristota munakuptiyki, runarayku wañusqanpi iñiyta churaptiyki ima, kunan kusikunki, chantapis wañuymanta juchamanta ima, salvasqa kayta atinki.