Imadyin mo pay grupo na saray sundalon Filisteo ya akapuesto diad toktok na palandey tan sankabantag day amaga tan mabaton kaliberliber. Nagugunoyan et walay anengneng da: Duaran laki ya Israelita, ya akaalagey diad basil ya kelas. Imbes ya nataktakot iray sundalon Filisteo, mankelaw ira. Ta diad tua, abaybayag lan papairapen na saray Filisteo iray Israelita, ya agda anggan napatarem iray gamit dad panagdalus no agda ipaubol ed saray Filisteo. Kanian ngalngali anggapoy armas na saray sundalon Israelita. Insan, duatduara so nanenengneng da! Anggano wala ni armas da, antoy nagawaan da? Kanian oniay makakabalaw ya inyeyag na saray Filisteo: “Gali dia, ta ikdan mi kayoy leksion!”—1 Samuel 13:19-23; 14:11, 12.

Pero say ag-amta na saray Filisteo, sikaran mismo so makaaral na leksion. Inmepas ed kelas imay duaran Israelita, insan ira kinmalab pian makaasingger irad kulaan na saray Filisteo. Masyadon matarik kanian kaukolan day ompeket ya maong ed saray kabatoan, ta talagan desidido iran makaasingger ed saray Filisteo! (1 Samuel 14:13) Sankanengneng la natan na saray Filisteo ya walay armas to may manunaan ya laki; manumtumbok so manag-awit na armas to. Balet talaga kasin ituloy toy onlusob anta duatduara ira? Kasin natatapis?

Andi, aliwan atapis iyan laki, noagta mabiskeg so pananisia to. Say ngaran to et Jonatan, tan say istorya to et pakaaralan na saray tuan Kristiano natan. Anggano agtayo migiguerra, dakel so naaralan tayo ed si Jonatan nipaakar ed pakpel, katooran, tan inkamasakripisyo, ya ontulong pian nawalaan tayoy tuan pananisia.—Isaias 2:4; Mateo 26:51, 52.

Kabaten tayo pan maong si Jonatan pian natalosan tayo no akin ya linmusob ed saraman ya Filisteo. Si Jonatan so panguloan ya anak nen Saul, say unonan ari na Israel. Nen nagmaliw ya ari si Saul, baleg lay Jonatan, manga 20 lay taon to odino mas matatken ni. Posible ya maap-apit si Jonatan ed ama to, ta sikatoy mabetbet ya pangibabagaan nen Saul na amin ya gagawaen to. Diad saman ya panaon, say pakanengneng nen Jonatan ed ama to et aliwa labat ya atagey, mataraki, tan makpel ya sundalo, noagta sakey ya lakin mabiskeg so pananisia to tan mapaabeba. Agpankelawan nen Jonatan no akin ya si Saul so pinili nen Jehova ya magmaliw ya ari. Anggan si propetan Samuel et imbaga ton anggapoy miparad si Saul ed interon Israel!​—1 Samuel 9:1, 2, 21; 10:20-24; 20:2.

Seguradon alikna nen Jonatan ya baleg ya kagalangan so milaban ed saray kakabusol na totoo nen Jehova, diad panangidaulo nen ama to. Saray impiguerra da nensaman et aliwan singa saray guerra natan ya nisengeg ed nasyonalismo. Diad saman ya panaon, pinili nen Jehova so bansan Israel bilang totoo to, tan lanang iran aatakien na saray bansan mandadayew ed palson dirios. Saray Filisteo ya mandadayew ed saray palson dirios ya singa si Dagon, et mabetbet dan papairapen iray Israelita tan labay da ni ra ingen ya upoten.

Kanian parad saray lalaki nensaman ya singa si Jonatan, say pilaban et pangipanengneng na katooran ed si Jehova ya Dios. Tan benendisyonan nen Jehova iray sagpot nen Jonatan. Ag-abayag manlapu nen nagmaliw ya ari si Saul, pinili toy anak to bilang pangulo na 1,000 ya sundalo, tan indaulo ira nen Jonatan ya onataki ed saray sundalon Filisteo ya akapuesto ed Geba. Anggano daiset so armas na saray sundalo nen Jonatan, analo ra lapud tulong nen Jehova. Pero nantitipon lamet iray Filisteo tan mas dakdakel ira natan. Mankebet ed takot so dakel ya sundalo nen Saul. Say arum et batik tan inmamot, tan wala ni ingen so kinmampi ed saray kalaban! Balet agbalot tinmakot si Jonatan.—1 Samuel 13:2-7; 14:21.

