PRAWDZIWA mądrość urządziła wystawną ucztę. „Rozesłała swoje służące, by wołać na szczycie wzniesień miasta: ‚Kto jest niedoświadczony, niech tu zajdzie’. Komu nie dostaje serca — do tego rzekła: ‚Przyjdźcie, żywcie się moim chlebem i uczestniczcie w piciu wina, które zmieszałam. Zostawcie niedoświadczonych i żyjcie, i chodźcie prosto drogą zrozumienia’” (Przysłów 9:1-6).

Ucztowanie przy stole mądrości nigdy nie wychodzi na złe. Słuchanie mądrości Bożej zawartej w natchnionych przysłowiach i poddawanie się karceniu, które nam ona zapewnia, zawsze przynosi pomyślne rezultaty. Mądre wypowiedzi zapisane w Księdze Przysłów 15:16-33 nie są pod tym względem wyjątkiem. * Uwzględnianie ich może nam pomóc zadowalać się tym, co mamy, robić postępy i czerpać radość z życia. Dzięki nim będziemy również podejmować słuszne decyzje i pozostaniemy na drodze życia.

Kiedy mniej znaczy lepiej

„Lepsza jest odrobina w bojaźni przed Jehową niż obfity zapas, a przy tym zamieszanie” — mówi Salomon, król starożytnego Izraela (Przysłów 15:16). Ignorowanie Stwórcy i koncentrowanie się wyłącznie na pogoni za dobrami materialnymi jest głupotą. Takie życie przysparza trosk i znoju. Jakże smutne byłoby uświadomienie sobie w podeszłym wieku, że całe życie upłynęło nam na czczych, bezsensownych dążeniach! Gromadzenie dóbr, któremu towarzyszy „zamieszanie”, z pewnością nie jest mądre. O ileż lepiej poznać tajemnicę poprzestawania na tym, co się ma, i żyć zgodnie z tą zasadą! Prawdziwe zadowolenie daje bojaźń przed Jehową i utrzymywanie bliskiej więzi z Nim, a nie posiadanie majątku (1 Tymoteusza 6:6-8).

Podkreślając, że dobre stosunki z innymi są ważniejsze niż zamożność, Salomon mówi: „Lepsza jest potrawa z warzyw — tam, gdzie jest miłość — niż tuczony byk, a przy tym nienawiść” (Przysłów 15:17). Rzeczywiście, serdeczna atmosfera w domu jest bardziej pożądana niż obfitość wykwintnych przysmaków. W rodzinach niepełnych czasem brakuje pieniędzy. W wielu krajach sporo ludzi może sobie pozwolić tylko na najprostsze posiłki. Ale rodziny, w których panuje miłość, są naprawdę szczęśliwe.

Niemniej nawet w kochających się rodzinach niekiedy pojawiają się problemy. Ktoś może kogoś urazić słowem lub czynem. Jak  powinna się zachować strona pokrzywdzona? W Księdze Przysłów 15:18 czytamy: „Człowiek rozzłoszczony wszczyna zwadę, lecz nieskory do gniewu uśmierza kłótnię”. Odzyskać pokój pomoże odpowiedź łagodna, nie gniewna. To przysłowie dotyczy też innych dziedzin życia — na przykład działalności zborowej i służby kaznodziejskiej.

Kiedy ‛ścieżka jest drogą usypaną’

Następne przysłowie uwypukla kontrast między kimś, kto nie zważał na mądrość, a tym, kto to robił. Mądry król oświadcza: „Droga leniwego jest jak kolczasty żywopłot, lecz ścieżka prostolinijnych jest drogą usypaną” (Przysłów 15:19).

Kolczasty żywopłot to najeżona cierniami przeszkoda. Człowiek leniwy wymyśla najrozmaitsze przeszkody, by usprawiedliwić swoją bezczynność. Natomiast prostolinijni nie zniechęcają się trudnościami. Pilnie wywiązują się ze swych zadań i obowiązków. Dzięki temu unikają wielu „cierni”, czyli problemów, które bywają wynikiem zaniedbań. Ich ścieżka jest „drogą usypaną”, ułatwiającą posuwanie się naprzód, widzą więc efekty swej pracy i czerpią z tego radość.

Przykładem może być nabywanie dokładnej wiedzy ze Słowa Bożego i zmierzanie do duchowej dojrzałości. Wymaga to konkretnych wysiłków. Nietrudno wymówić się od pilnego studiowania Biblii brakiem wykształcenia lub umiejętności płynnego czytania albo słabą pamięcią. O ileż jednak lepiej nie uważać takich utrudnień za przeszkody nie do pokonania! Nawet jeśli istotnie w grę wchodzą pewne ograniczenia, można pracować nad umiejętnością czytania ze zrozumieniem, między innymi korzystając ze słowników. Pozytywne nastawienie pomaga pogłębiać wiedzę i robić postępy duchowe.

