3 YACHAQANA
Qhariwarmi mana jaykʼaq tʼaqanakunankupaq
1, 2. a) ¿Machkha unaypaqtaq casarakunchik? b) ¿Imaynatataq chayta ruwasunman?
DIOSNINCHIK ñawpa qharita, ñawpa warmita ima qhariwarmijina kawsanankupaq jukchaykuchkaptin, mana tʼaqanakunankupaqchu jukchaykuchkarqa. Adanwan Evawanqa, wiñaypaq khuska kawsakunanku karqa (Génesis 2:24). Diosninchikqa casarakuqkunata juk warmiyuqllata, chayri juk qusayuqllata kanankuta kamachin. Qhariwarmijina tiyakuqkunamanta warmi chayri qusa khuchichakuptillan, tʼaqanakuspa wakwan casarakuyta atinkuman (Mateo 5:32).
2 ¿Atikunmanchu qhariwarmijina khuska wiñaypaq kawsakuyta? Arí, Bibliap nisqanmanjina, qhariwarmi munakuptinku, jatunpaq qhawakuptinku ima, kusisqas, wiñaypaq kawsakunqanku, achkha tʼinkastataq tarinqanku. Chayrayku kunanqa, munakuymanta, jatunpaq qhawakuymanta ima astawan yachakusunchik.
MUNAKUY
3. ¿Ima kimsa munakuykunata qhariwarmi rikuchikunanku tiyan?
3 Puraqmanta munanakuna. Bibliaqa, tawa laya munakuymanta parlan: Juk runata munasqa amigota munakunamanta, familia ukhupi munakuymanta, juk warmita chayri juk qharita munakuymanta ima parlan (Juan 11:3, Romanos 12:10, Proverbios 5:15-20). Qhariwarmiqa, kay munakuykunata wasinkupi rikuchikunanku tiyan. Chaywanpis, juk munakuyqa kanraq, kaytaq kay kimsamanta nisqaqa aswan sumaq.
4. ¿Imayna munakuy kallantaq?
4 Griego simipi Biblia qillqakuchkaptin, kay tawa kaq munakuyqa, a·gá·pe rimaywan qillqakurqa. A·gá·pe rimaytaq 1 Juan 4:8, pʼitipi rikhurin: “Diosqa munakuymin”, nispa. Chiqamanta nisunman, “Dios ñaupajta munacuwaskanchejraycu nokanchejka munacunchej” (1 Juan 4:19 Dios Parlapawanchej). Cristianosqa, kay munakuyta Jehovamanraq rikuchinanku tiyan, chaymantataq runa masinman (Marcos 12:29-31). A·gá·pe rimayqa Efesios 5:2 pʼitipi rikhurillantaq, chaypi ñawirinchik: “Munakuypi puriychej, imaynatachus Cristopis munakuwarqanchej ajinata. Pay kikin Diosman jaywaykukorqa noqanchejrayku”. Jesusqa, kay munakuy chiqa cristianosta riqsichinanta nirqa: “Qankunachus munanakunkichej [a·gá·pe] chayqa, tukuy runas yachanqanku yachachisqasniy kasqaykichejta”, nispa (Juan 13:35). Qhawallaytaq imaynatachus a·gá·pe rimayta kay 1 Corintios 13:13 pʼitipi apaykachakusqanta, chaypi nin: ‘Iñiy, suyakuy, munakuy ima; chay kimsa kaqkunamanta aswan kuraqqa munakuymin [a·gá·pe]’, nispa.
5, 6. a) ¿Imaynamantá munakuy, iñiymanta, suyaymanta ima aswan kuraq? b) ¿Imaynamantá munakuy casarasqas mana tʼaqanakunankupaq yanapan?
