PAWILEY APALABAS

Desiderius Erasmus

I-PLAY

Desiderius Erasmus

DIAD panaon nen Desiderius Erasmus (manga 1469-1536), sikatoy impasen ya sankatalinoan ya scholar ed Europe, balet kalabas na panaon et sikatoy dineralan tan tinawag ya payakot odino kontra ed Katolikon simbaan. Nen magulogulo iray relihyon, makpel ya imbunyag nen Erasmus iray makapuy ya kagagawa tan panag-abuso na saray lider na Katoliko tan anggan saray arum ya malabay ya manreporma ed satan. Natan et bibidbiren ya sikato so angigapo ed impanguman na kipapasen na relihyon ed Europe. Akin?

SARAY INARAL TAN PAPANISIAAN TO

Si Erasmus et marundunong ed Griego tan Latin, kanian sarag ton ikompara iray Latin ya patalos na Biblia, singa say Latin Vulgate, ed saray daan ya Griegon manuskrito na Kristianon Griegon Kasulatan, ya kabkabat ed tawag ya Balon Sipan. Panisiaan to ya importantin aralen so Biblia. Kanian imbaga to ya kakkaukolan ya ipatalos so Masanton Kasulatan ed arum ni ran lenguahe ya natalosan na karaklan.

Wala ray labay nen Erasmus ya umanen ed Katolikon Simbaan, ta panisiaan to ya say Inkakristiano et nepeg ya nanengneng ed paraan na panagbilay, aliwa labat ya pibiang ed saray ritual ya anggapoy kana. Lapud satan, nen ginmapon namprotesta iray managreporma tan impilit dan umanen so Simbaan na Roma, nansuspetsaan na saray Katoliko ya si Erasmus so angisugsog ed satan.

Makpel ya imbunyag nen Erasmus iray makapuy ya kagagawa tan panag-abuso na saray lider na Katoliko tan arum ya managreporma

Diad saray sulat nen Erasmus, imbunyag to ray panag-abuso na papari, say maluhon panagbilay da, tan say motibo na saray papa ed isusuporta da ed guerra. Kontra si Erasmus ed saray kurakot ya pari ya uusaren da ray kustombre na simbaan pian pankuartaan iray membro da, singa say panagkumpisar, panagdayew ed saray santo, panag-ayuno, tan pambiahe na saray deboto ed saray sagradon pasen. Kontra met si Erasmus ed saray gagawaen na simbaan, singa say pangawat na bayar ed pangidasal parad kasalanan tan pangisebel ed pangasawa na papari.

SAY GRIEGON BALON SIPAN

Nen 1516, im-publish nen Erasmus so sankaunaan ya edisyon to ya Griegon Balon Sipan—say sankaunaan ya impaway ya inimprintan kopya na Kristianon Griegon Kasulatan. Kaibad satan so kaaruman iran impormasyon tan say sarili ton patalos na Kristianon Griegon Kasulatan ed Latin, ya duma ed Vulgate. Aminpiga ton in-revise itan, ya anggad say sankaunoran ya edisyon to et balbaleg lay pidumaan tod Latin Vulgate.

Say patalos nen Erasmus ya Griegon Balon Sipan

Sakey ed saray pandumaan et nabasad 1 Juan 5:7. Pian nasuportaan so Trinidad ya ag-ibabangat na Biblia, inyarum ed Vulgate iray salita ya tatawagen a comma Johanneum. Saratan ya salita et: “Diad tawen, say Ama, say Salita, tan say Espiritu Santo: tan sarayan talo et saksakey.” Ag-iratan impila nen Erasmus ed unona ya duaran edisyon to na Balon Sipan ta anggapo iratan ed saray Griegon manuskrito ya angibasiyan to. Balet sikatoy pinilit na simbaan ya ipila iratan ya salita diad komatlon edisyon to.

Lapud mas natalosan iray edisyon nen Erasmus ya Griegon Balon Sipan, saratan so angibasiyan na mas malinew ya patalos ed arum nin lenguahe ed Europe. Inusar iratan nen Martin Luther, William Tyndale, Antonio Brucioli, tan Francisco de Enzinas pian ipatalos so Griegon Kasulatan ed German, English, Italian, tan Spanish.

Si Erasmus et nambilay diad panaon ya magulogulo iray relihyon, tan say Balon Sipan ya impatalos tod Griego et balbaleg ya tulong ed saray Protestantin Managreporma. Parad arum, si Erasmus ya mismo et sakey ed saray managreporma, balet nen talagan ginmapo lay Repormasyon, anggapoy kinampian to ed impandedebati na saray relihyon. Masulok ya 100 ya taon lay apalabas, insulat na scholar a si David Schaff ya si Erasmus et “inatey ya biig tan anggapoy relihyon to. Sikatoy agbinidbir ya membro na Katoliko; agmet nibaga ya Protestante.”