Anengneng Kon Dinmakel Itan ed Korea

Unong ed salaysay nen Milton Hamilton

“Maermen kamin mangipaamta ed sikayo a say gobierno na Korea et angansela ed amin a visa a parad sikayoran misionero tan singa da ibabagan agda kayo labay ed bansa ra. . . . Lapud sayan inkagawa, temporaryo kayon iyasain ed Japan.”

NAAWAT mi nen asawak iyan mensahe manlapud Brooklyn, New York, U.S.A. diad pansamposampot na 1954. Asasakbay ed satan a taon, nangraduar kami ed koma 23 a klase ed Gilead School diad New York. Sanen naawat mi iyan sulat, temporaryo kamin manlilingkor diad Indianapolis, Indiana.

Say misis kon si Liz (datin Liz Semock) et kaklasek ed haiskul. Diad saginonor, nankasal kami nen 1948. Labalabay toy sigpot-panaon a kimey balet ta masuyat ton taynan so Estados Unidos pian manlingkor ed arum a bansa. Balet, akin et anguman so nonot to?

Si Liz et inmabuloy a mila ed siak diad miting na saramay malabay a manaral ed Gilead. Saya et agawa legan na internasyonal a kombension diad Yankee Stadium, New York, diad panaon na tiagew na 1953. Kayari na satan a makapaseseg a miting, pinirmaan mi iray aplikasyon parad Gilead. Abigla kami lapud naimbitaan kamin tampol ya onatendi ed onsublay a klase, ya onggapo ed Pebrero 1954.

Niasain kami ed Korea, anggaman aderalderal itan a bansa lapud taloy taon a bakal ya angangga nen tiagew na 1953. Unong ed ganggan a walad sulat ya asalambit nen niman, onla kami nin unona ed Japan. Kayari na 20 agew ya impanbiahe mi ed dayat, sinmabi kami ed Japan nen Enero 1955 kaiba so anemira nin misionero a niasain met ed Korea. Inabet kami nen Lloyd Barry diad pier ed oras na 6:00 na kabuasan. Diad satan a panaon et sikato so kaplesan a manangimaton na sangan opisina ed Japan. Linma kamin tampol ed abung na saray misionero ed Yokohama, tan diad satan met lanlamang ya agew et ginmapo kami lan manpulong.

Akasabi Kamin Siansia ed Korea

Agnambayag, akala kamin siansia na saray visa pian makaloob ed Republika na Korea. Nen Marso 7, 1955, linmugan kami ed Haneda International Airport diad Tokyo pian manbiahe na talora tan kapalduan oras a mamaarap ed Yoido, ya Airport diad Seoul. Masulok a 200 a Koreanon agagi so angabrasa ed sikami, tan lapud liket et tinmedter iray lua mi. Wala lambengat so 1,000 a Tasi ed interon Korea diad saman a panaon. Singa ed panmoria na dakel ya Amerikano, say abaloan mi et parepareho so itsura tan kakikiwas na saray totoo ed Bukig na Asia. Balet agnambayag et atebek mi lanlamang ya aliwan duga manaya itan a panmoria mi. Saray Koreano et aglambengat walaan na  dili ran salita tan alpabeto noagta pati panagluto, itsura, tan tradisyonal a kawes. Nikadkaduma met so desinyo na saray bilding da.

Say unonan nanirapan mi et say panaral na lenguahe ra. Anggapo iray libron naromog mi a mangibabangat no panon so pansalitay Korean. Agnambayag, amoria min imposible ya aligen iray eksakton tanol na salitan Korean diad pangusar labat na tonoy salitan English. Insan labat naaralan na sakey so dugan panangibalikas ed satan no aralen toy alpabeto a Korean.

No maminsan et nalilingo kami’d panagbalikas. Singa bilang, tinepet nen Liz no wala so Biblia na unabung. Nikelawan imay unabung legan a mangaalay sakey kahon a gurabis. Say nibaga manaya nen Liz et sungnyang (gurabis) imbes a sungkyung a mankabaliksay “Biblia.”

