Kaiba ed kontrol ed sarili so abilidad ya

• manalagar ni imbes ya naalan tampol so labay

• pigilan so nalilikna

• sumpalen so kimey anggano aglabay

• iyuna so pankaabigan na arum

Saray anak ya mainomay dan kontrolen so sarili ra et nalabanan day tukso, anggano makapangiter itan na temporaryon liket ed sikara. Balet saray anak ya mairap dan kontrolen so sarili da et posiblin

• magmaliw ya agresibo

• na-depress

• magmaliw ya masigarilyo, mainum na alak odino man-druga

• aliwan masustansia iray pilien ton kakanen

Base ed sakey ya research, saray ugugaw ya walay kontrol dad sarili ra et posiblin ombaleg ya aliwan masakit, aliwan maproblema ed kuarta, tan maunor ed ganggan. Lapud satan ya research, oniay imbaga nen Angela Duckworth ya Propesor ed University of Pennsylvania: “Anggan kapigan et aliwan makapuy so pankontrol ed sarili.”

Aral mon ibaga so andi tan toor mo itan.

PRINSIPYO ED BIBLIA: “Say imbaga yon ‘On’ et on, tan say ‘Andi’ yo et andi.”​—Mateo 5:37.

Nayarin suboken na anak no panon kapekder so ateng to diad panabusado​—ompan anggano wala ni arum ya makakanengneng. No sikatoy pagustoan na ateng to, isipen ton epektibo manaya so panabusado pian naalay labay to.

Balet no imbaga na ateng so andi tan tooren to itan, naaralan na anak iyan importantin leksion: Aliwan amin ya labay tayo et naala tayo. Oniay insulat nen Dr. David Walsh: “Makapakelaw ta saray totoon akaaral ed sayan leksion et mas maliket laingen. Agtayo nibangat iray anak no ipasal tayo ran naalay amin ya labay da.” *

Say pangibaga na andi ed anak mo et ontulong ed sikato pian no ombaleg la et amta ton pigilan  so sarili to​—singa bilang, no natutukson man-druga, mi-sex ya aliwan kasal, odino manggawa na arum nin mauges ya bengatla.

Tulongan so anak mo ya natalosan toy pansumpalan na maong tan mauges ya kagagawa.

PRINSIPYO ED BIBLIA: “Antokaman so itatanem na sakey a too, saya met so anien to.”​—Galacia 6:7.

Nepeg ya natalosan na anak mo ya walan walay epekto na saray gagawaen to, kanian no anggapoy kontrol tod sarili to, makapuy so pansumpalan to. Singa bilang, no say anak mo et onsyodot a tampol no walay agto agustoan, ompan arawian la na arum. Balet no naaralan ton kontrolen so sarili to anggano nasyosyodotan​—odino naaralan toy manalagar imbes ya onsalet ya tampol—​labalabay na arum ya pikaaroan. Tulongan moy anak mo ya natalosan ton mas maabig so pansumpalan no iyugali ton kontrolen so sarili to.

Ibangat moy anak mo ya iyuna so mas importante.

PRINSIPYO ED BIBLIA: “Seguroen yo . . . no anto ray mas importantin bengatla.”​—Filipos 1:10.

Say kontrol ed sarili et aglabat ontulong ed sikatayo ya napaliisan so panggaway aliwa, noagta makatulong met pian nagawaan tayoy duga anggano agtayo masyadon labay ya gawaen itan. Importantin naamtaan na anak mo no anto ray kaukolan ton iyuna tan tuloytuloy ton iprayuridad iratan. Ibagam ed anak mo ya gawaen to nin unona iray mas importante. Singa bilang, nepeg to nin gawaen so assignment to antis ya manggalaw.

Mangipanengneng kay maong ya alimbawa.

PRINSIPYO ED BIBLIA: “Angitilak ak na aligen yo, a no antoy ginawak ed sikayo et ontan met so nepeg yon gawaen.”​—Juan 13:15.

Naoobserbaan na anak mo so reaksion mo ed agmarakep odino makapadismayan situasyon. Ipanengneng mod alimbawam ya mas maabig so pansumpalan no walay kontrol mod sarilim. Singa bilang, no walay aliwliwan ginawa na anak mo, kasin manpasnok ka odino mansiansia kan kalmado?