Zróżnicowana rodzina wierzbowatych

NAGRANIE

OD NASZEGO KORESPONDENTA Z CZECH

JEDNA jest strzelista i wyniosła, prosta jak świeca; druga garbi się, chyląc gałęzie ku ziemi. Choć tak niepodobne, są ze sobą blisko spokrewnione. O czym mowa? O drzewach — o topoli i o wierzbie babilońskiej, zwanej płaczącą. Należą one do tej samej rodziny wierzbowatych.

Wierzbowate rosną głównie nad brzegami rzek i płytkich potoków. W Czechach wierzby licznie występują na terenach podmokłych. Siewki szybko osiągają spore rozmiary. Niektóre gatunki mają powyżej 30 metrów wysokości. Liście, na ogół wąskie, wdzięcznie zwisają z długich, wiotkich gałązek. Ale istnieją też wierzby o liściach dość szerokich (na przykład uszata czy szara).

Choć gatunków wierzb i topól jest wiele — w sumie przeszło 350 — naszą wyobraźnię szczególnie pobudzają wierzby płaczące. Dobrze znana jest również wierzba iwa, a to dzięki puszystym kwiatostanom, czyli baziom, zakwitającym przed rozwojem liści. Gdy gałązki obsypują się baziami, wiadomo, że wiosna tuż-tuż.

Inni przedstawiciele licznej rodziny

W środkowej części Czech, w okolicach Pragi, pospolitymi drzewami są topole. Występują co najmniej w 35 gatunkach (wszystkie zaliczają się do rodziny wierzbowatych). Wśród nich zdaje się przeważać topola czarna, spotykana zazwyczaj nad strumieniami i w wilgotnych lasach. Jej odmianą jest topola włoska, o strzelistym pniu i blisko niego usytuowanych konarach, skierowanych ku górze. Topole włoskie mogą mieć wysokość nawet 35 metrów — tyle co 11-kondygnacyjny budynek! Te piękne drzewa rosną często wzdłuż dróg, urozmaicając wiejski krajobraz — szczególnie jesienią, gdy ich liście przebarwiają się na kolor złoty.

Do topól należy też osika. Jest niższa, o nieco smuklejszym wierzchołku. Drzewo to wyróżnia się charakterystyczną cechą: jego liście drżą przy najmniejszym podmuchu wiatru.

Czy wspomina o nich Biblia?

Czy region Bliskiego Wschodu nie jest zbyt wysunięty na południe, by rosły tam topole? Mogłoby się tak wydawać, niemniej w Biblii czytamy, że gdy Żydzi znaleźli się na wygnaniu w Babilonie, wieszali swe harfy na topolach (Psalm 137:2). Jak to rozumieć? Otóż harfa należała do instrumentów, na których Izraelici grywali niegdyś ku chwale Boga, jednak w ciężkich czasach niewoli byli za bardzo przygnębieni, żeby muzykować (Izajasza 24:8, 9). Ponadto Pismo Święte wymienia topolę wśród drzew, których gałęzie można było wykorzystywać do budowy szałasów podczas Święta Zbiorów (Kapłańska 23:40). A w Księdze Hioba powiedziano o nieustraszonym hipopotamie, prowadzącym wodny tryb życia, że otaczają go „topole doliny potoku” (Hioba 40:22).

Topole i wierzby mają obecnie szerokie zastosowanie w gospodarce. Drewno topolowe to ważny surowiec do produkcji oklein, sklejek, skrzynek, a także pudeł tekturowych i innych wyrobów papierniczych. Również wierzby są cenionym surowcem, na przykład z giętkich pędów wikliny wyplata się kosze i meble. Urozmaicona gatunkowo rodzina wierzbowatych to bardzo użyteczne drzewa i krzewy!