Niedawno oceanolodzy prowadzący nocne badania w głębinach na australijskiej Wielkiej Rafie Koralowej natknęli się po raz pierwszy na żywego samca ośmiornicy Tremoctopus violaceus. Dlaczego było to tak niezwykłe?

O gatunku tym nie bez powodu napisano, że „charakteryzuje się największym na świecie dymorfizmem płciowym”, czyli zróżnicowaniem samca i samicy pod względem budowy. Samica może osiągnąć 2 metry długości i ważyć do 10 kilogramów. Natomiast samiec ma zaledwie 3 centymetry i waży ćwierć grama! Jest wielkości źrenicy oka partnerki. A zatem samica może ważyć nawet 40 000 razy więcej niż samiec, co stanowi swoisty rekord. Ośmiornica ta jest zwierzęciem pelagicznym — żyjącym w otwartym morzu — i jak dotąd w sieciach rybackich znajdowano jedynie samice i martwe samce.

A jak się rozmnażają dwa osobniki tak bardzo różniące się rozmiarami? Jedno z ośmiu ramion samca jest puste w środku. Gdy napotka samicę, wypełnia się ono spermą. Następnie się odrywa i dostaje do jamy płaszczowej samicy, dużego otworu wewnątrz jej ciała. Zostaje tam aż do momentu, gdy samica je wyciśnie w celu zapłodnienia jaj.

Aby zrekompensować swoje niewielkie rozmiary, samiec broni się parzydełkami przytwierdzonymi do przyssawek górnych ramion, najwidoczniej zabranymi rurkopławowi zwanemu żeglarzem portugalskim lub bąbelnicą. Jednak nawet owe parzydełka nie chronią go przed śmiercią po wypełnieniu obowiązków wobec partnerki. Nic dziwnego, że naukowcy byli zdumieni tym odkryciem!

Niezależnie od przyczyny tak olbrzymiej różnicy rozmiarów u tych niezwykłych ośmiornic z pewnością prawdziwa jest biblijna wypowiedź: „A w tym morzu tak wielkim i szerokim — tam bez liku jest poruszających się stworzeń, żywych stworzeń, małych i wielkich” (Psalm 104:25).

[Ilustracje na stronie 31]

Samica: długość do 2 metrów, waga 10 kilogramów

Samiec: długość 3 centymetry, waga ćwierć grama

Rzeczywiste proporcje w stosunku do samicy

[Prawa własności]

Zdjęcia samicy: P. Wirtz; samca: D. Paul