1, 2. Akin ya inkompara na Biblia so pakayari na dila ed apoy?

NEN Oktubre 1871, walay agawan baleg ya pool ed katakelan na Wisconsin, tan nibagan atan so sankagrabian lan pool ya agawad United States. Masulok ya 1,200 so inatey tan manga duaran bilyon ya kiew so apoolan. Posiblin say sengegan na pool et saray talsik na apoy ya nanlapud saray tren ya ondadalan ed riles ya asingger ed satan a katakelan. Talagan tua so ibabaga na Santiago 3:5: “Anggan say melag ya apoy et napoolan to so maaw-awang a kakiewan!” Akin ya ontan so imbaga na managsulat na Biblia a si Santiago?

² Oniay impaliwawa nen Santiago diad bersikulo 6: “Say dila et sakey ya apoy.” Say tutukoyen dia ya dila et say abilidad tayon mansalita. Singa say apoy, say panagsalita tayo et nayarin makaderal met. Ibabaga ingen na Biblia ya ‘say patey tan bilay et walad pakayari na dila.’ (Uli. 18:21) Balet siempre, agto labay ya ibagan agtayo la mansalita lapud agtayo labay so makapangibagay aliwa. Say importante et asikasoen tayoy panagsalita tayo. Singa met ed pangusar na apoy. No maalwar tayo, ag-itan panlapuan na pool, noagta nausar tayo diad panluto, pian napetangay laman, tan pinagkaliwawa diad labi. No kontrolen tayoy dila tayo, nausar tayo itan pian napagalangan so  Dios tan parad pankaabigan na arum.—Sal. 19:14.

3. Anton taloran bengatla so aralen tayo?

³ Balibalin regalo nen Jehova so abilidad tayon ibaga ed arum so nalilikna tan nononoten tayo, balanglan diad panamegley na pansalita odino sign language. Panon tayon usaren iyan regalo pian napaseseg tayoy arum, tan agtayo ra nasakitan? (Basaen so Santiago 3:9, 10.) Kaukolan tayon aralen no kapigan so dugan panaon na pansalita, no antoy ibaga tayo, tan no panoy pansalita tayo.

4. Mangiter na alimbawa na ‘panaon na ag-iyesel.’

⁴ Wala ray panaon ya mas maabig no agtayo mansalita. Diad tua, ibabaga na Biblia ya walay ‘panaon na ag-iyesel.’ (Ecl. 3:7) Singa bilang, no walay mansasalita, agtayo onsasalet pian nipanengneng tayoy respeto. (Job 6:24) Nipanengneng tayo met ya maalwar tan makatebek tayo no agtayo ibabagad arum iray kompidensyal a bengatla. (Uli. 20:19) Tan anggano onsasanok tayo la, maabig no kontrolen tayoy dila tayo.—Sal. 4:4.

5. Panon tayon nipanengneng ya aapresyaen tayoy regalo nen Jehova ya abilidad a mansalita?

⁵ Anggaman ontan, ibabaga met na Biblia ya walay ‘panaon na pansalita.’ (Ecl. 3:7) No inikdan ka na kaarom na marakdakep ya regalo, seguradon agmo itan ikargad lugar ya agnanengneng. Imbes, usaren mo itan pian nipanengneng mon aapresyaen mo. Nipanengneng tayon aapresyaen tayoy regalo nen Jehova ya abilidad a mansalita no usaren tayo itan ed dugan paraan—singa diad pangidayew ed Dios, pamaseseg ed arum, tan pangibalikas ed nalilikna tan pankaukolan tayo. (Sal. 51:15) Panon tayon naamtaan no kapigan so dugan ‘panaon na pansalita’?

6. Akin ya importantin nonoten no kapigan so dugan panaon na pansalita?

⁶ Importantin nonoten no kapigan so dugan panaon na pansalita. Oniay ibabaga na Uliran 25:11, NW: “Singa saray mansanas a balitok ed pilak a pananginan so salitan imbalikas ed dugan panaon.” Saray mansanas a balitok et marakdakep, balet lalon ondakep iratan no iyan ed pilak a pananginan. Mipadpara, anggano amta tayon marakep so ibaga tayod sakey a too, nonoten tayo nin siansia no kapigan so dugan panaon na pangibaga tayo pian mas nagunggonaan ed ibaga tayo. Panon tayon nagawaan itan?

