1. Dlaczego prowadzenie domu może być obecnie trudne?

„ZMIENIA się scena tego świata” (1 Koryntian 7:31). Jakże prawdziwe okazują się dziś te słowa, napisane z górą 1900 lat temu! Sytuacja rzeczywiście się zmienia, zwłaszcza jeśli chodzi o życie rodzinne. Co 40 lub 50 lat temu uważano za normalne bądź uświęcone tradycją, teraz często nie wchodzi w rachubę. Dlatego umiejętne prowadzenie domu może nastręczać niesłychane trudności. Niemniej można je pokonać dzięki stosowaniu się do rad biblijnych.

2. Jaka sytuacja ekonomiczna prowadzi do napięć w rodzinie?

² Obecnie wiele ludzi nie zadowala się prostym życiem, koncentrującym się wokół spraw rodzinnych. Świat handlu wprowadza na rynek coraz to więcej produktów i najróżniejszymi chwytami reklamowymi stara się przyciągnąć klientów, wskutek czego miliony ojców i matek pracuje na te rzeczy od świtu do nocy. Życie milionów innych jest codzienną walką o kawałek chleba. Dla zaspokojenia najniezbędniejszych potrzeb są oni zmuszeni pracować znacznie dłużej niż kiedyś, czasami nawet na dwa etaty. Jeszcze innych dotyka szerzące się bezrobocie — byliby szczęśliwi, gdyby w ogóle znaleźli jakieś zatrudnienie. Współczesne rodziny naprawdę nie mają życia usłanego różami, ale dzięki zasadom biblijnym mogą sobie radzić w każdej sytuacji.

3. Jaką zasadę podał apostoł Paweł i jak pomaga ona mądrze prowadzić dom?

 ³ Z trudnościami finansowymi borykał się też apostoł Paweł. Wyciągnął z tego cenne wnioski, o których wspomniał w liście do swego przyjaciela Tymoteusza. Napisał: „Nic nie przynieśliśmy na świat, nic też nie możemy wynieść. Mając więc wyżywienie i okrycie, będziemy z tego zadowoleni” (1 Tymoteusza 6:7, 8). To prawda, że rodzinie nie wystarczy samo jedzenie i odzież. Potrzebny jest także dach nad głową. Dzieci muszą otrzymać wykształcenie. Dochodzą do tego koszty leczenia i inne wydatki. Mimo to zasada zawarta w słowach Pawła znajduje tu zastosowanie. Jeżeli poprzestaniemy na zaspokajaniu naszych potrzeb, zamiast dogadzać swym zachciankom, życie stanie się łatwiejsze.

4, 5. Jak w prowadzeniu domu przydają się przezorność i planowanie?

⁴ Inną pomocną zasadę można znaleźć w przykładzie podanym przez Jezusa. Powiedział on: „Kto z was, chcąc zbudować wieżę, nie siądzie najpierw i nie obliczy kosztów, by zobaczyć, czy mu wystarczy na jej dokończenie?” (Łukasza 14:28). Jezus wspomniał tu o przezorności, o planowaniu. Z wcześniejszego rozdziału dowiedzieliśmy się, jakim dobrodziejstwem jest ono dla osób młodych, które chcą się pobrać. Po ślubie zaś pomaga w prowadzeniu domu. Przezorność nakazuje wtedy układać budżet domowy, czyli ustalać z góry, jak najmądrzej wykorzystać dostępne środki. Dzięki temu rodzina może kontrolować wydatki, odkładając tyle pieniędzy, ile potrzebuje na każdy dzień lub tydzień, i unikać życia ponad stan.

