Istorya na Bilay

Determinado Kamin Manlingkor ed si Jehova

UNONG ED SALAYSAY NEN RAIMO KUOKKANEN

Nen 1939, tinmerak so Guerra Mundial II ed Europa, tan inataki na Unyon Sobyet so bansa mi a Finland. Si tatay ko so tinmaynan ed ayaman mi pian mibakal a kaiba ed armada na Finland. Ag-abayag, saray eroplanon pan-guerra na Russia so angipelag na saray bomba diad syudad mi, kanian impanayam to ak nen nanay ko ed abung nen baik a mas maligen diman so kaliberliber.

NEN 1971 et nanlingkor ak bilang misionaryo diad Uganda, Bukig ya Aprika. Sakey ya agew sanen manpupulong ak ed kabkaabungan, siak so lalabsanan na dakel a totoon kibatiktik a natatakot. Akarengel ak na saray palakapak na paltog kanian binmatik ak met a pasempet. Sanen manasingger lay pampapaltogan, tinmaboy ak ed kanal diad gilig na karsada. Legan a mansikyaw iray bala ed uloan ko, kinmurong ak a paarap ed ayaman mi.

Agko napaliisan iray epekto na Guerra Mundial II, balet akin ya inrisga min sanasawa so bilay mi diad magulon Bukig ya Aprika? Say makalanor et say determinasyon min manlingkor ed si Jehova.

Tinmubo so Determinasyon Kon Manlingkor ed Dios

Nianak ak nen 1934 diad Helsinki, Finland. Say tatay ko et managpinta, tan sakey ya agew et sikatoy kinontrata a manpinta ed bilding na sangan opisina na saray Tasi nen Jehova ed Finland. Impaliwawa ed sikato na saray Tasi so nipaakar ed saray pantitipon na kongregasyon da. Kasempet to, inistorya to ed si nanay ko iraman a pantitipon.  Agni onaatendi ed saman si nanay ko, balet diad saginonor et sikato lay mitotongtong ed sakey a Tasin katrabahoan to nipaakar ed Biblia. Inyaplika nen Nanay so naaaralan to, tan nen 1940 et sikatoy abautismoan bilang sakey ed saray Tasi nen Jehova.

Antis na satan et siak so inawit nen baik diad probinsya ra sanen peles na Guerra Mundial II. Manlapud Helsinki et susulatan nen nanay si baik tan say panginaen ko nipaakar ed sisisiaen na saray Tasi nen Jehova. Sikaran dua so angipatnag na interes tan ibabaga ra met ed siak so naaaralan da. Walaray managbaroy a manangilaman na saray Tasi nen Jehova a binmisita ed ayaman nen baik tan pinaseseg da kami, balet agak ni determinado ed saman a manlingkor ed Dios.

Ginmapo so Teokratikon Panangipasal

Sanen angangga so bakal nen 1945, pinmawil ak la ed Helsinki, tan siak so itatagar nen Nanay diad pantitipon na saray Tasi nen Jehova. Ingen no maminsan et diad sinean so lalaen ko. Balet iyiistorya ed siak nen Nanay so paliwawan nadngel to diad pantitipon, tan lanang ton ipupurek so punton: Asingsingger la so Armagedon. Akombinse ak ed satan kanian agak la sinmaew ed saray pantitipon. Legan ya onaaligwas so pakatalos ko ed katuaan na Biblia, onaaralem met so pilalek kon mibiang ed amin ya aktibidad na kongregasyon.

Nanggayagaan kon tuloy so iyaatendi ed saray asamblea tan kombension. Nen 1948, inmatendi ak diad distriton kombension a ginawa diad asingger ed ayaman nen baik, a diman so nambakasyonan ko legan na tiagew. Manpabautismo la imay kaarok diad saman a kombension, tan pinaseseg to ak a manpabautismo met la. Imbagak ed sikato ya anggapoy awit kon karson a pampabasa, balet inkuan ton ipabayes to’d siak imay inusar to kayari to. Inmabuloy ak kanian nen Hunyo 27, 1948 et abautismoan ak, sanen 13 años ko.

Kayari na kombension, arum a kakaaro nen nanay ko so angibaga ed sikato a nampabautismo ak la. Sanen nannengneng kami nen nanay ko, tinepet to ed siak no akin ya agko impatanir ed sikato so importantin kundang a ginawak. Impaliwawak ed sikato ya atalosan ko laray manunan bangat na Biblia tan amtak ya eebatan ko ed si Jehova so gagawaen ko.

