SIMBA na kabuasan ed saman diad kagapo na 1520’s, saray manaayam ed Meaux, ya melag a baley ya asingger ed Paris, et agmakapanisia ed arengel da ed simbaan. Binasa iray Ebanghelyo ed mismon lenguahe ra—diad French imbes ya Latin!

Say translator na Biblia ya nampursige pian nagawa itan et si Jacques Lefèvre d’Étaples (Latin, Jacobus Faber Stapulensis). Oniay insulat tod sakey ya maapit a kaaro to: “Agtayo naimadyin no panon ya tutulongan na Dios iray ordinaryon totoo diad nanduruman lugar pian natalosan so Salita to.”

Diad saman, kontra so Katolikon Simbaan tan saray teologo ed Paris ya usaren iray translation na Biblia diad lenguahe na maslak a totoo. Akin balet et in-translate nen Lefèvre so Biblia ed French? Tan antoy ginawa to pian natulongan iray ordinaryon totoo ya natalosan so Salita na Dios?

Antis ya nagmaliw ya translator na Biblia si Lefèvre, inusar toy dakel ya panaon to pian naamtaan so tuan kabaliksan na saray kimey nensaman ed pilosopiya tan teolohiya. Naimano to ya maslak ed saratan ya insulat nensaman et nauman lapud makabalang tan wala ray lingo so impangi-translate ed saratan diad apalabas ya nilasus a taon. Lapud panaanap to ed tuan kabaliksan na saray insulat nensaman, ginapoan ton aralen so Biblia na Katolikon Simbaan, say Latin ya Vulgate.

Diad maseet ya panaaral tod Kasulatan, naamtaan ton “say panaral labat ed katuaan et mangiter la . . . na balbaleg a liket.” Kanian, intunda nen Lefèvre so panaaral toy pilosopiya tan inusar ton amin so biskeg to diad pan-translate ed Biblia.

Nen 1509, im-publish nen Lefèvre so resulta na impanaral to, ya impankokomparaan toy limaran nanduruman bersion na Salmo ed Latin, * kaiba lay impangipetek tod saray lingo na Vulgate. Aliwan singa saray teologo ed panaon to, nansagpotan ton ipasabi so ibabaga na Biblia diad natural tan simplin paraan. Say paraan na impangi-translate tod Kasulatan et akaimpluensyan maong ed arum ya Bible scholar tan saray managreporma.—Nengnengen so kahon ya “ No Panon ya Naimpluensyaan nen Lefèvre si Martin Luther.”

Lapud inyanak a Katoliko si Lefèvre, manisia ya magmaliw labat ya posible so reporma ed relihyon no dugay pangibangat na Biblia ed saray ordinaryon totoo. Balet panon ya makatulong so Biblia ed saray ordinaryon totoo no maslak ed saray kopya na Biblia et nabasa ed Latin?

Inar-aro nen Lefèvre so Salita na Dios kanian determinado ya gawaen itan ya available ed dakel a totoo. Pian nagawaan to itan, nen Hunyo 1523, nam-publish na French ya translation na saray Ebanghelyo diad duaran volume ya pocket-size. Sayan melag ya edisyon—ya kapalduay presyo na samay regular ya edisyon—et sarag lan saliwen na totoon simpli labat so panagbilay da.

 Eksayted iray ordinaryon totoo ya nawalaan na satan. Lalaki man o bibii et labalabay dan nabasa iray mensahe nen Jesus diad mismon lenguahe ra, kanian say unonan 1,200 ya inimprintan kopya et naupot kayari labat na pigaran bulan.

Diad introduksion na saray Ebanghelyo, impaliwawa nen Lefèvre ya in-translate to iratan ed French pian “saray ordinaryon membro” na simbaan “et natalosan da so katuaan nipaakar ed ebanghelyo ya singa saramay walaan na satan ed Latin.” Balet akin et labalabay nen Lefèvre ya tulongan iray ordinaryon totoo ya natalosan no anton talagay ibabangat na Biblia?

Amta nen Lefèvre ya mauges so epekto na saray bangat tan pilosopiya na too ed Katolikon Simbaan. (Marcos 7:7; Colosas 2:8) Tan sikatoy manisia ya sinmabi lay panaon ya say ag-alaokan ya Ebanghelyo et “nipaamta ed interon mundo pian saray totoo et agla nibalang na saray doktrina na too.”

Ginawa met nen Lefèvre so anggaay nayarian to ya ipaamta so aliwa ya argumento na saramay kontra ed pangi-translate na Biblia ed French. Kinondena toy pankunkunwari da, ya imbaga to: “Panon dan nabangatan [so totoo] ya unoren so amin ya ingganggan nen Jesu-Kristo, no agda labay ya nanengneng tan nabasa na ordinaryon totoo so Ebanghelyo na Dios diad mismon lenguahe ra?”—Roma 10:14.

 Agsirin pankelawan ya saray teologo ed University of Paris​—say Sorbonne—​et sinali dan pareenen si Lefèvre. Nen Agosto 1523, kinontra day panag-translate tan panggawa na saray komentaryo ed Biblia diad mismon lenguahe ra, ya impasen da iratan ya “makaderal ed Simbaan.” No aglabat akibabali so French ya Arin Francis I, ompan nagmaliw lan erehe si Lefèvre.

Ag-inabuloyan nen Lefèvre ya ontunda so pantra-translate tod Biblia anggano wala ray onkokontra ed kimey to. Nen 1524, kayari ton in-translate so Griegon Kasulatan (tatawagen ya Balon Sipan), in-release to so French ya bersion na Saray Salmo pian saray mananisia et makapanpikasi “ya walaan na mas baleg a debosyon tan aralem a liknaan.”

Tampol ya sinuri na saray teologo diad Sorbonne so translation nen Lefèvre. Ag-abayag et ingganggan da ya poolan ed publiko so in-translate ton Griegon Kasulatan, tan wala ray kinondena dan arum ya insulat, ya ibabaga ran “onsusuporta ed papanisiaan nen Luther.” Nen ingganggan na saray teologo ya idepensa nen Lefèvre so papanisiaan to, nandesisyon ya ondeen labat tan linmad Strasbourg. Diman et maalwar ton intuloy so pantra-translate toy Biblia. Anggano iisipen na arum ya anggapoy pakpel to ed satan ya ginawa to, parad sikato et satan so sankaabigan ya gawaen bilang ebat ed saramay anggapoy apresasyon ed saray mablin “perlas” na katuaan ed Biblia.—Mateo 7:6.

Ngalngali sakey taon kayari na inyalis nen Lefèvre, sikatoy ginawa nen Arin Francis I ya tutor na apat taon ya anak ton si Charles. Lapud satan et dakdakel so panaon ton sumpalen so pantra-translate tod Biblia. Nen 1530, say translation to na kompleton Biblia et inimprinta aliwan diad France noagta diad Antwerp, diad permiso nen Emperador Charles V. *

Diad interon bilay nen Lefèvre, sikatoy nanilalo ya taynanan na simbaan iray tradisyon na too tan ompawil ed puron kakabatan ed Kasulatan. Talagan papanisiaan to so “duga, ya obligasyon na kada Kristiano ya basaen tan aralen so Biblia.” Kanian nansagpot ya maong pian magmaliw ya available so Biblia ed amin. Anggano agto anengneng so reporma ed simbaan, say intilak nen Lefèvre et agnibaliwala—tinulongan to ray ordinaryon totoo ya naamtaan so Salita na Dios.