¿Imaynatá phiñakuyniyta chayri llakiyniyta atipayman?
26 YACHAQANA
¿Imaynatá phiñakuyniyta chayri llakiyniyta atipayman?
PILLAPIS nina allinchus manachus kasqanta tapusuptin, ¿imatá niwaq? Juk chʼisi chiri kachkaptinqa, ichapis qʼunchapi ninaqa, qʼuñikunapaq allin kasqanta niwaq. Chaywanpis achkha llamtʼata inqhaykuptiykiqa, chay ninallataq wasiykita lawrarichinman. Chayta rikuspataq, manañachá niwaqchu ninaqa allin kasqanta.
Kikillantaq phiñakuyninchikwanpis chayri llakiyninchikwanpis. Chaykunawan mana atipachikuyqa, wakkunawan allinta apanakunaykipaq yanapasunqa. Chaywanpis phiñakuyniykiwan chayri llakiyniykiwan atipachikuptiykiqa, mana allinniykipaqchu nitaq wakkunap allinninkupaqchu kanqa.
Chiqamanta ichá wakin kuti phiñakuyniykita chayri llakiyniykita mana atipayta atillankichu. Chayrayku, ¿imatá ruwawaq phiñakuyniykita chayri llakiyniykita atipanaykipaq? Ichá kay qhipan parrafospi yuyaychasusqaykumanjina ruwawaq.
Ama phiñakuyniykiwan atipachikuychu
Pillapis qhasimanta kʼamiwaptinchikqa, phiñakunchikpuni. Wakinkunataq phiñakuyninkuwan atipachikunku. Bibliaqa, paykunamanta parlaspa, “usqhayllata phiñarparikoj” runas kasqankuta nin (Proverbios 22:24; 29:22). Phiñakuywan atipachikuyqa, mana allinchu, imaraykuchus mana yuyaychakuspalla imallatapis ruwasunman chayri nisunman, chaymanta qhipaman pesachikunapaq. Chayrayku, pillapis phiñachisunanpaqjina parlasuptin, ¿imatá ruwawaq mana usqhayllata phiñakunaykipaq?
Qallarinapaq, manaraq phiñakuyniykita rikuchichkaspaqa, allin kanman ‘sunquykipi’ allinta tʼukurinayki (Salmo 4:4). * “Sajrata ruwajman sajrallatataj kutichiyqa” mana allinchu kasqanta yuyariy (1 Tesalonicenses 5:15). Allinta tʼukuriytawan, Diosmanta mañakuytawantaq, ichá manaña ancha phiñasqachu kachkasqaykita reparakunki (Salmo 37:8).
Ajinata ruwaspapis, phiñasqallapuni kachkanki chayqa, ¿imatá ruwawaq? Biblia nin: “Uj tiempoqa tiyan chʼinyanapaj, uj tiempotaj parlanapaj”, nispa (Eclesiastés 3:7). Chayrayku, ichá allin kanman pichus sunquykita nanachisuqwan parlanayki. Chayta mana ruwayta munaspaqa, ichá tatasniykiwan, chayri allin yuyayniyuq amigoykiwan parlariwaq. Pichus sunquykita nanachisurqa, phiñachisuyta munaspalla chayta ruwasqanta reparaspapis, ama kikillantataq kutichiychu, manaqa, paywan kʼacha runa kanaykipaq kallpachakuy. Kay 221 paginapi rikhurisqanqa, phiñakuyniykiwan mana atipachikunaykipaq yanapasunqa.
Chaywanpis aswan sumaqqa Jehovamanta mañakunallaykipuni, phiñakuyniykita atipayta yanapasunanpaq. Sunquykita nanachisunanpaqjina imatachus nisusqanta, ichá mana qunqayta atiwaqchu, chaywanpis phiñakuyniykita atipayta atiwaq. Phiñakuyniykiwan atipachikuspaqa, pichus phiñachisuqta munasqanmanjina apaykachasunanta saqichkanki, imaynatachus challwasta japʼiq, anzuelowan japʼichikuq challwata apaykachan, ajinata. ¿Munawaqchu ajina kananta? (Romanos 12:19.)