5 ¿Imaraykutaq kay a·gá·pe munakuy, iñiymanta, suyaymanta ima aswan kuraq? Imaraykuchus kay munakuyqa, Diospa yuyachasqanmanjina, imatapis ruwan (Salmo 119:105). Mana runa allinta ruwaptinpis, kayjina munakuyniyuq runaqa wakkunamanta llakikun, wakkunap allinnintataq maskʼan. Casarasqa kaqkuna, kayjina munakuyta rikuchiptinkuqa Bibliap nisqanta ruwayta atinqanku: “Manachayqa ujkuna ujkunawan kʼachas kaychej, khuyakuyniyojtaj. Sapa uj perdonanakuychej, imaynatachus Diospis Cristopi perdonasorqachej, ajinata” (Efesios 4:32). Qhariwarmijina chiqamanta munanakuptinkuqa, ‘tukuy sonqo munanakunqanku [a·gá·pe], imaraykuchus munakoyqa ashkha juchata pʼampan’ (1 Pedro 4:8). Bibliap nisqanmanjina munakuyqa, achkha juchata pʼampan, chaywanpis juchasapa kasqanchikrayku mana juchata chinkachinchu (Salmo 130:3, 4; Santiago 3:2).
6 Qhariwarmi Diosta munakuptinkuqa, puraqmanta munanakuptinku ima, mana tʼaqanakunqankuchu, kusisqataq tiyakunqanku imaraykuchus “munakoyqa mana jaykʼajpis tukukonqachu” (1 Corintios 13:8). “Munakoyqa [...] allinman tukuyta ujllaman sumajta tukuchin” (Colosenses 3:14, Qheshwa Biblia). ¿Imaynatataq casarasqas kay munakuyta wiñachinkuman? Diospa Palabranta ñawirispa, ñawirisqankumanta parlarispa, Jesús imaynatachus runasta, Diosta ima munakusqanmanta parlarispa, chantapis Jesusjina yuyaspa, ruwaspa ima. Tantakuykunaman rispa kay munakuyta wiñachillasunmantaq, imaraykuchus chaypi Diospa Palabranmanta yachachikun, chantapis Diosmanta yanapayninta mañakusunman kayjina munakuyta rikuchinapaq, imaraykuchus kay munakuyqa, Diospa espíritu santop juknin puquynin (Proverbios 3:5, 6; Juan 17:3; Gálatas 5:22, 23; Hebreos 10:24, 25).
JATUNPAQ QHAWAY
7. ¿Imatá casarasqa kaqkuna rikuchikunanku tiyan, imaynatá?
7 Qhariwarmi chiqamanta munanakuptinkuqa, jatunpaq qhawakunqanku, jinamanta familiankupi kusisqas tiyakuyta atinqanku. Diospa Palabranqa tukuy cristianosta, qhariwarmijina kawsaqkunata ima, yuyaychawanchik: “Ujcuna ujcunata respetanacuypi atipanacuychej”, nispa (Romanos 12:10 Mosoj Testamento). Apóstol Pedroqa jinata qillqarqa: “Kikillantataj qosas sapa ujpis warmiykichejwan kawsakuychej, warmi kasqanpi yuyaspa. Paykunata sumajpaj qhawaychej, pʼakikoj vaso jina kasqankurayku”, nispa (1 Pedro 3:7). Warmimanqa, Biblia ajinata kamachin: “Warmipis qosanta jatumpaj qhawachun tukuy imapi”, nispa (Efesios 5:33). Pillatapis jatunpaq qhawaptinchikqa, mana kʼumuykachachinchikchu, astawanpis imaynachus kasqanta, nisqanta ima sumaqpaq qhawanchik, atikusqanmanjinataq nisqanta ruwanchik.
8-10. ¿Imaynamantá jatunpaq qhaway, qhariwarmijina kusisqa, mana tʼaqanakuspa ima kawsananchikpaq yanapawasunman?