Kayari na pigaran bulan, nibaki kami a mangiletneg na ayaman na misionero ed Pusan, sakey a syudad ya asingger ed pier a walad abalaten. Akapan-abang kami na taloran angkekelag a kuarto a parad sikamin sanasawa tan parad duaran agagin bibii a niasain diman a kaiba mi. Kaukolan mi ni onasol na danum tan say kasilyas et kaukolan nin kalboan. Dia lambengat ed labi maksil so puersa na danum pian makaabot itan ed saray tubo a wala ed mikaduan grado a panaayaman mi. Kanian wala so turno na balang sakey ed sikami ya ombangon na masaksakbay pian panoen iray kargaan na danum. Kaukolan mi met nin ipalwag so danum odino ikdan na chlorine pian nainum itan.

Wala ni iray arum a subok. Limitado labat so suplay na koryenti, kanian agkami makausar na washing machine odino makapanplantsa. Say pinagkakusina mi et say dalan a mismo, tan say alenleneg a kagawaan ditan et sakey a kusinilya. Agnambayag, akaaral kamin amin a manluto ed agew na eskedyul mi. Taloran taon kayari na insabi mi, nansakit kami nen Liz na hepatitis. Diad saraman a taon, satan so sakit na amin lawarin misionero. Linmabas ni so pigaran bulan sakbay kamin inmabig. Kayari na satan, wala met ni iray arum a problema mi ed bunigas.

Atulongan Pian Natalonaan Iray Babeng

Diad loob la na 55 taon, say kipapasen na politika ed Peninsula na Korea et manguman-uman. Say DMZ, odino demilitarized zone so angeteg ed sayan Peninsula. Satan et naromog, 55 a kilometro ed amianen na Seoul, say kabisera na Republika na Korea. Nen 1971, si Frederick Franz a nanlapud hedkuarter diad Brooklyn so binmisita. Sikatoy inibaan ko ed DMZ, say sanka-protektadoan a ketegan ed interon mundo. Diad inlabas na saray taon, saray opisyal na United Nations et mabetbet a manbabana diman, kaiba so representanti na duaran gobierno ed Korea.

Siempre, mansiasiansia itayon neutral ed saray  politika na sayan mundo, kaiba so politikal a kipapasen na bansan Korea. (Juan 17:14) Lapud agda labay so mangawit na armas a pibakal ed kapara ran totoo, masulok a 13,000 a Tasi a Koreano so nikulong ed loob na 26,000 a taon no pantutugyopen itan. (2 Cor. 10:3, 4) Kabat na amin a tobonbalon agagi a lalaki ed satan a bansa a sagmaken da iya, balet ta ag-ira natatakot. Makapaermen ta tatawagen na gobierno a “kriminal” irayan Kristianon ministro, anta say alenleneg a “krimen” a ginawa ra et say agda pangikompromiso ed Kristianon neutralidad da.

Ontan met so agawa ed siak nen 1944. Legan na Guerra Mundial II, nikulong ak na duara tan kapalduan taon diad Lewisburg, Pennsylvania lapud impulisay koy magmaliw a sundalo. Kanian, anggaman saray agagi tayon Koreano et mas naiirapan ed prisoan, natatalosan ko so nasasagmak da. Dakel so apaseseg ed impakaamtan pigara ed sikami ran misionero ed Korea et akasagmak met na miparan kipapasen.​—Isa. 2:4.

Nidunget Kami’d Problema

Nalalanor so dilin neutralidad mi lapud isyu a linmesa nen 1977. Iisipen na saray manuley ya inimpluensyaan mi iray tobonbalon Koreano pian ipulisay so pansundalo tan pangusar na armas. Kanian nandesidi so gobierno ya isebel la so ipawil na saray misioneron inmalis ed satan a bansa lapud antokaman a rason. Sayan panangisebel et ginmapo nen 1977 anggad 1987. No inmalis kami ed Korea diad saraman a taon, agkami la naabuloyan a makapawil. Kanian, agkamin balot akapasyar ed dilin lugar mi legan na saraman a taon.