7, 8. Panon ya inalig na saray agagid Japan so alimbawa nen Jesus?

⁷ Anggano balibali so ibaga tayo, no aliwan duga so panaon na pangibaga tayo, ompan anggapo lanlamang so epekto to. (Basaen so Uliran 15:23.) Singa bilang, nen Marso 2011, walay agawan yegyeg tan tsunami ed Japan ya aneral ed dakel a syudad. Masulok ya 15,000 so inatey. Anggano apektado met iray Tasi nen Jehova ditan, niligliwa da ray kakaabay dan maneermen panamegley na Biblia. Balet, karaklan ed saray totoo ditan et debotadon Budista tan dagdaiset odino anggapo ni ingen so amta rad Biblia. Atebek na saray agagi tayo ya aliwan epektibo no tampol dan ipulong so nipaakar ed kioli. Kanian imbes ya satan so ipulong da, pinabiskeg day liknaan na saray biktima tan impaliwawa da no akin ya nagagawa iratan ya mauges a bengatla ed inosentin totoo.

⁸ Amta nen Jesus no kapigan so dugan panaon na pansalita tan agpansalita. (Juan 18:33-37; 19:8-11) Aminsan et oniay imbaga tod saray disipulo to: “Dakel ni so ibagak ed sikayo, balet agyo ni natalosan iratan natan.” (Juan 16:12) Inalig na saray Tasi ed Japan so alimbawa nen Jesus. Kalabas na duara tan kapalduan taon manlapu lad samay tsunami, akibiang irad  sankamundoan ya impangibunog ed Kingdom News No. 38 ya “Talaga Kasin Nabilay Lamet Iray Inaatey?” Diad saman et akaparaan lan ondengel iray totoo ed makaligliwan mensahe nipaakar ed kioli, tan dakel so angawat ed satan a tract. On, nandurumay kultura tan relihyon na saray nakakatongtong tayod teritorya, kanian kaukolan tayon tebeken no kapigan so dugan panaon na pansalita.

9. Anto ran situasyon ya nepeg tayon alagaren so dugan panaon na pansalita?

⁹ Wala ray pankanawnawa ya talagan kaukolan tayo nin alagaren so dugan panaon na pansalita. Singa bilang, nayarin asakitan kad imbaga na sakey a too. Imbes ya bastabasta ka labat ya onebat, mas maabig no ontunda kan magano tan nonot mo: ‘Kasin ginagala to ya sakitan ak? Talaga kasin kaukolan kon komprontaen?’ Ompan agmet la kaukolan. Balet no talagan kaukolan mon katongtongen, alagar mon onkepay sanok mo pian agka makapangibagay makapuy. (Basaen so Uliran 15:28.) Ontan met, kaukolan ya mataktika tayo no ipupulong tayoy katuaan ed saray kakanayon tayo. Labay tayon nakabat day Jehova, balet kaukolan ya maanos tan makatebek tayo. No nonoten tayon maong so ibaga tayo tan pilien tayoy dugan panaon, nayarin dengelen da tayo.

10. (a) Akin ya nepeg tayon pilien iray salitan ibaga tayo? (b) Mangiter na alimbawa na makapasakit a salita.

¹⁰ Say ibaga tayo et nayarin makasakit odino mamaabig. (Basaen so Uliran 12:18.) Diad mundo nen Satanas, gagagalaen na dakel ya totoo ya sakitan so arum panamegley na ‘makapasakit iran salita’ ya nikompara ed “espada” tan “pana.” (Sal. 64:3, NW) Normal labat itan ed sikara ta atan so nababantayan dad saray pelikula tan palabas ed TV. Balet nepeg ya paliisan itan na saray Kristiano. Say sakey ya alimbawa et say sarkastikon panagsalita—say pangibaga na ansakit iran salita pian balawen odino pian nabaingan so arum. No maminsan, ompan idalan tayo itan ed lurey pian singa makapalek, balet diad tua et makapainsulto. Say ontan a panagsalita et nepeg ya ‘ekalen’ odino ipulisay na saray Kristiano. Tua, aliwan makapuy so manpaelek, balet agtayo nepeg ya balawen odino insultoen so sakey a too pian labat napaelek so arum. Ibabaga na Biblia: “Ag-ompaway komon ed sangi yo so abulok a salita, noagta salitaen yo so antokaman a maabig pian napabiskeg so arum unong a nakaukolan, ta pian nagunggonaan iray ondedengel ed satan.”—Efe. 4:29, 31.