⁵ W niektórych krajach takie planowanie wiąże się  z poskramianiem skłonności do zaciągania wysokoprocentowych pożyczek na niepotrzebne zakupy. W innych trzeba panować nad korzystaniem z kart kredytowych (Przypowieści 22:7). Niekiedy w grę wchodzi też wystrzeganie się kupowania pod wpływem impulsu, bez zastanawiania się, czy dana rzecz jest potrzebna ani jakie będą tego konsekwencje. Ponadto ustalenie budżetu wykaże, iż samolubne trwonienie pieniędzy na hazard, papierosy czy duże ilości alkoholu — co zresztą jest sprzeczne z zasadami biblijnymi — tylko pogarsza sytuację finansową rodziny (Przypowieści 23:20, 21, 29-35; Rzymian 6:19; Efezjan 5:3-5).

6. Jakie prawdy biblijne pomagają tym, którzy muszą żyć w ubóstwie?

⁶ A co z tymi, którzy są zmuszeni żyć w ubóstwie? Po pierwsze, może ich krzepić świadomość, że ten ogólnoświatowy problem będzie istniał tylko do czasu. W szybko nadchodzącym nowym świecie Jehowa usunie ubóstwo wraz z wszelkimi innymi udrękami, które trapią ludzkość (Psalm 72:1, 12-16). Na razie jednak prawdziwi chrześcijanie żyjący nawet w skrajnym niedostatku nie poddają się bezdennej rozpaczy, ponieważ ufają obietnicy Jehowy: „Nie pozostawię cię i nie opuszczę”. Kto zatem wierzy Bogu, może z przekonaniem powiedzieć: „Jehowa jest moim wspomożycielem; nie będę się lękał” (Hebrajczyków 13:5, 6). W tych trudnych czasach Jehowa różnymi sposobami wspiera swych chwalców, którzy trzymają się Jego zasad i stawiają Jego Królestwo na pierwszym miejscu w życiu (Mateusza 6:33). Bardzo wielu z nich może z całym przekonaniem powtórzyć słowa apostoła Pawła: „We wszystkim oraz we wszelkich warunkach poznałem tajemnicę i tego, jak być  nasyconym, i tego, jak głodować; jak mieć obfitość i jak cierpieć nędzę. Do wszystkiego mam siłę dzięki temu, który mi udziela mocy” (Filipian 4:12, 13).

7. Które słowa Jezusa znajdują zastosowanie w prowadzeniu domu?

⁷ Pod koniec swej ziemskiej służby Jezus rzekł: „Masz miłować swego bliźniego jak samego siebie” (Mateusza 22:39). Kierowanie się tą radą w rodzinie ogromnie pomaga w prowadzeniu domu. Czy są bardziej bliscy i drodzy bliźni niż ci, którzy mieszkają pod jednym dachem — mężowie i żony, rodzice  i dzieci? Jak więc mogą oni okazywać sobie miłość?

8. Jak w gronie rodzinnym można okazywać miłość?

⁸ Jednym ze sposobów jest uczciwe dzielenie prac domowych pomiędzy wszystkich członków rodziny. A zatem dzieci należy uczyć odkładania na miejsce swych rzeczy, na przykład ubrań czy zabawek. Poranne słanie łóżka wymaga czasu i wysiłku, ale znacznie ułatwia utrzymanie porządku w domu. Oczywiście chwilami nie da się uniknąć nieładu, jednak wszyscy mogą w rozsądnej mierze dbać o schludny wygląd mieszkania, a także sprzątać po posiłkach. Lenistwo, wygodnictwo oraz opieszałość mają zły wpływ na każdego domownika (Przypowieści 26:14-16). Natomiast pogoda ducha i dobra wola pomnażają szczęście rodziny. „Bóg miłuje dawcę rozradowanego” (2 Koryntian 9:7).

9, 10. (a) Jaki ciężar często spoczywa na kobiecie i jak można jej ulżyć? (b) Jaki zrównoważony pogląd na prace domowe byłby wskazany?