8 Qhariwarmi kawsaypi kusisqa kayta munaqkunaqa, puraqmanta jatunpaq qhawakunku, “mana pipis maskʼaspa paypa allinnillantaqa, astawanqa sapa juk maskʼaspa [qusanpa chayri warminpa] allinnintapis” (Filipenses 2:4). Arí, qhariwarmijina kusisqa kayta munaqkunaqa mana paykunallapaqchu imatapis maskʼanku, manaqa imachus qusanpaq chayri warminpaq allin kasqanta maskʼanku. Chaywanpis paykunap munaynillanta ruwanankumantaqa, jukpa munayninta astawan ñawpaqta ruwanku.
9 Puraqmanta jatunpaq qhawakuptiykichikqa, mana kikinta yuyaptiykichik yanapasunqachik. Ama suyaychikchu tukuy imapi kikinta yuyaytaqa. Qusapaq imachus sumaq kaqqa, warmipaqqa ichapis mana jinachu kanman. Chaywanpis sapa jukpa nisqan, munasqan ima, Diospa nisqanmanjina kaptinqa, jatunpaq qhawakunanku tiyan (1 Pedro 2:16; chantá Filemón 14 kikinchay). Chantapis, qusaqa warminpa kayninta jatunpaq qhawasqanta rikuchinqa mana paymanta asikuspa, runap ñawpaqinpi kachkaspa, chayri warmillanwan kachkaspa, warmitaq kikillantataq qusanwan ruwanan tiyan.
10 Diosta munakuptinchik, puraqmanta munanakuptinchik, jatunpaq qhawakuptinchik ima, qhariwarmijina kusisqa kawsasunchik. ¿Imaynamanta qhariwarmijina kawsananchikpaq kaykuna yanapawasunman?
JESUSJINA UMA KAYTA YACHAKUNA
11. Bibliap nisqanmanjina, ¿pitaq familiamanta kamachiq uma?
11 Bibliaqa, qhari familianmanta sumaq uma kananpaq ruwasqa kasqanta niwanchik. Chayrayku qusaqa imaynatachus, wawasninta, warminta ima qhawachkasqanta, chaymanta Jehovaman cuentata qunqa. Chantapis qusaqa imatapis familianpaq ruwaspa, Diospa munayninmanjina ruwanan tiyan, wakkunapis payjina ruwanankupaq. Bibliap nisqanmanjina, “qosaqa warmimpa umanmin, imaynachus Cristopis Iglesiaj [chayri qutuchakup] uman, ajina” (Efesios 5:22, 23). Chaywanpis Bibliaqa, qusapis kamachiq umayuq kasqanta nillantaq. Apóstol Pablo jinata qillqarqa: “Chaywampis munani yachanaykichejta Cristoqa sapa qharipajqa kamachej uma jina kasqanta, qharitaj warminpajqa kamachej uman jina, Diostaj Cristopajqa kamachej uma jina” (1 Corintios 11:3). Yachayniyuq qusaqa, Cristojina imatapis munaywan familianpaq ruwanqa.
12. ¿Imaynamantá Jesús kʼumuykukuyta, kamachiq uma kayta ima yachachiwarqanchik?
12 Jesuspis umayuqllataq, Jehová paypa uman, chayrayku payta kʼumuykukuspa kasukun. Jesús nirqa: “Mana noqaj munayniytachu maskʼani, astawanqa kachamuwaj Tataypa munaynillanta ruwani”, nispa (Juan 5:30). ¡Maytachá paymanta yachakusunman! Jesús ‘Diospa ruwasqasninmanta ñawpaqta ruwasqa’ karqa, paytaq Mesiasman tukurqa (Proverbios 8:22). Jesusqa, akllasqa cristianospa qutuchakuymanta uma, Diospa Reinonmanta Reynin, tukuy angelesmanta patapi ima kachkan (Filipenses 2:9-11; Hebreos 1:4). Chayjina patapi kaspapis, Jesusqa mana rumi sunquchu karqa. Mana juk capataschu karqa, nitaq discipulosninta kallpallanwan payta kasunankuta mañaqchu. Payqa llakisqa runasta munakuq, khuyakuq ima. Pay nirqa: “Noqaman jamuychej, tukuy saykʼusqa kajkuna, llasa qʼepiyojkuna ima, noqataj samarichisqaykichej. Yugoyman churakuychej, yachaqakuychejtaj noqamanta. Noqaqa kʼacha, llampʼu sonqotaj kani, almasniykichejpajtaj samakuyta tarinkichej, imaraykuchus yugoyqa llampʼulla, qʼepiypis chhallalla, nispa nerqa Jesusqa” (Mateo 11:28-30). Paywan kayqa may sumaq karqa.