Binmiskeg so Determinasyon Ko

Saray agagi ed kongregasyon so tinmulong ed siak a mamabiskeg ed determinasyon kon manlingkor ed si Jehova. Uulopen da ak diad panagkabkaabungan a ministeryo tan ngalngalin sinimba lawari ya iikdan da ak na saray betang diad aral. (Gawa 20:20) Siak so primeron nampaliwawa ed publiko sanen 16 años ko. Ag-abayag kayari na saman, aturo ak bilang lingkor ed panagaral na Biblia diad kongregasyon mi. Amin itan ya espiritual ya aktibidad so tinmulong ed siak pian ontakken ak ed panagnonot, balet kaukolan ko nin talonaan so takot ed too.

Diad saraman a panaon, iyaanunsio mi so paliwawa ed publiko na distriton kombension panamegley na angkakabaleg iran karatula. Sarayan karatula et tugyopen na duaran plakard a pinansingeran insan isalakday ed takeb kanian nasaniban so arap tan beneg na too. Lapud satan et walaray anawag ed sikami bilang “totoon palaman.”

Aminsan et akaalagey ak diad gilig na mareen a karsada ya akasalakday ed siak so karatula sanen anengneng kon manasingger ed kawalaan ko so sakey a grupo na saray kaklasek. Legan a lalabasan da ak, siak so mankebet lapud kalilimgis da. Nampikasi ak ed si Jehova pian makapampakpel ak tan nansiansia ak ya akaalagey ya awit ko so karatula. Saman ya impanalonak ed takot ed too so angiparaan ed siak ed babaleg a subok ed pansiasiansiak a neutral bilang Kristiano.

Sinmabi panaon, siak tan say pigara nin kalangweran a Tasi so ingganggan na gobierno a manreport parad pansundalo. Linma kami ed kampo na militar ya angibakian ed sikami, balet sikami so marespeton ag-inmabobon a mansulong na unipormi. Agkami pinaalis diman na saray opisyal tan diad saginonor et senentensiaan kami na korte a nipriso ed loob na anem bulan. Sikami met so impriso a waloy bulan, a satan so panaon komon ya usaren mi parad pansundalo. Kanian 14 bulan ya amin so impanayam mi ed prisoan lapu ed neutral a talindeg mi.

Diad barracks na prisoan, sikami so inagew-agew a mantitipon pian manbasa na Biblia. Diad saraman a bulan, sikami so amiduan akabasa ed interon Biblia. Sanen anampot so sentensia mi, maslak ed sikami so pinmaway ed prisoan a lalon  determinado a manlingkor ed si Jehova. Dakel ed satan a grupo na saray kalangweran a Tasi so matoor a manlilingkor ed si Jehova anggad natan.

Kapaway mi ed prisoan, pinmawil ak ed pudir na saray ateng ko. Kayarin tuloy na saman, akabat ko si Veera, sakey a maseseg a Tasi ya agano nin abautismoan. Nankasal kami nen 1957.

Anguman so Bilay Mi Diad Sakey a Labi

Sakey a labi, sanen binmisita kami ed pigaran responsablin agagi a nanlapud sangan opisina, sikami so tinepetan na sakey ed sikara no labay mi so manlingkor diad sirkito. Kayari min nampikasi a sanlabi, tinmawag ak ed sangan opisina tan imbagak a labay mi. Say panlingkor a sigpot-panaon et mankabaliksan na itaynan ko ed trabahok ya atagey so sueldo, balet determinado kami ya iyuna ed bilay mi so Panarian. Siak so 23 años tan si Veera et 19 sanen ginmapo kami ed panagbaroy a kimey nen Disyembre 1957. Taloy taon min nanggayagaan so imbisita tan impamaseseg ed saray kongregasyon na totoo nen Jehova diad Finland.

Diad unor la iran bulan na taon 1960, naimbitaan ak a manaral ed Watchtower Bible School of Gilead ed Brooklyn, New York. Talora ed sikami a nanlapud Finland so kinaukolan ya onatendi ed espisyal a kurso a samploy-bulan parad pampasal ed panangipakurang na sanga. Agmi kaiba iray kaasawaan mi, a sikara so nantrabaho diad sangan opisina ed Finland.

Antis a manampot so panaaral mi ed Gilead, siak so impatawag ed opisina nen Nathan H. Knorr, a sikatoy mangaasikaso ed saman ed kimey na saray Tasi nen Jehova ed sankamundoan. Inyopresi nen Brother Knorr ed sikamin sanasawa so panlingkor bilang misionaryo diad Republika na Malagasy, a natan et Madagascar. Sinulat koy Veera, a tinepet ko no antoy nibaga to ed saman ya asainmin, tan inmebat a tampol na, “On.” Kapawil ko ed Finland, namparaan kamin tampol parad bilay ed Madagascar.

