MATKA tuli w ramionach rozkosznego, zdrowego noworodka. Ojca rozpiera duma. Taka sielankowa scenka powtarza się każdego roku miliony razy, można by więc uznać szczęśliwe narodziny za coś normalnego. Przecież to naturalny proces — czy są zatem jakieś powody do niepokoju?

Wiele porodów rzeczywiście przebiega bez przeszkód, jednak nie wszystkie. Dlatego przyszli rodzice postępują rozważnie, gdy starają się zapobiec ewentualnym powikłaniom. Mogą się na przykład dowiedzieć, jakie są przyczyny komplikacji okołoporodowych, zabiegać o dobrą opiekę w okresie ciąży, a także zastosować proste środki zaradcze minimalizujące ryzyko w czasie porodu. Przyjrzyjmy się bliżej tym sprawom.

Przyczyny komplikacji okołoporodowych

Jednym z powodów wystąpienia zagrożeń dla matki lub dziecka podczas porodu jest brak dobrej opieki w okresie ciąży. Cheung Kam-lau, pediatra pracujący na oddziale noworodków dużego szpitala w Hongkongu, przestrzega, że „niekorzystanie z opieki prenatalnej może stanowić ogromne niebezpieczeństwo dla ciąży”. Dodaje też, że „większość matek spodziewa się urodzić zdrowe,  pulchne dziecko, ale nie zawsze wszystko układa się tak pomyślnie”.

Jeśli chodzi o zagrożenia dla kobiet, to według periodyku Journal of the American Medical Women’s Association „bezpośrednią przyczyną śmierci matki” najczęściej jest krwotok, zatrzymanie czynności porodowej, zakażenie lub nadciśnienie. Skuteczne środki zaradcze są jednak dobrze znane i w większości wypadków „nowoczesna opieka lekarska (...) nie wymaga użycia skomplikowanej aparatury”.

Równie łatwo można by pomóc wielu niemowlętom. Czasopismo UN Chronicle donosi, że „dałoby się zapobiec dwom trzecim śmiertelnych wypadków wśród noworodków, gdyby wszystkie matki i ich dzieci” objęte zostały leczeniem, które jest „powszechnie znane i możliwe do zastosowania bez specjalistycznego sprzętu”. Niestety, nazbyt często matki są niedoinformowane lub nie traktują opieki przedporodowej poważnie — donosi Filipińska Agencja Informacyjna.

Zabieganie o optymalną opiekę w okresie ciąży

„Zdrowsze matki rodzą zdrowsze dzieci” — napisano w UN Chronicle. Podkreślono, że gdy kobieta w czasie ciąży, porodu i połogu korzysta z opieki lekarskiej w niedostatecznym stopniu lub nie korzysta z niej wcale, to samo dotyczy jej dziecka.

W niektórych krajach kobiety ciężarne napotykają w tym względzie spore trudności. Czasami mieszkają daleko od placówek medycznych albo brakuje im pieniędzy na pokrycie ewentualnych kosztów. Przyszła matka powinna jednak w miarę możliwości zabiegać o profesjonalną opiekę. Szczególnie dotyczy to kobiet, które starają się respektować zasady zawarte w Piśmie Świętym, ponieważ Księga ta naucza, iż życie ludzkie — także życie nienarodzonego dziecka — jest święte (Wyjścia 21:22, 23 *; Powtórzonego Prawa 22:8).

Czy chcąc zapewnić sobie i dziecku należytą opiekę, kobieta w ciąży powinna chodzić do lekarza co tydzień? Nie ma takiej konieczności. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podała, że „u kobiet, które podczas ciąży zgłosiły się do lekarza czterokrotnie”, częstotliwość występowania pewnych typowych powikłań była „bardzo podobna jak u tych, które udały się do lekarza 12 lub więcej razy”.

Rola lekarza

Z myślą o dobru matki i dziecka personel medyczny podejmuje następujące działania:

▪ Aby ustalić ewentualne zagrożenia dla matki i dziecka oraz zapobiec powikłaniom, bada się pacjentkę i przeprowadza z nią wywiad dotyczący stanu jej zdrowia.

▪ Pobiera się próbki krwi i moczu w celu sprawdzenia, czy nie występuje anemia, infekcja, niezgodność Rh lub jakaś choroba. (Może chodzić o cukrzycę, różyczkę, choroby przenoszone drogą płciową albo zaburzenie pracy nerek, które prowadzi niekiedy do nadciśnienia).

▪ Jeżeli istnieje taka potrzeba i pacjentka wyraża zgodę, podaje się jej szczepionkę przeciw grypie lub tężcowi bądź preparat zapobiegający konfliktowi serologicznemu.

 ▪ Niekiedy wskazane jest przyjmowanie preparatów witaminowych, zwłaszcza kwasu foliowego.

Gdy lekarze ocenią zagrożenia związane z daną ciążą i zastosują odpowiednie środki zaradcze — lub pomogą w tym matce — rosną szanse na to, że szczęśliwie urodzi ona zdrowe dziecko.

Minimalizowanie ryzyka podczas porodu

„Najbardziej niebezpieczny dla kobiety ciężarnej jest okres okołoporodowy” — mówi Joy Phumaphi, do niedawna odpowiedzialna w WHO za kwestie dotyczące zdrowia rodziny. Jak zapobiegać zagrożeniom zdrowia, a nawet życia, w tym krytycznym okresie? W gruncie rzeczy środki zaradcze są proste, trzeba jednak o nich pomyśleć zawczasu *. Jest to istotne zwłaszcza w wypadku osób, które z szacunku dla zasad biblijnych lub ze względów zdrowotnych nie zgadzają się na leczenie z użyciem krwi (Dzieje 15:20, 28, 29).