13, 14 ¿Imaynatá qusa uma kayninta Jesusjina rikuchinman?
13 Juk qusa familian kusisqa tiyakunanta munaptinqa, Jesuspa kʼacha kayninta qhawaspa, kikinta ruwanan tiyan. Sumaq qusaqa, mana rumi sunquchu nitaq juk saqra capataschu, mana uma kaynintaqa warminta manchachinanpaq apaykachanchu. Manaqa, warminta munakun jatunpaqtaq payta qhawan. Jesusqa “llampʼu sunqu” karqa, qusaqa pantaq runa kasqanrayku astawanraq llampʼu sunqu kanan tiyan, imaraykuchus Cristomanta nisqaqa, qusaqa pantan, chayrayku warmin chayta yuyarinanta munan. Llampʼu sunquyuq qusaqa, pantasqanmanta perdonta mañakun, wakin kutipi “perdonaway pantaykuni”, nispa niyqa, mana atikullaptinpis. Warmiqa, qusan kʼumuykukuq, llampʼu sunquyuq kaptinqa, astawan umantajina jatunpaq qhawayta atinqa. Chantapis kʼumuykukuyniyuq warmiqa, pantaspaqa perdonta qusanmanta mañakunqa.
14 Diosqa, warmita kʼacha, sumaq warmi ima kananpaq ruwarqa, familiata kusisqa kayta yanapananpaq. Yuyayniyuq qusaqa kayta allinta riqsin, chayrayku warminta mana chʼinyarpachinchu. Warmiqa, astawan khuyakuyniyuq, astawan sunquyuq kasqanrayku, familianta sumaqta qhawayta atin, chayrayku tukuy familian allinta apanakunanpaq yanapanman. Warmiqa wasin sumaq kʼachanchasqa, kʼuchunchasqa ima kananta munan. Proverbios 31 tʼaqapi juk ‘sumaj warmimanta’ parlan, kay warmiqa kʼacha kaspa, llamkʼaspa ima familianta sumaqta yanaparqa. ¿Imarayku? Imaraykuchus qusanpa sunqunqa, paypi atienekurqa familiata allinta qhawananpaq (Proverbios 31:10, 11).
15. ¿Imaynatá Jesusjina qusa warminta munakunman, jatunpaq qhawanman ima?
15 Wakin suyuspiqa qusap kamachiq uma kayninta ancha jatunpaq qhawakun, chay suyuspiqa, warmiqa qusanta mana tapuriyllatapis atinmanchu. Chantapis kay suyuspiqa, qusaqa warminta watasqa runatajina apaykachan. Jinamanta qusa kamachiq uma kasqanta apaykachaptinqa, Dioswan, warminwan ima mana allinta apanakunqachu (1 Juan 4:20, 21 kikinchay). Chaywanpis wakin qusastaq, familiankumanta mana uma kayta munankuchu, chay familiaspiqa warmilla umajina sayarin. Cristota kasukuq qusaqa, mana warminta wata runatajina ruwachinchu nitaq kʼumuykachachinchu. Astawanpis, imaynatachus Jesús runasta munakurqa kikillantataq warminta munakun, apóstol Pablop nisqantataq ruwan, pay nirqa: “Qosas, sapa ujpis warmiykichejta munakuychej imaynatachus Cristoqa Iglesiata munakorqa, ajinata, Iglesiaraykutaj kawsayninta churarqa”, nispa (Efesios 5:25). Cristoqa, mayta paypa qhipanta riqkunata munakurqa, paykunaraykutaq wañurqa. Allin qusaqa, kikillantataq ruwan; warminpa allinninta maskʼan, manataq mana atikusqanta mañanchu. Qusa Cristota kasukuptin, payjina runata munakuptin, jatunpaq qhawaptin ima, warminqa kikillantataq munakuywan payta kasukunqa (Efesios 5:28, 29, 33).