Gayaga tan Inkadismaya

Nen Enero 1962, nan-eroplano kami ya amaarap ed Antananarivo, say kabisera na bansa, ya akasulong kami na sombreron bago tan makapakapal a dyakit lapud panaon na ambetel ed saman sanen sinmipot kami ed Finland. Kasabi mi ed Madagascar, nampales kamin tampol lapud ampetapetang a klima. Say primeron ayaman mi ya inggana ed saray misionaryo et sakey a melag ya abung a walaan na sakey a kuarton ugipan. Wala lay manaayam ditan a sanasawan misionaryo, kanian diad balkonahe so uugipan mi nen Veera.

Ginmapo kamin nanaral na Pranses, say opisyal a lenguahe na Madagascar. Ingen mairap itan lapud duma so salita min dua ed samay managbangat mi, si Sister Carbonneau. Ingles so uusaren to pian bangatan kami na Pranses, balet ta si Veera et agmakapansalita na Ingles. Kanian ipapatalos ko ed si Veera diad salitan Finnish iray ibabangat nen Sister Carbonneau. Mas natalosan manaya nen Veera iray teknikal a termino diad salitan Sueko, kanian satan lay inusar ko pian ipaliwawa ed sikato so gramatika na Pranses. Agano kamin akaaral na Pranses tan kayari na satan et ginapoan min inaral so Malagasy, say lokal a lenguahe.

Say primeron inyaralan ko na Biblia diad Madagascar et sakey a lakin mansasalita lambengat na Malagasy. Nenengnengen ko iray teksto diad Bibliak a Pinis, insan anapen mi met iratan diad Biblia a Malagasy. Agko nipapaliwawan maong ed sikato iray teksto, balet ag-abayag et binmulaslas ed puso to so katuaan na Biblia, tan inmaligwas ya anggad abautismoan.

 Nen 1963, binmisita ed Madagascar si Milton Henschel a nanlapud Brooklyn a hedkuarter na saray Tasi nen Jehova. Kayari na saman, niletneg so balon sangan opisina ed Madagascar, tan siak so aturon manangasikaso ed sanga, nilikud ed kimey kon manangasikaso na sirkito tan distrito. Anggad sarayan panaon et sikami so daakan a bebendisyonan nen Jehova. Manlapud 1962 ya anggad 1970 et dinmakel so manangipalapag na Panarian ed Madagascar, manlapud 85 a nagmaliw a 469.

Sakey ya agew nen 1970, kasempet mi manlapud impanpulong, walay aromog mi ed puerta mi a sakey ya abiso a mangigaganggan ed amin a misionaryo na Tasi nen Jehova ya onla ed opisina na manangasikaso na saray pakurang ed loob na bansa. Diman et imbaga ed sikami na sakey ya opisyal ya ingganggan na gobierno a sikami so ontaynan lan tampol ed bansa. Sanen tinepet ko no antoy kasalanan ko no akin et kaukolan koy ontaynan ed bansa, oniay inkuan na opisyal: “Mister Kuokkanen, anggapo so kasalanan mo.”

“Waloy taon mi lan wadia,” so inkuan ko. “Dia la so ayaman mi. Agkami nayarin ontaynan a bigbigla ya anggapoy rason.” Anggaman ed impansagpot mi, amin a misionaryo so pinalugitan labat na sakey simba pian makaalis. Insarado so sangan opisina, tan say lokal a Tasi so angasikaso la ed kimey. Sakbay min taynanan iray pinabli min agagi ed Madagascar, naawat mi so balon asainmin mi, diad Uganda.

Ginmapo Kami Lamet

Pigaran agew kaalis mi ed Madagascar, akasabi kami ed Kampala, say kabisera na Uganda. Nanaral kamin tampol na Luganda, sakey a lenguahen marakdakep so tanol a singa kansion balet ta mairap ya aralen. Arum a misionaryo so angibangat nin unona na Ingles ed si Veera, tan diad sayan lenguahe et sikami so epektibon makapanpupulong.

Lapud ampetapetang tan maumido a klima ed Kampala, naapektoan so bunigas nen Veera. Kanian inyasain da kami ed Mbarara, sakey a baley a mas marakep so klima. Sikami so sankaunaan diman a Tasi, tan diad primeron agew ya impanpulong mi et alay abig so naeksperiensya mi. Mitotongtong ak ed sakey a laki diad abung to sanen pinmaway so asawa to manlapud kusina. Say ngaran to et Margaret, tan sikatoy dinmengel ed presentasyon ko. Si Veera so angiyaral na Biblia ed si Margaret, tan  inmaligwas a maong ed espiritual. Sikatoy abautismoan tan nagmaliw a maseseg a manangipalapag na Panarian.

Pampapaltogan Diad Karsada

Nen 1971 et agulo so Uganda lapud guerra sibil. Sakey ya agew et agawa so panlalaban diad asingger ed misionaryon ayaman mi ed Mbarara. Ditan ko naeksperiensya imay indeskribek diad gapo na sayan salaysay.