⁹ Pamiętanie o drugich oraz miłość pomaga zapobiec dużemu problemowi wyłaniającemu się w wielu domach. Obowiązki domowe tradycyjnie spoczywają na barkach matek. Opiekują się one dziećmi, sprzątają, piorą, robią zakupy i gotują. W niektórych krajach przyjęło się, że oprócz tego uprawiają pole, sprzedają na targu płody rolne lub w inny sposób wnoszą swój wkład w budżet domowy. Nawet tam, gdzie kiedyś tak nie było, sytuacja zmusza miliony zamężnych kobiet do podjęcia pracy zawodowej. Żona i matka pilnie wywiązująca się z tych rozmaitych zadań zasługuje na pochwałę. Jak „dzielna kobieta” opisana w Biblii, jest zajęta od rana do wieczora. „Nie jada chleba nie zapracowanego” (Przypowieści 31:10, 27).  Nie oznacza to jednak, że domem powinna się zajmować wyłącznie kobieta. Kiedy oboje małżonkowie wracają po dniu pracy, czy tylko żona ma się zabrać do zajęć domowych, a mąż i reszta rodziny będą w tym czasie odpoczywać? Chyba nie (porównaj 2 Koryntian 8:13, 14). Na przykład matka przygotowująca posiłek będzie bardzo wdzięczna, gdy inni domownicy pomogą jej nakryć stół, zrobią drobne zakupy lub trochę sprzątną mieszkanie. Obowiązki te naprawdę mogą brać na siebie wszyscy (porównaj Galatów 6:2).

¹⁰ Ktoś mógłby jednak powiedzieć: „W naszych stronach mężczyźni nie wykonują takich prac”. Może i tak, ale czy nie warto tego przemyśleć? Powołując do istnienia rodzinę, Jehowa Bóg nie ustalił, że jakieś zajęcia mają być wykonywane tylko przez kobiety. Kiedy pewnego razu wierny Abraham podejmował specjalnych wysłanników Jehowy, osobiście uczestniczył w przygotowaniu i podaniu im posiłku (1 Mojżeszowa 18:1-8). Biblia radzi: „Mężowie powinni tak miłować swe żony, jak własne ciała” (Efezjan 5:28). Skoro pod koniec dnia mąż jest zmęczony i chciałby odpocząć, czyż żona nie odczuwa takiego samego, jeśli nie jeszcze większego znużenia? (1 Piotra 3:7). Czy zatem kochający mąż nie powinien pomóc jej w pracach domowych? (Filipian 2:3, 4).

11. W jaki sposób Jezus ustanowił wspaniały przykład dla każdego członka rodziny?

¹¹ Najlepszym przykładem osoby, która podobała się Bogu i przysparzała szczęścia otoczeniu, jest Jezus. Chociaż nigdy się nie ożenił, stanowi wzór dla mężów, żon i dzieci. Powiedział o sobie: „Syn człowieczy nie przyszedł po to, by mu usługiwano, lecz by usługiwać” (Mateusza 20:28). Jakże miła atmosfera  panuje tam, gdzie cała rodzina pielęgnuje takiego ducha!

12. Czego Jehowa wymaga od swych sług?

¹² Inną zasadę biblijną pomocną w prowadzeniu domu podano w Liście 2 do Koryntian 7:1. Czytamy tam: „Oczyśćmy się z wszelkiego skalania ciała i ducha”. Osoby stosujące się do tej natchnionej wypowiedzi znajdują uznanie w oczach Jehowy, ponieważ wymaga On, by ‛oddawać Mu cześć w sposób czysty i nieskalany’ (Jakuba 1:27). Ich rodziny odnoszą z tego liczne korzyści.

13. Dlaczego w prowadzeniu domu tak wielką rolę odgrywa czystość?

¹³ Na przykład Biblia obiecuje, że pewnego dnia skończą się wszelkie dolegliwości. Wówczas „żaden mieszkaniec nie powie: Jestem chory” (Izajasza 33:24;  Objawienie 21:4, 5). Ale zanim to nastąpi, każda rodzina musi się od czasu do czasu zmagać z chorobami. Nie omijały one nawet Pawła i Tymoteusza (Galatów 4:13; 1 Tymoteusza 5:23). Jednakże lekarze twierdzą, iż przed wieloma z nich można się uchronić. Mądre rodziny potrafią zapobiec niektórym chorobom, gdyż wystrzegają się nieczystości cielesnej i duchowej. Zobaczmy, jak to robią (porównaj Przypowieści 22:3).