WARMIP KASUKUYNIN
16. ¿Ima kʼacha kaykunataq qhariwarmi kawsaypi rikukunan tiyan?
16 Diosninchikqa Adanta ruwasqanmanta aswan qhipaman nirqa: “Mana allinchu runaqa sapallan kanan. Paywan kanampaj, uj yanapajta ruwapusaj”, nispa (Génesis 2:18). Diosqa, Evata qusanta yanapananpaq, paywan kananpaq ima ruwarqa, manataq atipanakupi kananpaqchu. Qhariwarmi kayqa mana iskay volantesniyuq autojinachu kanan karqa, nitaq iskay atipanakuq choferesniyuqjinachu kanan karqa. Qusaqa munakuywan kamachiq uma kayninta rikuchinan karqa, warmitaq qusanman munakuyta, jatunpaq qhawaspa, sunqunmantapacha kasukuspa ima rikuchinan karqa.
17, 18. ¿Imaynamantá warmi qusanta sumaqta yanapanman?
17 Chaywanpis allin warmiqa mana kasukuq warmillachu. Qusanpa nisqanta juntʼaspa juk sumaq yanapaq kayta munan. Warmi qusanjina yuyaptinqa paypa nisqanta ruwayqa mana llasachu. Chaywanpis, mana qusanjina yuyaptinpis warmiqa, qusanta yanapanqa, jinamanta familiaqa astawan kusisqa tiyakunqa.
18 Warmiqa qusanta jukjinasmantapis allin kamachiq uma kananpaq yanapayta atillanmantaq. Qusanta qhawarananmantaqa, chayri sunqunta nanachinanmantaqa, warmiqa, qusanta imatapis sumaqta ruwasqanmanta agradecekunqa. Chantapis warmiqa qusanta yanapaspa kayta yuyarinan tiyan: “Llampʼu sonqoyoj kʼacha kayqa” mana Diospa ñawpaqillanpichu, manaqa qusanpa ñawpaqinpipis may sumaq kasqanta (1 Pedro 3:3, 4; Colosenses 3:12). ¿Qusa mana creyente kaptinri? Bibliaqa warmista jinata kamachin: “Qosankuta, wawasninkutawan munakuyta, allin yuyayniyoj, llimphu kawsayniyoj ima kanankuta. Yachachillachunkutaj wasisninkuta allinta qhawanankuta, kʼachas kanankuta, sapa ujpis qosankuman kʼumuykukoj sonqoyoj kanankuta ima, ajinapi Diospa Palabranmanta ama pipis sajrata rimananpaj” (Tito 2:4, 5). Mana creyente qusa, creyente warminta imatapis sunqup yuyayninmanjina, mana allin kaqta mañaptin, warmin ‘llampʼu sunquwan, payta sumaqpaq qhawaspa parlaptin’ qusaqa warmin nisqanta astawan uyarinqa. Wakin qusasqa ‘mana parlasqalla Señorman kutirikunku warminpa kawsayninta, kʼumuykukuq kasqantapis rikusqankurayku’ (1 Pedro 3:1, 2, 15; 1 Corintios 7:13-16).
19. Qusa warminta Diospa contranta imatapis ruwananta mañaptin, ¿imatá ruwanan tiyan?
19 Qusa warminta Diospa contranta imatapis ruwananta mañaptin, ¿imatá pay ruwanan tiyan? Warmiqa Diosta astawan ñawpaqta kasukunanta yuyarinan tiyan. Chantapis imaynatachus apóstoles ruwarqanku, kay pachamanta kamachiqkuna Diospa contranta imatapis ruwanankuta mañachkaptinku, kikillantataq ruwanan tiyan. Kay Hechos 5:29 pʼitipi jinata nin: “Pedrowan, apostoleswan ima kuticherqanku: Diostapuni astawanqa kasukunayku tiyan, runasta kasunaykumantaqa”, nispa.