Kiedy ‛rozweselamy ojca’

Król Izraela pisze dalej: „Mądry syn rozwesela ojca, lecz człowiek głupi gardzi swą matką” (Przysłów 15:20). Czyż rodzice nie cieszą się, gdy ich dzieci postępują mądrze?  Oczywiście uzyskanie takich dobrych rezultatów wymaga szkolenia i karcenia (Przysłów 22:6). Ale mądry syn jest dla rodziców naprawdę wielką radością, natomiast głupi przysparza im zgryzot.

Mówiąc o radości, mądry król zauważa również: „Głupota jest radością dla człowieka, któremu nie dostaje serca, lecz mąż odznaczający się rozeznaniem idzie prosto przed siebie” (Przysłów 15:21). Ci, którym „nie dostaje serca”, znajdują przyjemność w pustym śmiechu i głupich żartach, ale nie daje to prawdziwego zadowolenia ani szczęścia. Człowiek kierujący się rozeznaniem dostrzega, jak niemądre jest ‛miłowanie bardziej rozkoszy niż Boga’ (2 Tymoteusza 3:1, 4). Trzymanie się zbożnych zasad pomaga mu zachowywać prostolinijność i podążać naprzód bez zbaczania z właściwej drogi.

Kiedy „osiąga się cel”

Życie zgodne z zasadami Bożymi przynosi korzyści w jeszcze innych dziedzinach. W Księdze Przysłów 15:22 czytamy: „Plany zostają zniweczone, gdzie nie ma poufnej rozmowy, lecz przy mnóstwie doradców osiąga się cel”.

Poufna rozmowa to szczera wymiana myśli między zainteresowanymi stronami. Hebrajskie słowo przetłumaczone tu na „poufna rozmowa” oddano w Psalmie 89:7 wyrażeniem „zaufane grono”. Nasuwa to myśl o zażyłości. Nie chodzi zatem o banalną pogawędkę, lecz szczerą wymianę poglądów i uczuć. Gdy mężowie i żony oraz rodzice i dzieci otwarcie rozmawiają ze sobą, gości wśród nich pokój i jedność. Natomiast brak poufnej rozmowy wywołuje frustrację i nieporozumienia.

Kiedy podejmujemy ważne decyzje, roztropność każe nam uwzględnić następującą zasadę: „Przy mnóstwie doradców osiąga się cel”. Na przykład przy wyborze metody leczenia mądra może się okazać konsultacja z dwoma lub trzema specjalistami, zwłaszcza w trudniejszych przypadkach.

Wartości opinii wielu doradców nie da się również przecenić w sprawach duchowych. Kiedy starsi konsultują się ze sobą i korzystają z mądrości współstarszych, „osiąga się cel”. Nowo zamianowani nadzorcy nie powinni się wahać zasięgnąć rady dojrzalszych, bardziej doświadczonych starszych — szczególnie wtedy, gdy muszą rozwiązać poważny problem.

Kiedy ‛odpowiedź sprawia radość’

Jaki pożytek przynoszą słowa świadczące o wnikliwości? Król Izraela pisze: „Człowiekowi sprawia radość odpowiedź jego ust, a słowo w słusznym czasie — jakże jest dobre!” (Przysłów 15:23). Czy nie odczuwamy radości, gdy nasza odpowiedź lub rada zostaje  wysłuchana i przynosi dobre efekty? Aby jednak rada była skuteczna, musi spełniać dwa warunki.

Po pierwsze, musi być mocno oparta na Słowie Bożym, Biblii (Psalm 119:105; 2 Tymoteusza 3:16, 17). A po drugie, musi być udzielona we właściwym czasie. Nawet szczere słowa w nieodpowiedniej chwili mogą być rujnujące. Na przykład udzielenie komuś rady przed wysłuchaniem go nie jest ani mądre, ani pomocne. Koniecznie starajmy się ‛być prędcy do słuchania, nieskorzy do mówienia’ (Jakuba 1:19).

„Ścieżka życia wiedzie w górę”

W Księdze Przysłów 15:24 czytamy: „Dla człowieka, który działa z wnikliwością, ścieżka życia wiedzie w górę, by odwrócić od Szeolu — w dole”. Człowiek kierujący się wnikliwością kroczy ścieżką, która oddala go od Szeolu, powszechnego grobu ludzkości. Unika takich niebezpieczeństw, jak rozpusta, narkomania czy pijaństwo, grożących przedwczesną śmiercią. Jego droga prowadzi do życia.