Akasempet la ed saman si Veera diad ayaman mi sanen sinmabi ak kayari na impankurong ko ed kanal, pian agak nanengneng na saray sundalo. Diad sakey a sukong na abung mi, nanggawa kami na “amotan” a kutson tan muebles. Sakey simba kamin apukok ed abung, a nandengel kami na balita diad radyo. No maminsan et walaray bala ya onkekena ed saray dingding mi legan a sikami so onkekepkep ed amotan mi. Diad labi et agkami mansisilew, pian agda naamtaan a wala kami ed loob na abung. Aminsan et walaray sinmabin sundalo ed arap na puerta mi tan tinmawag ira. Agkami ginmalaw tan mareen kamin nampikasi ed si Jehova. Sanen tinmunda la so panlalaban, sikami so dinago na kakaabay mi tan akisalamat ira ed sikami lapud ag-ira arisgo. Panisiaan da ya amin mi so sinalimbengan nen Jehova, tan panisiaan mi met itan.

Marendeen la iray kipapasen anggad sanen sakey a kabuasan et nadngel mi ed radyo a saray Tasi nen Jehova et sinebelan na gobierno na Uganda. Inkuan na manag-anunsio ya amin a Tasi nen Jehova so kaukolan ya ompawil ed datin relihyon da. Inmapela ak ed saray opisyales na gobierno balet imbaliwala ra itan. Kanian linma ak ed opisina nen Presidente Idi Amin tan kinerew ko no nayari mitongtong ed sikato. Inkuan na receptionist ya okupado so presidente. Aminpiga ak a pinmawil, balet agkon balot akatongtong so presidente. Diad kaunoran, nen Hulyo 1973 et kinaukolan mi so ontaynan la ed Uganda.

Nagmaliw a Samploy Taon so Sakey Taon

Say ermen ya alikna mi sanen pinataynan da kami ed Madagascar et alikna mi lamet sanen tinaynan mi iray pinablin agagi ed Uganda. Sakbay kamin amaarap ed balon asainmin mi diad Senegal, Aprika, linma kami ni ed Finland. Legan kamin wadtan, akansela so asainmin mi ed Aprika, tan pinansiansia da kami ed Finland. Singano manampot la ed saman so kimey mi bilang misionaryo. Diad Finland et nanlingkor kami bilang espisyal payunir insan nanlingkor kami lamet diad sirkito.

Kasabi na 1990 et kinmepa la so isusumpa ed kimey diad Madagascar, tan sinurprisa kami na hedkuarter ed Brooklyn a tinepet da no labay mi so onla diman parad sakey-taon ya asainmin. Labay mi so onla balet walay duaran baleg a problema ya aarapen mi. Say masiken lan tatay ko so mankaukolan na panangasikaso, tan si Veera et mantutultuloy so sakit to. Siak so naermenan ed impatey nen tatay ko nen Nobyembre 1990, balet lapud onaabig so bunigas nen Veera, awalaan kami na ilalon makapanlingkor lamet bilang misionaryo. Pinmawil kami ed Madagascar nen Setyembre 1991.

Sakey taon labat so asainmin mi ed Madagascar, balet nagmaliw itan a samploy taon. Legan na saman et dinmakel so manangipalapag, manlapud 4,000 a nagmaliw a 11,600. Nanggayagaan kon maong so impanlingkor ko bilang misionaryo. Ingen, walaray panaon ya aliknak so pakakadismaya, ya iisipen kon napapaulyanan ko la amo iray pisikal tan emosyonal a pankaukolan na pinablik ya asawa. Si Jehova so amabiskeg ed sikamin dua a mantultuloy. Diad kaunoran et pinmawil kami ed Finland nen 2001 tan natan et manlilingkor kami diad sangan opisina. Sikami so mansiasiansian maseseg parad Panarian, tan papablien mi iray eksperiensya mi ed Aprika. Sikami so determinadon manggawa ed linawa nen Jehova inerman so pangibakian to ed sikami.—Isaias 6:8.

[Mapa ed pahina  12]

(Parad aktual a format, nengnengen so publikasyon)

FINLAND

EUROPA

[Mapa ed pahina  14]

(Parad aktual a format, nengnengen so publikasyon)

APRIKA

MADAGASCAR

[Mapa ed pahina  15]

(Parad aktual a format, nengnengen so publikasyon)

APRIKA

UGANDA

[Litrato ed pahina 14]

Diad agew na kasal mi

[Saray litrato ed pahina 14, 15]

Manlapud impanlingkor mi ed sirkito diad Finland nen 1960 . . .

. . . ya anggad impanlingkor mi bilang misionaryo diad Madagascar nen 1962

[Litrato ed pahina 16]

Sikami natan nen Veera