SUMAQTA PARLAPAYANAKUNA
20. Munakuy, jatunpaq qhawakuy ima, qhariwarmita, ¿imata ruwanankupaqtaq yanapanman?
20 Munakuy, jatunpaq qhawakuy ima, qhariwarmi sumaqta parlapayanakunankupaq yanapanqa. Qusa warminta munakuptinqa, paywan sumaqta parlanqa ruwasqasninmanta, llakiyninmanta, munasqanmanta wak imasmanta ima. Warmiqa chayta munan. Chantapis, qusaqa warminta uyarinanpaq tiempochakuptin, nisqanta allinta uyariptin ima, payta munakusqanta, jatunpaq qhawasqanta ima rikuchin (Santiago 1:19, 20). Wakin warmisqa llakikunku qusanku mana paykunawan parlasqankumanta, chaytaq mana allinchu. Kunan tiempopiqa, qusa wasinmanta lluqsispa mayta llamkʼanan tiyan mana imapis wasipi pisiyananpaq, wakin kutipitaq warmipis llamkʼanallantaq tiyan. Chaywanpis casarasqasqa, sapanku kanankupaq tiempochakunanku tiyan. Mana chayqa, sapa jukpis kawsayninta ruwanman, jatun llakiykunataq wasipi rikhurinman, jinamanta mayqillanpis mana qusanpichu chayri mana warminpichu khuyakuyta, munakuyta ima maskʼanman.
21. ¿Imataq yanapanman qhariwarmijina puraqmanta allinta parlanankupaq?
21 Imaynatachus parlachkasqanchikta sumaqta reparananchik tiyan. “Kʼacha parlayqa [...]; yuyayta miskʼichan, cuerpotataj jampin” (Proverbios 16:24). Qusanchik chayri warminchik creyentepis manapis kaptin, Bibliap nisqanta ruwananchik tiyan: “Kʼacha simiwan parlaychej, kachiwan kachinchasqata jina”, nispa Bibliaqa niwanchik. Chaytaq, miskʼita parlay ninayan (Colosenses 4:6). Mana allin pʼunchay kapuwaptinchik allinta parlapayanakusqanchikqa, mayta familiata yanapanman. “Maychus tiempompi uj palabrata nisqaqa qolqewan tʼikanchasqa qori manzana jina” (Proverbios 25:11). Parlachkaptinchik imaynatachus, imatachus parlachkasqanchikta sumaqta reparakunanchik tiyan. Ichapis juknin phiñaywan ninman: “¡Wisqʼay chay punkuta!”, nispa. Chaywanpis, ¿manachu aswan allin kanman ajinata niyta: “Punkuta wisqʼaripuwankimanchu?”, nispa. Aswan kʼacha uyarikun, ¿ichari? Jinata allinllawan parlaptinchikqa, kachiwan ‘kachinchasqatajina parlasunchik’.
22. ¿Imataq qhariwarmita yanapanman allinta parlapayanakunankupaq?
22 Munakuywan palarikuy, kʼachamanta qhawakuy, khuyakuy, kʼacha kay, mana phiña uyata rikuchiy ima, allinta parlapayanakunapaq yanapanqa. Qhariwarmi allinta parlapayanakuptinkuqa, iskayninku imatachus sunqunkupi munasqankuta riqsichinqanku, ima llakiy kaptinpis puraqmanta yanapakunqanku sunquchakunqanku ima. Diosqa Biblianiqta niwanchik: “Payqa sonqochawanchej tukuy llakiyninchejpi, noqanchejpis sonqochananchejpaj llakiypi, ñakʼariypi kajkunata, imaynatachus noqanchejpis sonqochasqa karqanchej Diosmanta, ajinata” (2 Corintios 1:4). Ichapis warmiqa sunqu nanasqa purinqa, wakin kutipitaq ichapis qusa qʼasa sunqu purinqa. Chay kaptinqa ‘sunquchakunankupaqjina parlaptinkuqa’ puraqmanta yanapakunqanku (Romanos 15:2).