Popatrzmy dla odmiany na ścieżkę ludzi pozbawionych wnikliwości: „Jehowa zburzy dom tych, którzy się wywyższają, lecz granicę wdowy ustali. Knowania złego są dla Jehowy obrzydliwością, lecz przyjemne wypowiedzi są czyste. Kto zdobywa niesprawiedliwy zysk, ten ściąga na swój dom klątwę, ale kto nienawidzi podarków [łapówek], będzie żył” (Przysłów 15:25-27).

Król Izraela pokazuje nam, jak unikać częstego błędu: „Serce prawego rozmyśla, żeby odpowiedzieć, lecz usta niegodziwych tryskają tym, co złe” (Przysłów 15:28). Jakże cenna uwaga! Bezmyślna i głupia odpowiedź, mówienie tego, co ślina na język przyniesie, rzadko prowadzi do czegoś dobrego. Gdy rozważamy różne czynniki, które mogą mieć jakiś związek z daną sprawą, w tym także cudze warunki i uczucia, to zapewne nie powiemy czegoś, czego moglibyśmy później żałować.

Jakie korzyści przynosi zatem bojaźń przed Bogiem i przyjmowanie od Niego karcenia? Mędrzec odpowiada: „Jehowa jest daleko od niegodziwych, lecz słyszy modlitwę prawych” (Przysłów 15:29). Prawdziwy Bóg nie zbliża się do niegodziwych. Biblia mówi, że „kto odwraca swe ucho od słuchania prawa — nawet jego modlitwa  jest obrzydliwością” (Przysłów 28:9). Ludzie, którzy boją się Boga i czynią to, co słuszne w Jego oczach, mogą swobodnie się do Niego zwracać i ufnie oczekiwać, że ich wysłucha.

Co „rozwesela serce”

Używając intrygującego porównania, Salomon mówi: „Blask oczu rozwesela serce; wieść dobra tuczy kości” (Przysłów 15:30). Wzmianka o ‛tuczeniu kości’ nasuwa myśl o wypełnianiu ich szpikiem. Wzmacnia to całe ciało i rozwesela serce. A radość serca uwidacznia się w blasku oczu. Właśnie tak działa dobra wieść!

Czy doniesienia o ogólnoświatowym rozwoju wielbienia Jehowy nie są dla nas źródłem prawdziwej zachęty? Dowiadywanie się o wszystkim, czego dokonano w dziele głoszenia o Królestwie i czynienia uczniów, naprawdę dodaje nam sił do jeszcze aktywniejszego udziału w służbie (Mateusza 24:14; 28:19, 20). Przeżycia ludzi, którzy uznają Jehowę za swego Boga i opowiadają się za czystym wielbieniem, napełniają nasze serca radością. „Wieść dobra z ziemi dalekiej” ma wielką siłę oddziaływania, dlatego niezmiernie ważne jest dokładne i sumienne składanie sprawozdań ze służby kaznodziejskiej (Przysłów 25:25).

„Chwałę poprzedza pokora”

Mądry król podkreśla następnie wartość przyjmowania różnych form skarcenia: „Ucho, które słucha życiodajnego upomnienia, mieszka między mądrymi. Kto stroni od karcenia, ten odrzuca własną duszę, lecz kto słucha upomnienia, nabywa serca” (Przysłów 15:31, 32). Upomnienie, inaczej mówiąc skarcenie, dociera do serca, koryguje je i przydaje rozsądku. Nic dziwnego, że „rózga karności” ‛oddala głupotę przywiązaną do serca chłopca’ (Przysłów 22:15). Ten, kto słucha karcenia, „nabywa serca”, czyli zaczyna się kierować właściwymi pobudkami. Natomiast odrzucanie karcenia oznacza lekceważenie daru życia.

Rzeczywiście, pokorne przyjmowanie mądrego karcenia przynosi pożytek. Daje zadowolenie, umożliwia robienie postępów, przysparza radości i pozwala osiągać wyznaczone cele, a ponadto prowadzi do chwały i życia. Na zakończenie Księga Przysłów 15:33 mówi: „Bojaźń przed Jehową to karcenie ku mądrości, a chwałę poprzedza pokora”.

[Przypis]

[Ilustracja na stronie 17]

Serdeczna atmosfera w domu jest cenniejsza niż wykwintne przysmaki

[Ilustracja na stronie 18]

Pozytywne nastawienie pomaga zdobywać wiedzę mimo ograniczeń

[Ilustracja na stronie 19]

„Poufna rozmowa” to szczera wymiana myśli i uczuć

[Ilustracja na stronie 20]

Jak „wieść dobra tuczy kości”?