Say ngaran na Dios et Jehova tan say kabaliksan na satan et “Pagmamaliwen To.” Si Jehova so makapanyarin-amin a Dios, tan pinalsa to so amin a bengatla. Walay pakayari ton sumpalen so anggan anto ya labay ton gawaen.

Diad Hebreo, say ngaran na Dios et irerepresenta na apatiran letra. Diad lenguahen English, saratan ya letra et YHWH o JHVH. Say ngaran na Dios et ngalngali 7,000 beses a naromog ed orihinal ya Hebreon manuskrito. Diad interon mundo et nandurumay paraan na pangisusulat tan pangibabalikas ed ngaran ya Jehova, depende ed no antoy apasalan na totoo ed lenguahe da.

▸ Kap. 1, par. 15

Say Dios so Autor na Biblia, balet angusar na saray lalaki ya mangisulat ed satan. Mipara iya ed negosyante ya impanggawa to na sulat so sekretaryo to tan impaikarga to ditan iray iisipen to. Inusar na Dios so masanton espiritu to ya mangigiya ed saray angisulat na Biblia pian nisulat da iray iisipen to. Sikaray inggiya na masanton espiritu diad nanduruman paraan, no maminsan et panamegley na pasingawey odino kugip, insan da isulat so anengneng da.

▸ Kap. 2, par. 5

Saraya et bangat ed Biblia ya mangipapaliwawa ed saray manunan katuaan. Singa bilang, ibabangat itayo na prinsipyon “say piulop ed mauges et maneral ed maong iran ugali” ya nayarin maong o mauges so impluensya na saray nakakaulop tayo. (1 Corinto 15:33) Tan ibabangat itayo na prinsipyon “antokaman so itatanem na sakey a too, saya met so anien to” ya agtayo nibatikan iray resulta na gagawaen tayo.​—Galacia 6:7.

▸ Kap. 2, par. 12

Mensahe iya a nanlapud Dios. Nayarin ipapaliwawa na satan so linawa na Dios, sakey a bangat nipaakar ed moral, sakey a ganggan, odino panangukom. Nayari met ya mensahe itan nipaakar ed bengatla ya nagawa ed arapen. Dakdakel ya propesiya ed Biblia so asumpal la.

▸ Kap. 2, par. 13

Asumpal ed si Jesus so dakel a propesiya ed Biblia nipaakar ed Mesias. Nengnengen so kahon ya “ Saray Propesiya Nipaakar ed Mesias.”

▸ Kap. 2, par. 17, paimanod leksab.

Pinalsa nen Jehova so dalin pian magmaliw a paraiso ya panayaman na saray totoo ya mangaaro ed sikato. Ag-anguman so gagala to. Magano lan ekalen na Dios so kaugsan tan ikdan to iray totoo na bilay ya andi-anggaan.

▸ Kap. 3, par. 1

Si Satanas so anghel ya angigapo na panagrebelde ed Dios. Sikatoy tinawag ya Satanas, ya mankabaliksan na “Sumusumpa,” lapud kakalabanen toy Jehova. Sikatoy tinawag met ya Diablo, ya mankabaliksan na “Managpauges.” Ontan so impanawag ed sikato lapud katilaan iray ibabaga to nipaakar ed Dios tan papalikdoen to iray totoo.

▸ Kap. 3, par. 4

Abayag lan pinalsa nen Jehova iray anghel antis ton pinalsa so dalin. Pinalsa to ra ya manbilay dimad tawen. Masulok ya nilasus milyon iray anghel. (Daniel 7:10) Walay ngaran da tan nanduruma so personalidad da. Mapaabeba iray matoor ya anghel ta agda labay ya dayewen ira na totoo. Nanduruma so rangko da tan nanduruma so kimey da. Kaiba ed kimey da so manlingkor ed arap na trono nen Jehova, mangipasabi ed saray mensahe to, manprotekta tan mangigiya ed saray lingkor to diad dalin, mangipaakseb ed saray panangukom to, tan onsuporta ed kimey a panagpulong. (Salmo 34:7; Apocalipsis 14:6; 22:8, 9) Diad arapen, nakaiba ira nen Jesus ya miguerra ed Armagedon.​—Apocalipsis 16:14, 16; 19:14, 15.