Pacjentki takie — jeśli to tylko możliwe — powinny się upewnić, czy opiekujący się nimi lekarz (lub położna) jest kompetentny i ma doświadczenie w stosowaniu metod alternatywnych wobec transfuzji krwi. Przyszli rodzice zrobią też mądrze, jeśli sprawdzą, czy personel szpitala albo izby porodowej jest chętny w tej kwestii do współpracy *. Lekarzowi  warto zadać następujące pytania: 1) Co pan zrobi, jeśli matka lub dziecko straci dużo krwi albo gdy wystąpią inne komplikacje? 2) A jeśli nie będzie pana przy porodzie, to czy pozostały personel uszanuje nasze życzenia?

Oczywiście roztropna ciężarna będzie pod kontrolą lekarza dbać o jak najlepszy obraz krwi. W razie potrzeby lekarz zaleci przyjmowanie kwasu foliowego i innych witamin z grupy B, a także preparatów żelaza.

Poza tym lekarz uwzględni szereg innych kwestii, takich jak: Czy pacjentka nie cierpi na jakieś dolegliwości, które należałoby leczyć? Czy nie powinna unikać zbyt długiego stania? Czy nie powinna więcej odpoczywać? Czy nie byłoby stosowne, żeby przybrała bądź straciła na wadze albo żeby zażywała więcej ruchu? Czy nie powinna w jakiś szczególny sposób zadbać o higienę osobistą, w tym higienę jamy ustnej?

Pewne badania sugerują, że istnieje związek między chorobami dziąseł u ciężarnych a większym ryzykiem stanu przedrzucawkowego. Stan przedrzucawkowy to poważny zespół chorobowy charakteryzujący się między innymi nagłym wzrostem ciśnienia krwi, silnymi bólami głowy i obrzękami *. Może prowadzić do przedwczesnego porodu i stanowi jedno z głównych zagrożeń dla życia płodu oraz matki, zwłaszcza w krajach rozwijających się.

Sumienny lekarz zwraca uwagę na wszelkie symptomy, które mogłyby świadczyć o jakiejś infekcji. Jeżeli kobieta odczuwa przedwczesne bóle porodowe, natychmiast kieruje ją do szpitala, co może uratować i ją, i jej dziecko.

„Kobiety ryzykują życie, żeby przekazać życie” — stwierdził lekarz Quazi Monirul Islam, dyrektor departamentu WHO do spraw bezpieczeństwa ciąży. Ale dobra opieka medyczna w czasie ciąży, porodu i połogu może zapobiec wielu powikłaniom, a nawet śmierci. Przyszła matka przede wszystkim powinna więc dbać o swoje zdrowie. Jeśli chcesz urodzić zdrowe dziecko, postaraj się być zdrową matką.

[Przypisy]

[Napis na stronie 27]

Na skutek problemów związanych z ciążą umiera rocznie 536 000 kobiet — średnio jedna na minutę (Fundusz Ludnościowy ONZ, dane z października 2007 roku)

[Napis na stronie 28]

„Co roku rodzi się 3,3 miliona martwych dzieci, a przeszło 4 miliony umiera w ciągu 28 dni od przyjścia na świat” (UN Chronicle)

[Ramka na stronie 29]

 O CO ZADBAĆ W CZASIE CIĄŻY

1. Zanim wybierzesz szpital, lekarza lub położną, zasięgnij informacji.

2. Regularnie umawiaj się na wizyty u lekarza (lub położnej), by nawiązać przyjazne stosunki oparte na zaufaniu.

3. Dbaj o zdrowie. Jeśli to wskazane, przyjmuj odpowiednie witaminy, nie zażywaj jednak leków (także sprzedawanych bez recepty), których nie zalecił lekarz. Mądrze jest też wystrzegać się alkoholu. „Chociaż najbardziej zagrożone są dzieci, których matki nadużywają alkoholu, to przy obecnym stanie wiedzy nie można ustalić minimalnej dawki, którą ciężarna kobieta mogłaby wypić bez ryzyka” — donosi amerykański Krajowy Instytut Walki z Nadużywaniem Alkoholu i Alkoholizmem.

4. Jeżeli zaczniesz przedwcześnie odczuwać bóle porodowe (przed upływem 37 tygodni), natychmiast skontaktuj się z lekarzem lub udaj do szpitala na oddział położniczy. Szybka pomoc może zapobiec przedwczesnemu porodowi i związanym z nim komplikacjom *.

5. Wyraź na piśmie swoją wolę dotyczącą metod leczenia. Wiele osób przekonało się, że warto zawczasu wypełnić formularz „Dyspozycje i pełnomocnictwo w sprawie opieki zdrowotnej”. Dowiedz się, jakie regulacje prawne obowiązują w twoim kraju.

6. Po porodzie dalej dbaj o zdrowie swoje oraz dziecka. Szczególną troską trzeba otoczyć dziecko, które urodziło się przedwcześnie. Gdy zaobserwujesz jakieś nieprawidłowości, bezzwłocznie skontaktuj się z pediatrą.

[Przypis]