14. Jak czystość moralna może ustrzec rodzinę przed chorobami?

¹⁴ Czystość duchowa obejmuje czystość moralną. Jak powszechnie wiadomo, Biblia stoi na straży wysokich mierników moralnych oraz potępia każdy rodzaj pozamałżeńskich stosunków płciowych. „Ani rozpustnicy, (...) ani cudzołożnicy, ani mężczyźni utrzymywani do celów sprzecznych z naturą, ani mężczyźni kładący się z mężczyznami (...) nie odziedziczą królestwa Bożego” (1 Koryntian 6:9, 10). Trzymanie się tych ścisłych wymogów ma istotne znaczenie dla chrześcijan żyjących w dzisiejszym zdegenerowanym świecie. Zaskarbia im uznanie Boże i pomaga uchronić rodzinę przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, takimi jak AIDS, kiła, rzeżączka czy chlamydioza (Przypowieści 7:10-23).

15. Podaj przykład dowodzący, że brak czystości fizycznej bywa przyczyną chorób, którym można by zapobiec.

¹⁵ Innym kłopotom zdrowotnym można zapobiec dzięki ‛oczyszczeniu się z wszelkiego skalania ciała’. Brak czystości cielesnej jest powodem wielu chorób. Wyraźnie widać to na przykładzie nałogu tytoniowego. Palenie nie tylko zanieczyszcza płuca, odzież i powietrze, ale też wywołuje choroby. Każdego  roku uśmierca miliony ludzi. Pomyśl tylko: wystrzegając się tego „skalania ciała”, co roku miliony osób mogłyby uniknąć choroby i przedwczesnej śmierci!

16, 17. (a) Jakie prawo nadane przez Jehowę chroniło Izraelitów przed niektórymi chorobami? (b) Jak we wszystkich domach można przestrzegać zasady wynikającej z Księgi 5 Mojżeszowej 23:13, 14?

¹⁶ Weźmy pod uwagę inny przykład. Jakieś 3500 lat temu Bóg dał Izraelitom Prawo regulujące ich życie religijne i do pewnego stopnia także życie codzienne. Chroniło ono naród przed niektórymi chorobami, gdyż wymagało przestrzegania podstawowych zasad higieny. Jeden z przepisów dotyczył usuwania odchodów ludzkich — miały być starannie zakopywane poza obozem, by nie zanieczyszczały terenu zamieszkiwanego przez ludzi (5 Mojżeszowa 23:13, 14). To starożytne przykazanie nic nie straciło na wartości.  Również dziś lekceważenie go jest przyczyną chorób i śmierci. *

¹⁷ W myśl zasady wynikającej z owego przepisu danego Izraelitom łazienka oraz toaleta, z której korzysta rodzina, musi być utrzymywana w czystości i dezynfekowana bez względu na to, czy znajduje się na zewnątrz, czy wewnątrz budynku. Jeżeli wokół toalety jest brudno, a odchody nie są przykryte, będą się tam gromadzić muchy, które przeniosą zarazki do innych pomieszczeń w domu, a także na żywność. Ponadto zarówno dzieci, jak i dorośli powinni po skorzystaniu z ubikacji umyć ręce. W przeciwnym razie będą przenosić zarazki na skórze. Zdaniem pewnej francuskiej lekarki mycie rąk „wciąż jest jednym z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania niektórym infekcjom dróg pokarmowych i oddechowych oraz skóry”.

18, 19. Jak o czystość w domu mogą dbać mieszkańcy biednych dzielnic?