▸ Kap. 3, par. 5; Kap. 10, par. 1

Say kasalanan et antokaman ya nalilikna, iisipen, o gagawaen tayo ya aglabay nen Jehova odino aliwan unong ed linawa to. Lapud deralen na kasalanan so relasyon tayo ed Dios, inikdan to itayo na saray ganggan tan prinsipyo pian napaliisan tayoy ginagalan pankasalanan. Diad gapo, perpekto so impamalsa nen Jehova ed amin a bengatla, balet nen nandesisyon si Adan tan Eva ya ag-unoren si Jehova, nankasalanan ira tan aliwa la ran perpekto. Tinmakken tan inatey ira, tan lapud atawir tayoy kasalanan ed si Adan, ontatken tan ompatey tayo met.

▸ Kap. 3, par. 7; Kap. 5, par. 3

Saya et guerra na Dios ya maneral ed mundo nen Satanas tan ed amin ya kaugsan.

▸ Kap. 3, par. 13; Kap. 8, par. 18

Say Panarian na Dios et gobierno ya inletneg nen Jehova diman ed tawen. Si Jesu-Kristo so manuuley ya Ari na satan. Diad arapen, usaren nen Jehova so Panarian pian ekalen so amin ya kaugsan. Uleyan na Panarian na Dios so interon dalin.

▸ Kap. 3, par. 14

Pinalsa na Dios si Jesus antis ton ginawa so amin a bengatla. Imbaki nen Jehova ed dalin si Jesus pian ompatey parad amin ya totoo. Kayarin pinatey na kakabusol si Jesus, sikatoy pinaoli nen Jehova. Si Jesus et manuuley la natan ed tawen bilang Ari na Panarian na Dios.

▸ Kap. 4, par. 2

Impropesiya odino impasakbay na Biblia no kapigan onsabi so Mesias. Saya et nagawa diad sampot na panaon ya tatawagen a 69 simba, ya ginmapo nen taon 455 B.C.E. tan anampot nen taon 29 C.E.

Panon tayon amta ya anampot itan nen 29 C.E.? Say 69 simba et ginmapo nen taon 455 B.C.E. sanen sinmabi ed Jerusalem si Nehemias tan inggapo ton ipaalagey lamet so syudad. (Daniel 9:25; Nehemias 2:1, 5-8) No narengel tayoy salitan “dosena,” say nanonotan tayo et say bilang ya 12, tan say salitan “simba” et ipanonot tod sikatayo so bilang ya 7. Saray simba ya abitla ed sayan propesiya et aliwan simba ya pitoran agew noagta simba ya pitoran taon, tan base iya ed panagkuenta parad saray propesiya ya “sakey agew parad sakey taon.” (Numeros 14:34; Ezequiel 4:6) Kanian say sakey simba et pitoran taon tan say 69 simba et 483 taon (69 x 7). No manbilang tayoy 483 taon manlapud 455 B.C.E., ompugta itan ed taon 29 C.E. Atan so mismon  taon ya abautismoan si Jesus tan nagmaliw ya Mesias!—Lucas 3:1, 2, 21, 22.

Abitla met ed satan a propesiya so sakey nin simba, odino kaaruman ya pitoran taon. Legan na satan a panaon, diad taon 33 C.E., say Mesias et pateyen, tan onggapo ed taon 36 C.E., say maong a balita na Panarian na Dios et nipulong ed amin a nasyon, aliwa labat lan diad saray Judio.​—Daniel 9:24-27.

▸ Kap. 4, par. 7

Ibabangat na Biblia ya si Jehova a Dios so Amalsa tan pinalsa to si Jesus antis ton palsaen so amin a bengatla. (Colosas 1:15, 16) Si Jesus et aliwan Makapanyarin-amin a Dios. Agton balot imbaga ya kapantay toy Dios. Say imbaga to: “Say Ama et mas baleg nen say siak.” (Juan 14:28; 1 Corinto 15:28) Balet ibabangat na arum ya relihyon so Trinidad, taloran persona diad saksakey a Dios: say Ama, say Anak, tan say espiritu santo. Anggapod Biblia so salitan “Trinidad.” Palson bangat itan.

