Diad sayan panaon ya moderno lay teknolohiya, main-inomay mo lay onkonekta ed dakel ya totoo. Balet say relasyon mod sikara et nayarin aliwan onman kaelet. Oniay imbaga na kalangweran a laki: “Singano magangganon naandi so pankakaaro mi. Si tatay ko balet, wala ray abayag lan kakaaro to ya maap-apit ed sikato!”

Akin et mairap natan so nawalaan na malet tan tuan pankakaaro?

Nayarin sakey ya rason so teknolohiya. Diad panamegley na text, social network, tan arum nin paraan et posiblin napansiansiay pankakaaro anggano agmo nakakaiba so kaarom. Saray balibalin tongtongan et asalatan la na mantutumbokan iran text o message. “Mataltalag lan makapantongtong ya arap-arapan iray totoo,” kuan na libron Artificial Maturity. “Mas dakel so panaon na saray estudyante ya akaarap ed screen nen say akaarap ed sakey tan sakey.”

No maminsan, nayarin papawayen na teknolohiya a maapit so pankakaaro balet diad tua et andi. “Diad agano ni,” kuan na 22 años ya si Brian, * “naimanok ya siak lan lanang so unonan mantetext pian kumustaen iray kakaarok. Sinalik so agla mantext pian naamtaan ko no pigarad sikara so unonan mankontak ed siak. Diad tua, pigpigara labat. Aliwa ra manayan onman ka-close ed siak a singa ed iisipen ko.”

Balet agta makatulong so pantext tan say social network pian makapitongtong ed arum tan napaelet so pankakaaro? On—lalo la no akaarom ira aliwan diad panamegley na teknolohiya. Mabetbet ya nikonekta ka na social network ed arum, balet agkayo magmaliw ya close.

Amtaen no anton talaga so tuan kaaro. Ibabaga na Biblia ya say kaaro et samay “lalon maapit nen say agi.” (Uliran 18:24) Kasin ontan so labay mon kaaro? Kasin ontan ka ya kaaro? Pian naebatan iratan, isulat moy taloran ugali ya labay mo ed sakey ya kaaro. Insan isulat moy taloran ugali ya ipapanengneng mo bilang kaaro. Tepetan moy sarilim: ‘Siopad saray kaarok ed online so walaan na saray ugalin labalabay ko? Anto ray ugalik ya naiimano da?’—Prinsipyo ed Biblia: Filipos 2:4.

Seguroen no dinay mas importante. Maslak ya saray magmamaliw ya sankaaro ed online et parehoy labalabay da. Balet mas importante ya parehoy prinsipyo yo nen say pareho iray labalabay yo. “Aliwan dakel so kaarok,” kuan na 21 años ya si Leanne, “balet saray kakaarok et labay dan magmaliw ak a mas maong a too.”—Prinsipyo ed Biblia: Uliran 13:20.

Mitongtong kan personal. Sankaabigan so pitongtong ya arap-arapan, ta naobserbaan yon dua so panguuman na boses, ekspresyon na lupa, tan galaw na balang sakey.—Prinsipyo ed Biblia: 1 Tesalonica 2:17.

Mansulat. Say pansulat et nayarin kadaanan la, balet panamegley na satan et nipaliknam ed sakey ya sikatoy importante kanian initdan moy panaon. Mataltalag lay ontan ed sayan mundon amayamay so gagawaen. Singa bilang, insulat nen Sherry Turkle diad libro ton Alone Together ya walay kalangweran a laki ya imbaga ton agton balot asali akaawat na sulat diad interon bilay to. Inkuan na samay kalangweran nipaakar ed panaon ya mansusulatan ni ray totoo: “Sayang ta agko la man asabian ya panaon.” Akin ta no salien moy mikaaro panamegley na sayan ‘daan lan teknolohiya’?

Importantin tandaan: Say tuan pankakaaro et aliwa labat ya pantotongtong. Kaukolan ya sika tan say kaarom et walaan na aro, pililikna, anos, tan akaparaan ya mamerdona. Importante iratan pian magmaliw ya makapaliket so pankakaaro. Balet mairap iratan ya ipanengneng no mantotongtong kayo labat ed online.