Aminpiga kamin akitongtong ed saray opisyal na gobierno pian ipaliwawa so neutral a talindeg tayo bilang papatumbok nen Kristo. Amoria ran siansia ya agda kami napagyaw, kanian angangga met lanlamang itan a pananebel kayari na samploran taon. Legan na saraman a taon na pananebel, walaray pigaran misionero a kaukolan ya onalis lapud kaukolan day manpatambal. Balet dakel ed sikami et nansiansia, tan malikeliket kami ta ontan so ginawa mi.

Diad kapegleyay dekada na 1980, saray onsusumpa ed ministeryo tayo et sititilan angakusa ed saray direktor na legal a korporasyon tayo ya ibabaga ran saraya kuno et mangibabangat ed saray tobonbalon lalaki ya agmibiang ed panagsundalo. Lapud saya, impatawag na saray manuley so balang sakey ed sikami pian tepetan. Nen Enero 22, 1987, asukayan na abogado a say akusasyon da et andian na basiyan. Saya so tinmulong pian nipaliwawa iray lingon pakatalos a nayarin onlesa ed arapen.

Benendisyonan na Dios so Kimey Mi

Diad inlabas na saray taon, dinmenden so isusumpa ed kimey tayo diad Korea lapud isyu na neutralidad. Kanian, mas inmirap met so pananap na maabig a lugar parad saray angkakabaleg ya asemblea tayo. Niresolbe iya na saray agagi diad impangipaalagey da na sakey ya Assembly Hall ed Pusan, say sankaunaan ed Bukig na Asia. Siak so apribilehyoan a mangiter na paliwawa sanen nidedika itan nen Abril 5, 1976, diad arap na 1,300 ya inmatendi.

Manlapu la nen 1950, nilibolibon sundalo a nanlapud Estados Unidos so niasain ed Korea. Kapawil da ed bansa ra, dakel ed sikara so nagmaliw ya aktibon Tasi. Mabetbet  kamin makakaawat na sulat manlapud sikara, tan ibibilang min bendisyon so impakatulong ed sikara a nakabat si Jehova.

Makapaermen, inatey so inad-arok ya asawa nen Setyembre 26, 2006. Makakailiw ak lan maong ed sikato. Legan na 51 a taon a walad Korea, malikeliket ton inawat so antokaman ya asainmin tan agbalot nanreklamo. Agton balot insuheri odino anggan impalikas a labay to lay ompawil ed Estados Unidos, say lugar a datin imbaga to ya agto labay a taynan!

Siak so mantutultuloy a manlilingkor bilang membro na pamilyan Bethel ed Korea. Binmaleg met la so pamilyan Bethel a dati et dagdaiset labat, balet natan et ngalngali la 250 so membro na satan. Pribilehyok so pagmaliw a kabiangan na pitoran membro na Komite na Sanga a mangiimaton ed saray kimey ed Korea.

Anggaman say Korea et mair-irap a bansa nen sinmabi kami, natan et sakey la iya ed saray maal-aligwas a bansa ed interon mundo. Wala la so masulok a 95,000 a Tasi ed Korea, tan ngalngali 40 porsiento et manlilingkor bilang regular odino auxiliary payunir. Amin na saraya so makasengeg no akin ya aapresyaen ko so manlingkor ed Dios diad sayan bansa tan nanengneng so idarakel na pulok na Dios.

[Litrato ed pahina 24]

Sinmabi kami ed Korea kaiba iray kaparan misionero

[Litrato ed pahina 24, 25]

Impanlingkor mi ed Pusan

[Litrato ed pahina 25]

Kaibak si Brother Franz diad DMZ nen 1971

[Litrato ed pahina 26]

Kaibak si Liz, ag-abayag sakbay na impatey to

[Litrato ed pahina 26]

Say sanga ed Korea a panlilingkoran ko bilang kabiangan na pamilyan Bethel