Say masanton espiritu et aktibon puersa na Dios, say agnanengneng ya aktibon pakapanyari ya uusaren to pian gawaen so linawa to. Aliwa itan ya persona. Singa bilang, saray Kristiano nen inmunan siglo et “napno ran amin na masanton espiritu,” tan oniay imbaga nen Jehova: “Ikalbok so espirituk ed amin a klase na laman.”​—Gawa 2:1-4, 17.

▸ Kap. 4, par. 12; Kap. 15, par. 17

Akin ya agmanguusar na krus iray tuan Kristiano diad panagdayew da ed Dios?

1.  Say krus et abaybayag lan uusaren ed palson panagdayew. Nensaman, inusar itan diad panagdayew ed saray palsa tan diad pagano iran ritual ed sekso. Legan na 300 taon kayari na impatey nen Jesus, saray Kristiano et ag-angusar na krus diad panagdayew da. Balet diad inlabas na panaon, ginawa nen Romanon Emperador Constantino ya simbolo na Inkakristiano so krus. Inusar itan ya simbolo pian mas nakabkabat so Inkakristiano. Balet anggapoy pikonektaan na krus ed si Jesu-Kristo. Impaliwawa na New Catholic Encyclopedia ya say krus et abayag lan uusaren antis nin ginmapo so Inkakristiano tan kabiangan la na kultura na saray aliwan Kristiano.

2.  Si Jesus et ag-inatey ed krus. Say Griegon salita ya impatalos ya “krus” et mankabaliksan na “sakey ya akaalagey a poste,” “sakey a tabla,” odino “sakey a kiew.”  Oniay impaliwawa na The Companion Bible: “Diad Griegon lenguahe na [Balon Sipan] et anggapon balot so nabasan ideya nipaakar ed duaran piraso na tabla.” Si Jesus et inatey ed sakey ya akaalagey a poste.

3.  Aglabay nen Jehova ya mangusar tayo na saray imahen o simbolo diad panagdayew tayo.​—Exodo 20:4, 5; 1 Corinto 10:14.

▸ Kap. 5, par. 12

Ingganggan nen Jesus iray disipulo to ya nodnonoten day Memoryal na impatey to. Tinaon da itan ya gagawaen diad Nisan 14, pareho itan ed petsa na panseselebra na saray Israelita ed Paskua. Say tinapay tan alak ya mangirerepresenta ed laman tan dala nen Jesus et ipasa ed amin ya onatendi ed Memoryal. Saramay nakaiba nen Jesus ya manuley ed tawen so mangan na tinapay tan oninum na alak. Saramay say ilalo da et manbilay na andi-anggaan diad dalin et marespeton onatendi balet ag-ira mangan na tinapay odino oninum na alak.

▸ Kap. 5, par. 21

Diad Balon Mundo a Patalos, say salitan “kamarerwa” et inusar pian tukoyen so (1) too, (2) ayep, odino (3) bilay na too o ayep. Niay pigaran alimbawa:

• Too. “Diad panaon nen Noe, . . . niliktar ed danum so pigaran totoo, salanti, waloran kamarerwa.” (1 Pedro 3:20) Say salitan “kamarerwa” ed sayan teksto et ontutukoy ed totoo—si Noe tan say asawa to, say taloran anak dan lalaki tan saray kaasawaan da.

• Ayep. “Inkuan na Dios: ‘Napanoy dakerakel a mabilay a pinalsa [“kamarerwa,” paimanod leksab] iray karanuman, tan ontikyab ed liwang na tawen iray ontitikyab a pinalsa.’ Insan inkuan na Dios: ‘Mamawala so dalin na saray mabilay a pinalsa [“kamarerwa,” paimanod leksab] unong ed klase  ra, saray maamon ayayep tan onkukurong ya ayayep tan atap ya ayayep unong ed klase ra.’ Tan ontan so agawa.”​—Genesis 1:20, 24.

• Bilay na too o ayep. Imbaga nen Jehova ed si Moises: “Inatey la iramay totoon malabay a mamatey ed sika [“totoon malabay a maneral ed kamarerwam,” paimanod leksab].” (Exodo 4:19) Nen wadiad dalin si Jesus, imbaga to: “Siak so maong a managpastol; say maong a managpastol et iter toy bilay [“kamarerwa,” paimanod leksab] to parad saray karnero.”​—Juan 10:11.