23, 24. Mana kikinta yuyaptinchikqa, ¿imaynatá munakuy, jatunpaq qhawakuy ima yanapawasunman? Sutʼinchay.
23 Qhariwarmi munanakuptinkuqa, jatunpaq qhawakuptinku ima, mana kikinta yuyaptinkuqa, mana llakikunqankuchu, nitaq phiñanakunqankuchu (Colosenses 3:19). Iskayninku kayta yuyarinanku tiyan: ‘Miskʼi simiwan kuticheyqa phiñakuyta thasnuchin’ (Proverbios 15:1). Mana jaykʼaq qusanchikta chayri warminchikta kʼumuykachananchikchu tiyan, sunqunmantapacha parlawaptinchikqa. Manaqa, astawan payta riqsinachikpaqjina chaytaqa qhawananchik tiyan. Iskayniykichikpunitaq ima llakiytapis allinchayta munanaykichik tiyan.
24 Yuyarina imaynatachus Saraqa Abrahamta yuyaycharqa juk chʼampayta allinchananpaq, Abrahamqa sunquwan atipachikuspa, mana warminta kasuyta munarqachu, chaywanpis Dios Abrahamman nirqa: “Kasuy warmiyki Sara imatachá nisunki chayta”, nispa (Génesis 21:9-12). Abrahamqa, chayta ruwarqa, chayraykutaq Diospa tʼinkasninta japʼikurqa. Kikillantaq warmi qusanjina mana yuyaptinqa, qusaqa warmin nisqanta uyarinallanpis tiyan. Warmiqa mana qusanta parlaspa atipananchu tiyan, manaqa imatachus qusan nisqanta uyarinan tiyan (Proverbios 25:24). Chayta mana ruwasunman chayqa, manachá munakuyta, jatunpaq qhawakuyta ima rikuchichkasunmanchu.
25. Allinta parlapayanakuy, ¿imaynatá qhariwarmijina puñuykunapaq yanapawasunman?
25 Allinta parlapayanakusqanchikqa, qhariwarmijina puñuykunapaqpis yanapakunman. Ñuqallanchikpaq imatapis munay, munayninchikwan atipachikuy ima, qhariwarmijina puñuykunankuta llakichinman. Sutʼita parlana kanman pacienciatataq rikuchina tiyan. Pillapis warminpa chayri qusanpa munayninta maskʼaptin, qhariwarmijina puñuykuyqa mana pitapis llakichinqachu. Kaykunapi wakkunapi ima “ama pipis maskʼachunchu paypa allinnillanta, manachayqa wajpa allinnintapis maskʼallachuntaj” (1 Corintios 7:3-5; 10:24).
26. Tukuy casarasqas kaqkuna llakiyniyuq, kusiyniyuq ima kaptinkupis, ¿imaynamanta Bibliap nisqan yanapanmanri?
26 Diospa Palabranqa sumaqmanta yanapakun. Casarasqasqa llakiyniyuqtaq, kusiyniyuqtaq kanku. Qhariwarmikuna Bibliap nisqanta ruwaptinkuqa, munanakuptinkuqa, jatunpaq qhawakuptinku ima, chiqamanta paykunaqa mana jaykʼaq tʼaqanakunqankuchu, manaqa qhariwarmijina kusisqa kawsakunqanku. Jinamantaqa qhariwarmi kawsayta jatunpaq qhawasqanchikta rikuchisunchik astawanpis, familiata qallarichiq Jehová Diosninchikta, jatunchasunchik.