11. Akin ya nalalanor so puso diad pampili tayo na saray salitan ibaga tayo?

¹¹ Imbangat nen Jesus ya “no anto so daakan a walad puso, satan so ibabalikas na sangi.” (Mat. 12:34) No ontan sirin, nepeg ya usisaen tayoy walad puso tayo pian duga iray nibalikas na sangi tayo. Nanengneng ed saray salita tayo no antoy nalilikna tayod arum. No inar-aro tan iyaansakit tayo ra, positibo tan makapaseseg so ibaga tayod sikara.

12. Anto ni ray makatulong pian naaralan tayoy mangusar na duga iran salita?

¹² Kaukolan so pannonot tan pakatebek pian duga iray salitan ibaga tayo. Anggan say makabat ya si Arin Solomon et “nandalepdep tan nanusisan maong” pian ‘naanap to ray makapaliket a salita tan susto so pangisulat tod saray salita na katuaan.’ (Ecl. 12:9, 10, NW) Kasin nanairapan kan mangibaga na “makapaliket iran salita”? No on, antoy makatulong ed sika? Say sakey ya paraan et imanom no panon ya inusar iray salita diad Biblia tan ed saray publikasyon tayo. Amtaen no antoy labay ya ibaga na saray salitan agmo kabisado. Tan aral moy alimbawa nen Jesus pian naalig moy impangusar  to na saray salitan makatulong ed arum. Amta nen Jesus no antoy ibaga to ed totoo ta oniay ibabaga na Biblia: “Inikdan ak [si Jesus] na Soberanon Katawan a Jehova na dila na saray nibangat, pian naamtaan ko no panoy iyebat ed sakey a naksawan diad pangusar na dugan salita.” (Isa. 50:4, NW) Importante met no dalepdepen mo nin unona no antoy ibagam tan no antoy epekto na satan ed arum. (Sant. 1:19) Tepetan moy sarilim, ‘No usaren ko irayan salita, natalosan kasi na katongtong ko so labay kon ibaga? Antoy nalikna to no oniay ibagak?’

13. Akin ya importantin saray salitan usaren tayo et mainomay a talosan?

¹³ Diad Israel nensaman, manguusar iray trumpeta pian mangipaknol na nanduruman tanol—duma so tanol no kaukolan ya tiponen iray sundalo, duma met no kaukolan la ran ompawil ed tolda da, tan duma met so tanol no kaukolan la ran onataki ed kalaban. Isip mo pa labat no antoy nagawad sakey ya armada no aliwan malinew so tanol na trumpeta! Dugaruga sirin imay imbaga na Biblia ya say malinew a tanol na trumpeta et singa saray salitan mainomay a talosan. No agmalinew odino aliwan direkta iray usaren tayon salita, ag-itan natalosan na arum odino duma laingey pakatalos da. Balet siempre, anggaman labay tayon natalosan day ibabaga tayo, agto labay ya ibagan masyadon prangka iray usaren tayon salita.—Basaen so 1 Corinto 14:8, 9.

14. Anton alimbawa so mangipapanengneng ya mainomay a talosan iray salitan inusar nen Jesus?

¹⁴ Si Jesus so sankaabigan ya alimbawa ed pangusar na duga iran salita. Imanoen pay antikey balet epektibon paliwawa to ya nabasad Mateo kapitulo 5 ya anggad 7. Ag-angusar si Jesus na araralem odino agnatalosan iran salita. Agmet angusar na makapasakit iran salita. Imbes, angusar na malinew tan simpli iran salita pian nasabi toy puso na saray dumerengel to. Singa bilang, sanen labay to ran paseguroan ya ag-ira nepeg ya mapagpaga ed kanen dad inagew-agew, impaimano to no panon ya papakanen nen Jehova iray ontitikyab a manok. Insan to ra tinepetan: “Agta mas mabli kayo ni nen say sikara?” (Mat. 6:26) Seguradon diad saratan ya simpli tan mainomay a talosan iran salita et asabi so puso na saray disipulo!