  Niarum ni, no say sakey a too et gagawaen toy kimey to diad ‘interon kamarerwa,’ kabaliksan na satan ya gagawaen to itan ya mabulbulos tan diad anggaay nayarian to. (Mateo 22:37; Deuteronomio 6:5) Say salitan “kamarerwa” et nayari met ya usaren pian tukoyen so pilalek odino ganas a mangan na mabilay a pinalsa. Say inatey a too odino bangkay et nayari met ya tawagen ya inatey a kamarerwa.​—Numeros 6:6; Proverbio 23:2; Isaias 56:11; Aggeo 2:13.

▸ Kap. 6, par. 5; Kap. 15, par. 17

Saray Hebreo tan Griegon salita ya impatalos ya “espiritu” ed Balon Mundo a Patalos et nandurumay tutukoyen to. Balet lanang ya ontutukoy itan ed saray bengatlan agnanengneng na totoo, singa say dagem odino ingas na saray totoo tan ayayep. Sarayan salita et nayari met ya ontukoy ed saray espiritun persona tan ed masanton espiritu, say aktibon puersa na Dios. Ag-ibabangat na Biblia ya no ompatey so sakey a too et walay onsian a kabiangan to tan tuloytuloy a mabilay.​—Exodo 35:21; Salmo 104:29; Mateo 12:43; Lucas 11:13.

▸ Kap. 6, par. 5; Kap. 15, par. 17

Say Gehenna et tawag ed lawak ya pampopoolan na basura diad asingger ed Jerusalem. Anggapoy ebidensya  ya diad panaon nen Jesus et ibabantak ed satan ya lawak iray ayep odino totoo pian pairapen odino poolan a mabilay. Kanian say Gehenna et agto isisimbolo so sakey ya agnanengneng a pasen ya tuloytuloy a papairapen tan popoolan iray inaatey. Sanen binitla nen Jesus iramay ibantak ed Gehenna, say tutukoyen to et say sigpot a kadederal.​—Mateo 5:22; 10:28.

▸ Kap. 7, par. 20

Aya so pikakasi ya imbaga nen Jesus nen imbangat to ray disipulo to no panon so pampikasi. Tatawagen met itan ya pikakasin Ama Mi odino modelon pikakasi. Diad satan et imbangat nen Jesus ya onia so pampikasi tayo:

• “Napasanto komon so ngaran mo”

  Ipikasi tayo ya linisan nen Jehova so ngaran to, odino reputasyon to, ed amin ya katilaan. Kaukolan itan pian amin ya walad tawen tan dalin et igalang tan respetoen day ngaran na Dios.

• “Onsabi la komon so Panarian mo”

  Ipikasi tayo ya deralen na Panarian na Dios so mauges a mundo nen Satanas, ya uleyan na satan so interon dalin, tan pagmaliwen ya paraiso so dalin.

• “Nagawa komon so linawam . . . diad dalin”

  Ipikasi tayo ya nagawa so gagala na Dios diad dalin pian manbilay na andi-anggaan ed Paraiso iray maunor tan perpekton totoo, a singa labay nen Jehova a nagawa nen pinalsa toy too.

▸ Kap. 8, par. 2

Intarya nen Jehova so dondon pian isalba iray totoo ed kasalanan tan patey. Say dondon et presyo ya kaukolan ya ibayar pian nabawi so perpekton bilay ya abalang na inmunan too ya si Adan, tan pian naapiger so aderal ya relasyon na totoo ed si Jehova. Imbaki na Dios ed dalin si Jesus  pian ompatey parad amin a makasalanan. Lapud impatey nen Jesus, awalaan na pankanawnawa so amin a totoo ya manbilay na andi-anggaan tan magmaliw ya perpekto.

▸ Kap. 8, par. 21; Kap. 9, par. 13

Naaralan tayo diad propesiya ed Daniel kapitulo 4 ya iletneg na Dios so Panarian to ed taon 1914.

Propesiya: Panamegley na kugip et impaamta nen Jehova ed si Arin Nabucodonosor so propesiya nipaakar ed sakey ya baleg a kiew ya binatang. Diad samay kugip, walay akabariber ya balatyang tan gansa ed sengeg na kiew pian ag-onsimit ed “pitoran panaon.” Kayari na satan a panaon, onsimit lamet so kiew.​—Daniel 4:1, 10-16.