¿Imaynatá llakiyniykita atipayta atiwaq?
Laura 16 watayuq nin: “Kusisqa kachkaspa jinallapi llakikuyta qallarini. Manataq imapis kanchu kusichinawanpaq. Wakin kuti puñuywan atichikunaykama waqani”. Laurajina achkha waynas, sipaskunaqa, may llakiyniyuq kanku. Ichá qampis ajinallataq sientekunki, tatasniyki, amigosniyki, yachachiqkunasniyki ima, nisusqankumanjina mana ruwayta atisqaykirayku, waynayachkasqaykirayku, imallapipis pantasqaykirayku ima.
Wakin waynasqa, llakiyninkuta qunqapuyta munaspa paykunapuni tukuy imata ruwakunku. * Qampis kikillantataq ruwanki chayqa, tapurikuy: ¿imamanta llakisqa kachkani? ¿Tatasniymantachu, amigosniymantachu?
Llakiyniykita atipanaykipaqqa, may allin kanman tatasniykiwan chayri “ima llakiy kajtenqa uj wauqen jina” kasqanta rikuchiq cristianowan parlarinayki (Proverbios 17:17). Liliana, 16 watayuq kuraq cristianasman llakiyninta willakurqa, nintaq: “Ñuqamanta astawan kuraq kasqankurayku sumaqta yuyaychawarqanku. Kunantaq amigasniy kanku”, nispa. * Wak sipas, Dana sutiyuq, 15 watayuq, Diosmanta runaman astawan willasqan, llakiyninta atipananpaq yanapasqamanta, nin: “Ajinata ruwasqay may allin. Ni jaykʼaq kunanjina kusisqachu karqani”, nispa.
Chaywanpis, may llakisqa kachkaspapis Diosmanta mañakullaypuni. Davidqa, kawsayninpi achkha chʼampaykunasniyuq karqa, qillqarqataq: “Llakiyniykita Tata Diosman saqey. Payqa sinchʼita sayachisonqa” (Salmo 55:22). Jehová, ima llakiyniyuqchus kachkasqaykita allinta yachan. Astawanqa, ‘qammanta dakun’ (1 Pedro 5:7). Sunquykipi llakisqallapuni kaspaqa, Dios “sonqonchejmanta kurajmin” kasqanta “tukuy imatataj” yachasqanta, yuyarikuy (1 Juan 3:20). Qammanta nisqaqa, Jehová sutʼita yachan imachus llakichisusqanta, yanapaytataq atisunkiman.
Chaywanpis llakisqallapuni kaspaqa, ichá allin kanman juk doctorwan qhawachikamuq rinayki, imaraykuchus ichá juk unquyniyuq kachkasqaykirayku ajina llakisqa kachkanki. * Ajina llakiyniyuq kachkasqaykita mana rikuchiyta munasqaykiqa, autoykipi richkaspa, motor fregakuspa jukjinata sonachkasqanta, sinchita juk takiyta tocachispa mana uyariyta munasqaykiwan kikinchakunman. Chayta ruwayqa, ¿motorta allinchanqachu? Mana, ¿icharí? Chayrayku yanapata maskʼay. Llakiyniyuq kachkasqaykiqa, mana pʼinqakunaykipaqchu. Achkha waynas, sipaskuna ima, doctor jampista qusqanwan llakiyninkuta atiparqanku.
Kay yachaqanapi yachakunchikjina, llakiyniyki, phiñakuyniyki ima, ninajina kanman. Ninaman llamtʼata anchata inqhaptiykiqa, wasiykita lawrarichinman. Jinallataq llakiyniykita, phiñakuyniykita ima, mana atipanki chayqa, mana allinniykipaqchu nitaq wakkunap allinninkupaqchu kanqa. Chayrayku chaykunata atipayta yachanaykipaq kallpachakuy. Chiqamanta wakin kutiqa, mana yuyaychakuspalla imatapis ruwanki chayri ninki, chaymanta qhipaman pesachikunaykipaq, chaywanpis pacienciayuq kay, imaraykuchus tiempo pasasqanmanjina llakiyniykita, phiñakuyniykita ima, atipayta yachanki.