15. Akin ya kaukolan ya mauyamo so panagsalita tayo?

¹⁵ Aliwa labat ya saray salitan usaren tayo so importante, noagta importante met so paraan na panagsalita tayo. Nen nampaliwawa si Jesus ed sinagoga diad binalegan ton baley ya Nazaret, madengedengel iray totoo ta “makapasagyat” odino mauyamo so panagsalita to. (Luc. 4:22) No mauyamoy panagsalita tayo, agto labay ya ibagan anggapoy puersa na ibabaga tayo. Imbes, say ontan ya panagsalita et sabien toy puso tan mas makapasagyat ya dengelen. (Uli. 25:15) Naalig tayoy Jesus no say panagsalita tayo et mauyamo, marespeto, tan sankanonot tayoy liknaan na arum. Nen anengneng nen Jesus no panon ya nansagpot so dakel a totoo pian narengel day bangat to, naabagey to ra tan “imbangat to ira na dakel a bengatla.” (Mar. 6:34) Anggano sikatoy ininsulto na saray mamubusol ed sikato, agto ra nansalitaan na ansakit.—1 Ped. 2:23.

16, 17. (a) Panon tayon naalig si Jesus no katongtong tayo ray kapamilya tayo odino saray maapit ya kakaaro tayod kongregasyon? (Nengnengen so litratod gapo na artikulo.) (b) Mangiter na alimbawa na maabig a resulta no mauyamoy panagsalita tayo.

¹⁶ Ompan isipen tayon agtayo la nepeg ya asikasoen so panagsalita tayo no say katongtong tayo et kabkabat tayo, singa saray kapamilya odino saray maapit ya kaaro tayod kongregasyon. Imbes ya mauyamo tan  mataktika so pitongtong tayo, ompan masyado tayon prangka ed sikara. Kasin inisip nen Jesus ya ayos labat anggano ansakit so panagsalita tod saray disipulo to ta kaaro to met ira? Andi! Nen tuloytuloy ya pansasangsangan na saray patumbok to no siopay manunaan ed sikara, maaro iran sinimbawa nen Jesus tan inusar ton alimbawa so sakey ya melag ya ugaw. (Mar. 9:33-37) Naalig na saray elder so alimbawa nen Jesus no manimbawa ira “tekep na inkaulimek.”—Gal. 6:1.

¹⁷ Anggano asakitan tayod imbaga na sakey a too, mas maabig so resulta no mauyamo nin siansiay iyebat tayo. (Uli. 15:1) Singa bilang, walay sister ya bukor toy mamapabaleg ed anak ton nagmaliw ya doble panagbilay to. Nen ontan so agawa, imbaga na sakey a sister ed sayan ina: “Makapaermen ta aliway nansumpalan na impangipasal mod anak mo.” Nannonot ya agano imay ina tan inmebat: “Tua, aliwan marakep so situasyon to natan balet tuloytuloy ko nin ipapasal. Seguro kayari Armagedon, diman ta naamtaan no anton talagay nansumpalan to.” Lapud satan ya mauyamon ebat, apansiansia na sayan duaran sister so maong ya ulopan da, tan apaseseg imay anak, ya mandengdengel manaya ed tongtongan da. Amoria na samay anak ya agnaaandiay ilalo so ina to ya sikatoy manguman. Lapud satan, intunda toy pipiulop tod saray mauges ya barkada to, nampabautismo, tan kalabas na panaon et nanlingkor ed Bethel. Balanglan say kaiba tayo et saray agagi, kapamilya tayo, odino agtayo kabat, ‘naynay komon ya maabig iray salita tayo, ya atimplaan na asin.’—Col. 4:6.

18. Panon itayon natulongan ya usaren parad kamaongan so pakayari na dila tayo no aligen tayoy Jesus?

¹⁸ Talagan makapadinayew so abilidad tayon ibalikas iray nononoten tan nalilikna tayo. Komon ta aligen tayoy alimbawa nen Jesus diad pansalita ed dugan panaon, pangusar na duga iran salita, tan diad panggawa tayoy anggaay nayarian tayon mansalita ya mauyamo. No ontan so gawaen tayo, saray salita tayo et mamaseseg ed arum tan mamaliket ed si Jehova, say angiter ed abilidad tayon mansalita.