No antoy kabaliksan na propesiya: Irerepresenta na kiew so uley na Dios. Diad dakel a taon, angusar si Jehova na saray arari ed Jerusalem ya manuley ed nasyon na Israel. (1 Awaran 29:23) Balet agnanmatoor iraman ya arari, tan anampot so uley da. Aderal so Jerusalem nen 607 B.C.E. Atan so gapo na “pitoran panaon.” (2 Arari 25:1, 8-10; Ezequiel 21:25-27) Nen imbaga nen Jesus ya “say Jerusalem et igatin-gatin na saray nasyon, anggad nasumpal iray aturon panaon na saray nasyon,” say tutukoyen to et say “pitoran panaon.” (Lucas 21:24) Kanian say “pitoran panaon” et ag-anampot nen wadiad dalin si Jesus. Insipan nen Jehova ya sikatoy manuro na Ari diad sampot na “pitoran panaon.” Say uley na sayan balon Ari ya si Jesus et mangiter na dakdakel a bendisyon ed saray totoo na Dios diad interon dalin, diad andi-anggaan.​—Lucas 1:30-33.

Say karukey na “pitoran panaon”: Say karukey na “pitoran panaon” et 2,520 taon. No manbilang tayo na 2,520 taon manlapud 607 B.C.E., ompugta tayo ed 1914. Atan so taon ya introno nen Jehova si Jesus, say Mesias, bilang Ari na Panarian na Dios diad tawen.

 Panon tayon akuenta so bilang ya 2,520? Nabasa ed Biblia ya say talora tan kapalduan panaon et 1,260 agew. (Apocalipsis 12:6, 14) Kanian say “pitoran panaon” et doble na satan ya bilang, odino 2,520 agew. Say 2,520 agew et mipetekan ed 2,520 taon base ed panagkuenta parad saray propesiya ya “sakey agew parad sakey taon.”​—Numeros 14:34; Ezequiel 4:6.

▸ Kap. 8, par. 23

Say salitan “arkanghel” et kabaliksan toy “pangulo na saray anghel.” Diad Biblia et saksakey labat so abitlan arkanghel, tan say ngaran to et Miguel.​—Daniel 12:1; Judas 9.

Si Miguel so Lider na saray armada na matoor ya anghel na Dios. Oniay ibabaga na Apocalipsis 12:7: “Si Miguel tan saray anghel to et akilaban ed dragon . . . tan saray anghel to.” Ipapaamta met na Apocalipsis ya si Jesus so Lider na armada na Dios, kanian say Miguel et sananey nin ngaran nen Jesus.​—Apocalipsis 19:14-16.

▸ Kap. 9, par. 4

Sayan termino et ontutukoy ed panaon ya wala ray importantin nagawa ed dalin antis ya deralen na Panarian na Dios so mundo nen Satanas. Inusar met ed saray propesiya na Biblia iray miparan termino parad satan met lanlamang a panaon, singa say “kaunoran a parte na sistema na mundo” tan “kiwawala na Anak na too.” (Mateo 24:3, 27, 37) Ginmapo so “kaunoran iran agew” nen ginmapon manuley ed tawen so Panarian na Dios nen 1914 tan manampot no naderal lay mundo nen Satanas diad Armagedon.​—2 Timoteo 3:1; 2 Pedro 3:3.

▸ Kap. 9, par. 5

Sano bilayen lamet na Dios so toon inatey, say tawag ed satan et kioli. Siameran kioli so abitla ed Biblia. Asali di Elias, Eliseo, Jesus, Pedro, tan Pablo so amaoli. Balet agawa irayan milagro lapud pakayari na Dios. Insipan nen Jehova ya paolien tod dalin iray “matunong tan saray agmatunong.” (Gawa 24:15) Abitla met ed Biblia so kioli ed tawen. Nagawa itan sano saray pinili odino nilanaan na Dios et napaoli pian manbilay ed tawen tan nakaiba nen Jesus.​—Juan 5:28, 29; 11:25; Filipos 3:11; Apocalipsis 20:5, 6.

