Wäajen daut Wada sikj soo sea endat, deit daut väl Schoden aun de Mäatieren. Em Mäa jeft daut Koralen-Plaken, wua een Vieedel von aulet Läwen em Mäa es. Oba no de Forscha no es daut mäajlich, daut enne näakjste 30 Joa dise Koralen-Plaken meist aula dootgonen woaren.

Forscha sajen, daut rom 90% von de Väajel, waut äa Fooda ut daut Mäa kjrieen, Plastikj oppjefräten haben. Jieda Joa gonen millionende Mäatieren doot, wäajen aul daut Plastikj-Mell, waut em Mäa es.

Aune 2022 säd António Guterres, de Hauptvewaulta von de Veeende Nazionen (UNO): “Wie hauden sult bäta no daut Mäa oppaussen. Oba wie deeden nich, un nu hab wie dän grooten Trubbel, daut daut Mäa wiet vebrukt es”.

Daut Mäa un aul de Tieren doabennen sent soo jemoakt, daut dee sikj selfst reinhoolen un jesunt bliewen kjennen. Een Buak sajcht, daut wan Menschen opphieeden, een Poat von daut Mäa schwiensch to moaken, dan “wudd daut Mäa sikj selfst reinjen” (Regeneration: Ending the Climate Crisis in One Generation). See wie mol een poa Biespels:

• Em Mäa jeft daut Plauntkjes, waut soo kjlien sent, daut dee nich met de Uagen to seenen sent. Dee doonen Kolendioxid oppfräten, waut eene Sort Gauss es. Se jleewen, daut dise Sort Gauss daut mieeschte doaraun deit, daut daut Wada emma woama woat. Dise kjliene Plauntkjes auleen doonen meist soo väl Kolendioxid wajchschluten aus aul de aundre Plaunten toop, waut nich em Wota sent, soo aus Beem ooda Grauss.

• Om daut Mäa reintohoolen, doonen sea kjliene Baktierieen doodje Fesch oppfräten. Lota woaren dise Baktierieen uk oppjefräten von aundre Mäatieren. Doaderch, daut de Baktierieen un de Mäatieren soo fein toopschaufen, “kaun daut Wota em Mäa rein un kloa bliewen”, soo aus daut opp de Smithsonian Institution Ocean Websied sajcht.

• Fa väl Koralen, Schnigjen un aundre Mäatieren es daut een groota Trubbel, daut daut Mäawota een beskje sua es. Oba väl Fesch halpen met, daut daut Wota wada bäta woat, wan dee äa Äten vedeiwen, wiels dee nämen daut suare utem Wota rut.

Dauts gaunz dietlich: Mell, waut kjeenmol em Mäa nennkjemt, brukt uk nich von doa oppjeriemt. Forscha roden ons too, Sachen soo aus Luschen un Dinja mieremol to brucken, enne Städ plastikjne Sachen bloos een mol brucken un dan enne Melldoos nennschmieten.

Oba bloos daut rieekjt nich too. Korz deed doa eene Organisazion, waut de Natua beschitzen deit, en een Joa ojjefäa 8,300 Tonnen Mell toopläsen en 112 Lenda. Daut Wota haud aul dit Mell aune Kaunt Mäa toopjespeelt. Oba dit wia mau bloos 0.001% von aul daut Mell, waut jieda Joa em Mäa nennjeschmäten woat!

De Tietschreft National Geographic sajcht, “daut daut Wota [em Mäa] aul soo sua es, daut et veleicht nich mea jeit trigjtomoaken”. De Menschen brucken soo väl Brennstoff ut de Ieed un daut moakt aules soo schwiensch, daut de Mäatieren “daut nich mea nokomen kjennen, daut Mäa reintohoolen, wan dee uk doafäa jemoakt sent”.

“De Ieed es voll von däm, waut du jeschaufen hast. Doa es daut Mäa, groot un breet; daut kreiwelt voll groote un kjliene Tieren, daut see nich to talen sent.” (Psalm 104:24-25)

Gott haft daut Mäa soo jemoakt, daut sikj daut selfst reinhoolen kaun. Hee haft uk aules jemoakt, waut doabennen läft. Waut jleefst, wudd daut dan nich dietlich sennen, daut Gott aul dän Schoden, waut daut Mäa jekjräajen haft, wada wudd fiksen kjennen? Wan du mea doaräwa weeten west, dan läs dän Artikjel “Gott vesprakjt, daut onse Ieed fa emma bliewen woat” opp de 15. Sied.