Me pid duwen met, Kristian pwopwoud kan koaros anahne wiahda pilipil ehu me sohte pahn kauwehla kadeikpen loalarail. Pwehn wia met, irail anahne tehkada mwahu ia duwen IUD eh kin doadoahk oh ia duwen arail pahn doadoahngki kaweid kan en Paipel ong ire wet.

Siohwa ketin kehkehlingkihong Adam oh Ihp, oh mwuhr, Noha oh eh peneinei, irail en “kaparaparala.” (Sen. 1:28; 9:1) Paipel sohte mahsanih me Kristian kan anahne idawehn kehkehlik wet. Kahrehda, ehuehu pwopwoud anahne pilada ma ira anahne doadoahngki ehu wiepen irehdi liseian pwe ara peneinei en dehr tohtohla, de iahd me ira en naineki seri. Eri, soangen ire mehlel dah kan me ira anahne tehkada?

Kristian kan anahne wiahda arail pilipil poahsoankihda ire mehlel kan en Paipel ma irail pahn doadoahngki wiepen irehdi liseian. Ihme kahrehda re sohte pahn kauwehla liseian. En kauwehla liseian pahn kauhdi kekeirda oh ipwidi en seri men. Kauwehla liseian kin uhwong dahme Paipel mahsanih duwen wauneki mour. (Eks. 20:13; 21:22, 23; Mel. 139:16; Ser. 1:5) Eri ia duwe, e konehng en doadoahngki IUD?

Kahn Iroir (lokaiahn wai) en May 15, 1979 (pali 30-31), kawehwehda duwen ire wet. Soangen IUD me kin kadoadoahk ahnsowo iei soangen kisin plastik ieu me kin kohlong nan poahsoan en lih kan pwehn irehdi liseian. Kahn Iroiro kasalehda me e sohte nohn sansal ia mwomwen IUD wet kin kadoadoahk. Saintis tohto nda me IUD kan kin irehdi kutohr en ohlo en patehng kutohr en liho. Eri ma kutohr en ohlo sohte patehng kutohr en liho, mour ehu sohte pahn tepida.

 Ahpw mie mehn kadehde kei me kasalehda me ekei pak kutohr ehu kakete tepida wiahla mour ehu. Kutohr kapwo kak kekeirda nan Fallopian tube (ectopic pregnancy) de kutohro kak kohla nan poahsoan en liho. Ma e lella nan poahsoano, IUD kak kauhdi kutohro sang eh pahn pasdihong oh kekeirda nan poahsoano, kahrehda liseiano sohte pahn wiawi. Met pahn duwehte kauwehla liseian. Kahn Iroiro kaimwisengkihla lokaia pwukat: “Kristian mehlel men me nsenohki mwomwen eh pahn doadoahngki IUD ni ahl me konehng anahne medewe mwahu ire kan me pid met oh doadoahngki kaweid kan en Paipel duwen wauneki mour.”​—Mel. 36:9.

Ahpw sang pahr 1979 me Kahn Iroiro wiawihda, mie kekeirda tohto nan palien wini oh sains.

Met mieier soangen IUD riau. Ehu IUD ko mie kapa (copper) loale oh sang pahr 1988, e kak alahlda wasa tohto nan Wehin Amerika. A pil ehu IUD ko kin kihda soangen hormone ehu oh e tepida netila nan pahr 2001. Ia duwen IUD riau pwukat ara kin doadoahk?

Kapa: Nin duwen me sansalehr, IUD kan kin kahrehda en apwal ong kutohr en ohlo en daulih poahsoano pwehn tuhwong kutohr en liho. Patehng met, IUD me mie kapa loale kin uhdahn keper ong kutohr en ohlo oh kak kemehla. * Pil ehu, soangen IUD wet kin wekidala mwekid en ntao (lining) nan poahsoano.

Hormone: Pil ehu soangen IUD iei me kin kihda soangen hormone ehu me kin dierek nan wini kan en irehdi liseian. Soangen IUD pwukat kin kadoadoahk duwehte IUD en mahs ko. E pil kin kapwilewei hormone nan poasoahno. Ong ekei lih, met kin kahrehda kutohr kan en sohte wiawihda. Eri, ma sohte kutohr en liho, patpenehn kutohr en liho oh ohlo sohte kak wiawi. Soangen IUD pwukat pil kin kapilehdi nta nan poahsoan en liho. * IUD pwukat pil kin kamosulihala meteitei ni ewen poahsoano (cervix), oh irehdi kutohr en ohlo en dehr kohlongala nan poahsoano.

Nin duwen me sansalehr, soangen IUD riau pwukat kin mwomwen wekidala mwekid en nta nan poahsoan. Met wehwehki me ma kutohr en liho pahn tuhwong kutohr en ohlo, kutohro kak kohlongala nan poahsoano ahpw sohte kak kekeirda pwehki ntahn poahsoano sohte kak ale oh kolokol. Met pahn kasohla liseiano ni eh ahpwtehn pahn tepida. Ahpw saintis kan kamehlele me kaidehn ahnsou koaros met kin wiawi, duwehte wini en irehdi liseian eh sohte kin doadoahk ahnsou koaros ong irail kan me kin ale.

Eri, sohte me kak uhdahn nda me soangen IUD me mie kapa de IUD me kin kihda hormone sohte douluhl pahn mweidohng patpenehn kutohr en liho oh ohlo en wiawi. Ahpw, palien sains kasalehda me pwehki dahme IUD pwukat kin wia, nin duwen me sansalehr powe, IUD pwukat kin irehdi patpenehn kutohr en liho oh ohlo, eri liho sohte pahn liseianda.

Pwopwoud Kristian ehu me men doadoahngki IUD kak koasoiong ara toahkteo duwen ire wet. Toahkteo kak padahkihong ira soangen IUD dah kan me mie ni ara wasao oh duwen kamwahu kan oh pil ia duwen eh kak wia keper ehu ong liho. Pwopwoudo en dehr kasik de mweidohng emen, pil toahkteo, en pilada dahme ira pahn wia. (Rom 14:12; Kal. 6:4, 5) Met wia pilipil ehu me pein ira anahne wiahda nin duwen pwopwoud ehu. Ara mehn akadei iei en kaperenda Koht oh ahneki nsen mwakelekel.​—Pil kilang 1 Timoty 1:18, 19; 2 Timoty 1:3.