¿Ni imapi pantayta munaq runachu kayta munanki? ¿Imatá ruwawaq pantaspapis kusisqa kanaykipaq?
[Sutʼinchaykunasnin]
^ párr. 8 Yachaywasipi turiyasunku chayqa, 14 yachaqanapi allin yuyaychaykunata tarinki. Chantá, munasqa amigoyki sunquykita nanachisunki chayqa, 10 yachaqanata ñawiriy.
^ párr. 13 Kay waynas, sipaskuna ima, paykunapuni khuchukunku, ninawan ruphachikunku, imawanpis waqtakunku, jaspʼikunku ima.
^ párr. 14 Pimanchus llakiyniykita willayta munasqayki, paywan kachkaspa mana willayta atispaqa, ichá telefononiqta chayri cartaniqta willawaq. Yachakusqanmanjina llakiyninchikta atipanapaqqa, llakiyninchikmanta willayqa may allin.
^ párr. 16 Astawan kaymanta yachanaykipaq, ñawpaq kaq libromanta 13 yachaqanata ñawiriy.
BIBLIAMANTA
“Ama sajra kajwan atipachikuychu, astawanqa sajra kajta allin kajwan atipay.” (Romanos 12:21)
JUK YUYAYCHAY
Sapa pʼunchay imallapipis allinta risusqanmanta tatasniykiman willariy. Ajinamanta maykʼaqllapis ima chʼampayniyuq kachkaspaqa, paykunawan parlayta atillanki. Paykunataq uyariyta munasunqanku.
¿YACHARQANKICHU?
Allinta mikhuspa, sumaqta samarikuspa ima, llakiyniykita, phiñakuyniykitapis atipayta atillanki.
¡RUAYTA QALLARIY!
Sunqu tiyasqa, kusisqa ima kanaypaq kayta mana atipayta atillanichu... ․․․․․
Llakiyniyta chayri phiñakuyniyta atipanaypaq, kayta ruwasaq: ․․․․․
Kay yachaqanamanta, ¿imatá tatayta chayri mamayta tapuyta munani? ․․․․․
QHAWASQAYKIMANJINA
● ¿Imaraykutaq Diosninchik phiñakuywan atipachikuyta mana allinpaqchu qhawan?
● Phiñakuyniykiwan atipachikusqayki, ¿ima chʼampaykunatataq apamusunki?
● ¿Imaynatá llakiyniykita atipayta atiwaq?
[223 paginapi sutʼinchaynin]
“Pipichus atienekusqay, ñuqamanta dakusqanta, llakisqa kachkaspa paywan parlariyta atisqayta ima yachasqayqa, ñawpaqman lluqsinallaypaqpuni mayta yanapawan.” (Jennifer)
[221 paginapi tabla, dibujos/fotos]
Raqhaykunaykipaq ruwanaykipaqtaq
Phiñakuyniykita ñitʼiykukuy
Qillqaspa juntʼachiy
Chʼampay
Yachaywasimanta juknin compañeroy asipayawan
Phiñakuspa kutichisqayki
Kikillantataq kutichini
Kʼachamanta kutichisqayki
Mana phiñachiwayta atisqanta rikuchinaypaq, mana kasunichu
Chʼampay
Hermanayqa, aswan kʼachitu zapatosniyta mana mañarikuwaspalla churakapusqa
Phiñakuspa kutichisqayki
Ñuqapis kikillantataq paypa zapatosninta churakuni
Kʼachamanta kutichisqayki
․․․․․
Chʼampay
Mana kasukusqayrayku, tatasniyqa, amigosniywan mana lluqsiqta saqiwankuchu
Phiñakuspa kutichisqayki
․․․․․
Kʼachamanta kutichisqayki
․․․․․
[220 paginapi dibujo/foto]
Phiñakuywan atipachikuyqa, juk challwa anzuelowan japʼichikusqanwan kikinchakunman
Kaykunatapis qhawaykurillawajtaj
JOVENCITOSPAJ, JOVENESPAJWAN
Jovenespa tapukuyninku
Jovenesqa tapukunku qhariwarmi jina puñuykuymanta, amigosmanta, tatasmanta, yachaywasimanta, waj imasmanta ima.
