BIBLIAQA MANA CIENCIAMANTA YACHACHEJ LIBROCHU, JINAPIS CIENTIFICOSPA YACHASQANKUTA BIBLIAQA UNAYÑA NERQA. WAKINTA QHAWARINA

Cielowan jallpʼawan, ¿qallariyniyojchu karqa?

Ñaupa tiempomanta yachayniyoj runasqa, mana qallariyniyojchu kasqanta yachachej kanku. Kunantaj ashkha científicos ninku, cielowan jallpʼawan qallariyniyoj kasqanta. Bibliatajrí unayña chayta nerqa (Génesis 1:1).

¿Maymantaj mayusmanta yakus rin?

Ñaupa tiempomanta runasqa, mana yacharqankuchu mayumanta yakus maymanchus risqanta, imaynatachus paramusqantapis. Jinapis Bibliaqa unayña kayta willarqa: “Tukuy mayusqa mama qochallamampuni rishanku; chaywampis mama qochaqa mana juntʼaykunchu. Yakusqa, maymantachus jamorqanku, chayllamantaj kutirinku watejmanta jamunankupaj”, nispa (Eclesiastés 1:7).

Cielopi kaj imas, ¿phirikunkumanchu?

Greciamanta Aristóteles sutiyoj runaqa, 301-400 watas chaynejpi Jesús niraj jamushajtin kausarqa, cientificotaj karqa. Payqa yachacherqa kay jallpʼalla phirikuyta chayri cambiayta atisqanta, nitaj cielopi kaj imasqa. Runastaj chay yachachiyta ashkha watasta creerqanku. Jinapis 1801-1900 watas chaynejpi, wakin cientificosqa yacharqanku cielopi kaj imas, jallpʼapi kaj imaspis phirikuyta atisqanta. Chay cientificosmanta ujnenqa Lord Kelvin karqa. Payqa cuentata qokorqa, Biblia cielomanta jallpʼamantawan kayta nisqanta: “Tukuy chay imasqa pʼacha jina thantakonqanku” (Salmo 102:25, 26). Chay runaqa yachallarqataj, cielowan jallpʼawan mana phirikunankupaj Diosninchej jarkʼayta atisqanta (Eclesiastés 1:4).

¿Imallapis planetasta japʼishanchu?

Aristotelesqa yachachillarqataj, jallpʼanchej uj jatun pelota ukhupi jina kasqanta. Chaypaj qhepanpitaj sapa planeta muyus ukhullapitaj kasqankuta, qhepan qhepanpi. Kay 1701-1800 watas chayenejpiraj cientificosqa kay jallpʼa, waj planetas ima ni imaman warkhusqa kasqanta yuyayta qallarerqanku. Jinapis Jesús niraj jamushajtin 1401-1500 watas chaynejpiña, Job libroqa jallpʼa mana ni imaman warkhusqa kasqanta nerqa. Chaypi nin: ‘Diosqa kay pachata mana imallaman warkhuykun’, nispa (Job 26:7).

BIBLIAQA MANA MEDICINAMANTA YACHACHEJ LIBROCHU, JINAPIS MANA ONQONAPAJ YUYAYCHAYKUNATA QORQAÑA

Onqosqasta sano runasmanta karunchana

Moisespa Leynenqa, lepra onqoyniyoj runas sano runasmanta karupi kanankuta kamachej. Ajinamanta onqoyninkuta mana paykunaman chimpachinankupaj. Doctorestaj 1300 wata chaynejpiraj, ashkha onqoykuna kasqanrayku chay leyman jina ruwarqanku. Chay leyqa kunankamapis yanapashallawanchejpuni (Levítico capítulos 13, 14).

Ayata llankhajqa mayllakunan tiyan

Kay 1900 watas chaynejkama, doctoresqa ayasta llankhaytawan mana makisninkuta mayllakojchu kanku. Chʼichi makiswan onqosqasta jampisqankurayku, ashkhas wañorqanku. Jinapis Moisespa Leynenqa, kamacherqa wañusqasta llankhajqa Diospa ñaupaqenpi chʼichipaj qhawasqa kasqanta. Chayrayku chay runaqa yakuwan mayllakuspa llimphuchakunan karqa. Chay leyqa maytachá yanaparqa chay runas mana onqonankupaj (Números 19:11, 19).

Runas jatun jispʼayninkuta pʼampananku tiyan

Sapa wata 500 mil wawasmanta astawan qʼechalerawan chayri diarreawan wañunku. Imaraykuchus wakin runasqa, jatun jispʼayninkuta chayri akankuta mana pʼampaykunkuchu. Moisespa Leyninpi kamachikorqa, tukuy israelitas jispʼayninkuta runamanta karupi pʼampanankuta (Deuteronomio 23:13).

Maykʼajchus qhari wawitasta circuncidakunan tiyan

Moisespa Leyninpi kamachikorqa, qhari wawitasta nacekusqankumanta pusaj dianman circuncidanankuta, nisunman jispʼanitanpa puntitanta khuchurparinankuta (Levítico 12:3). Wawitaspa yawarninkoqa nacekusqankumanta semananmanraj sankhuyayta atin. Niraj doctores kajtinkupis, Diospa Leynenqa kamacherqaña wawitasta circuncidanankupaj, uj semanata suyanankuta. Chayta kasukoyqa wawitas mana wañunankupaj yanaparqa.

Kusisqa kayqa mana onqonapaj yanapawanchej

Doctores, científicos ima nisqankuman jina, kusisqa kay, suyakuyniyoj kay, agradecesqa kay, tukuy sonqo perdonay imaqa, mana onqonapaj yanapawanchej. Biblia nin: “Sonqo kusisqa kayqa uj sumaj jampi; llakisqa kayrí kallpata wañuchin”, nispa (Proverbios 17:22).