▸ Kap. 9, par. 13

Say demonismo odino espiritismo et mauges a kagagawa na totoo ya sasalien day mitongtong ed saray espiritu balanglan direkta odino panamegley na arum, singa saray albularyo odino espiritista. Saray totoon manggagawa ed saya et manisia ed palson bangat ya ag-ompatey so espiritu na too tan magmaliw itan ya makapanyarin anyani. Sasalien met na saray demonyo ya impluensyaan iray totoo pian agda unoren so Dios. Kabiangan met na demonismo so astrolohiya, panagparles o panaghula, magic, panagkulam, panag-anito o pamahiin, okultismo, tan misteryoson pakapanyari. Dakel ya libro, magasin, horoscope, pelikula, poster o litrato, tan pati saray musika so mangipapanengneng ya singa aliwan mauges noagta makapaliket iray demonyo, mahiko, odino misteryoson pakapanyari. Dakel ed saray kustombre no walay inatey, singa say padasal tan panhanda parad inatey, anibersaryo na impatey, pan-atang parad inatey, odino saray ritual ed panaglamay et walay koneksion da ed saray demonyo. Kaslakan ya manguusar na druga iray totoo sano sasalien dan usaren so pakayari na saray demonyo.​—Galacia 5:20; Apocalipsis 21:8.

▸ Kap. 10, par. 10; Kap. 16, par. 4

Si Jehova so Makapanyarin-amin a Dios, tan pinalsa to so interon uniberso. (Apocalipsis 15:3) Kanian sikato so Akanggawa ed amin a bengatla tan sikato so soberano, odino walaan na kompleton autoridad ya manuley ed saray pinalsa to. (Salmo 24:1; Isaias 40:21-23; Apocalipsis 4:11) Sikatoy nanggawa na saray ganggan parad amin ya pinalsa to. Wala met so autoridad nen Jehova ya manuro na arum ya manuley. Nasuportaan tayo so inkasoberano na Dios no sikatoy aroen tan unoren tayo.​—1 Awaran 29:11.

▸ Kap. 11, par. 10

Say aborsion o panagpaekal et ginagalan pamatey ed agni niyanak ya ugaw. Aliwa itan ya aksidente o resulta na natural ya reaksion na laman. Manlapud gapo na panlukon, say ugaw et aliwa labat ya basta kabiangan na laman na ina. Say ugaw et sakey lan too.

▸ Kap. 13, par. 5

Saya et paraan na panagtambal ya isaksak ed sakey a too so interon dala odino sakey ed saray apatiran manunan kabiangan na dala ya nanlapud sananey a too, odino nanlapud akasinop ya dala. Say apatiran manunan kabiangan na dala et say plasma, red blood cells, white blood cells, tan platelets.

▸ Kap. 13, par. 13

Diad Biblia, say salitan “disiplina” et aliwan basta arum a termino parad panagdusa. No nadidisiplina itayo, naiikdan itayoy instruksion, nababangatan, tan nipepetek itayo. Si Jehova et agbalot maruksa ed saray didisiplinaen to. (Proverbio 4:1, 2) Angipanengneng si Jehova na balibalin alimbawa parad saray atateng. Say panagdisiplina to et talagan epektibo lapud nayarin napakiwas so sakey ya aroen so disiplina. (Proverbio 12:1) Inar-aro nen Jehova iray totoo to, tan ipapasal to ra. Iikdan to ray instruksion ya mangipetek ed aliwan iisipen da tan tutulongan to ran mannonot tan onkiwas ed paraan ya makapaliket ed sikato. Parad atateng, kaiba ed panagdisiplina so panulong da ed saray ananak da ya natalosan so rason no akin ya kaukolan day magmaliw ya maunor. Kaiba met ed satan so pangibangat ed sikara no panon dan aroen si Jehova, ontan met ed Salita to, say Biblia, tan no panon dan talosan iray prinsipyo ya nabasa ditan.

▸ Kap. 14, par. 13

Saray agnanengneng a mauges ya espiritun pinalsa a walaan na mabiskeg a pakapanyari. Saray demonyo et mauges iran anghel. Nagmaliw iran mauges lapud ginagala dan kalabanen so Dios diad agda impangunor ed sikato. (Genesis 6:2; Judas 6) Sinmuporta ira ed si Satanas nen nanrebelde ed si Jehova.​—Deuteronomio 32:17; Lucas 8:30; Gawa 16:16; Santiago 2:19.

▸ Kap. 16, par. 4