¹⁸ To prawda, że dla mieszkańców biednych dzielnic zachowanie czystości stanowi nie lada wyzwanie. Osoba znająca takie warunki opowiada: „Z powodu dokuczliwego upału sprzątanie staje się podwójnie uciążliwe. Podczas burz piaskowych w każdą szczelinę domu wdziera się brązowy pył. (...) Zagrożeniem dla zdrowia jest również gwałtowny wzrost liczby mieszkańców w miastach oraz niektórych rejonach wiejskich. Rynsztoki, stosy nie wywiezionych śmieci, brudne toalety publiczne, szczury przenoszące choroby, karaluchy i roje much to widok nagminny”.

¹⁹ W takiej sytuacji utrzymanie czystości na pewno  nie jest łatwe. Mimo to warto zdobyć się na wysiłek. Mydło, woda i trochę dodatkowej pracy kosztują mniej niż lekarstwa i pobyt w szpitalu. Jeżeli mieszkacie w takich warunkach, w miarę możliwości dbajcie o porządek w mieszkaniu i na podwórku i nie pozwólcie, by zanieczyszczały je odchody zwierzęce. Gdyby ścieżka do waszego domu rozmiękała w czasie deszczu, czy nie moglibyście jej wysypać żwirem lub wyłożyć kamieniami, żeby nie wnosić błota do środka? A może dałoby się zdejmować obuwie na zewnątrz? Musicie też chronić wodę przed zanieczyszczeniem. Ocenia się, iż wskutek chorób wywoływanych używaniem brudnej wody lub złymi warunkami sanitarnymi każdego roku umiera co najmniej dwa miliony ludzi.

20. Kto musi dbać o czystość w domu?

²⁰ Czystość w domu zależy od wszystkich — od matki, ojca, dzieci, a także od gości. Pewna Kenijka mająca ośmioro dzieci powiedziała: „Każdy teraz wie, co do niego należy”. Czysty, schludny dom świadczy dobrze o całej rodzinie. Przysłowie powiada: „Choć ubogo, lecz chędogo”. Bez względu na to, czy mieszkacie w willi, w bloku, w skromnym domku, czy w baraku, dzięki dbaniu o czystość będziecie zdrowsi.

21. Co w myśl Księgi Przypowieści 31:28 przyczyni się do szczęścia w rodzinie?

²¹ W opisie dzielnej kobiety z Księgi Przypowieści czytamy: „Jej synowie nazywają ją szczęśliwą, jej mąż sławi ją” (Przypowieści 31:28). Kiedy po raz ostatni pochwaliłeś kogoś z bliskich? Ludzie przypominają rośliny, które na wiosnę szybko rozkwitają, jeśli tylko mają nieco ciepła i wilgoci. My też potrzebujemy ciepłych pochwał. Dzięki nim żona wie, że małżonek docenia jej trud i serdeczną troskę i że nie  uważa tego za rzecz oczywistą (Przypowieści 15:23; 25:11). Mąż także z przyjemnością słucha, gdy żona wyraża uznanie dla jego pracy wykonanej w domu lub poza nim. Również dzieci czynią piękne postępy, jeśli są chwalone za swe starania w domu, w szkole czy w zborze chrześcijańskim. A ileż może zdziałać odrobina wdzięczności! Czy trudno jest powiedzieć: „Dziękuję”? Chyba nie, a przecież słowo to może dodać skrzydeł każdemu członkowi rodziny.

22. Czego potrzeba, żeby dom był ‛umocniony’, i jak można to osiągnąć?

²² Prowadzenie domu z wielu względów nie jest proste. Zadaniu temu można jednak podołać. Przysłowie biblijne mówi: „Dom buduje się mądrością, a umacnia się go roztropnością” (Przypowieści 24:3). Mądrość i roztropność niewątpliwie zagoszczą w rodzinie, w której wszyscy starają się poznawać wolę Bożą i dostosowywać do niej swe życie. Szczęście w rodzinie z całą pewnością warte jest tego wysiłku!