Diad samay agew ya abitlad gapo, agnampalikas ya inmalis ed kampo si Jonatan ya say kaiba to labat et samay manag-awit na armas to. Legan iran manasingger ed kulaan na saray Filisteo ed Micmas, imbaga nen Jonatan ed manag-awit na armas to so plano to. Manpanengneng ira ed saray sundalon Filisteo ya walad toktok na palandey. No paasinggeren ira na saray Filisteo pian milaban, aman la so palatandaan ya tulongan ira nen Jehova. Pinmayag ya tampol imay manag-awit na armas to, nayarin lapud akombinse ed sayan makapabiskeg ya imbaga nen Jonatan: “Anggapoy makasbel ed si Jehova no sikatoy mangiliktar ed panamegley na dakel odino daiset.” (1 Samuel 14:6-10) Antoy labay ton ibaga?

Kabkabat ya maong nen Jonatan so Dios to. Seguradon amta to ya nensaman et tinulongan nen Jehova iray totoo To pian natalo da iray kalaban ya mas dakel nen sikara. No maminsan, saksakey ni ingen so uusaren nen Jehova pian taloen iray kalaban. (Ukom 3:31; 4:1-23; 16:23-30) Kanian amta nen Jonatan ya aliwan say bilang, biskeg, odino armas na saray totoo na Dios so importante, noagta say pananisia ra. Lapud pananisia nen Jonatan, inabuloyan ton si Jehova so mandesisyon no kasin sikato tan say manag-awit na armas to et onlusob. Nanisip na palatandaan ya pakanengnengan to no antoy labay nen Jehova ya nagawa. Nen anengneng nen Jonatan itan ya palatandaan, makpel ya linmusob.

Imanoen so duaran pakapatnagan na pananisia nen Jonatan. Unona, balbaleg so respeto tod si Jehova ya Dios to. Amta to ya say Makapanyarin-amin a Dios et agmandedepende ed biskeg na too pian nasumpal so gagala to, balet panliliketan nen Jehova ya bendisyonan iray matoor ya lingkor to. (2 Awaran 16:9) Komadua, antis ya kinmiwas si Jonatan, sinegurado to ni no kasin labay nen Jehova imay gawaen to. Diad panaon tayo, agtayo la manaanap na makapakelaw iran tanda ya iter na Dios pian naseguro no kasin labay to so gawaen tayo. Lapud wala lad sikatayo so interon pinuyanan ya Salita na Dios, sarag tayo lan naamtaan no antoy labay na Dios. (2 Timoteo 3:16, 17) Kasin aamtaen tayo nin maong so ibabaga na Biblia antis tayon manggawa na importantin desisyon? No ontan so gawaen tayo, ipapanengneng tayon mas importante ed sikatayo so panlabayan na Dios nen say panlabayan tayo—singa si Jonatan.

Kanian kinmalab si Jonatan tan say manag-awit na armas to ed matarik ya kelas pian makaasingger irad kulaan na saray Filisteo. Nen anengneng na saray Filisteo ya talagan onlusob iran dua, angibaki iray sundalo da ya onarap ed sikara. Makakalamang iray Filisteo ta mas dakel ira tan mas atagey so kulaan da, kanian sarasarag dan atakien irayan duaran lalaki. Balet sansakey iran impapatumba nen Jonatan! Insan ira pinapatey na manag-awit na armas to ya walad benegan to. Aganggano dan pinatey so 20 ya kalaban ya sundalo! Insan wala ni ginawa nen Jehova. Nabasa tayo: “Tinmakot iramay walad kampo diad uma tan amin ya akapueston totoo, pati saray managsamsam. Yinmegyeg so dalin, tan agaway makapataktakot a bengatla a nanlapud Dios.”​—1 Samuel 14:15.

Manlapud kulaan nen Saul tan saray sundalo to, anengneng da ya agulo tan ataktakot iray Filisteo, ya sikara lan mismo so nampapateyan! (1 Samuel 14:16, 20) Nampakpel iray Israelita tan linmusob ira, ya nayarin inaala ra so armas na saray inaatey ya Filisteo. Impanalo nen Jehova iray totoo to ed saman ya agew. Manlapu la nensaman ya anggad natan et ag-anguman si Jehova. No ipanengneng tayo met so pananisia ed sikato, ya singa ginawa nen Jonatan tan say manag-awit na armas ya ag-abitlay ngaran to, agtayon balot pagbabawian iray desisyon tayo.—Malaquias 3:6; Roma 10:11.

Satan ya impanalo et maong so epekto tod si Jonatan, balet diad si Saul et andi. Wala la ray seryoson kasalanan ya ginawa nen Saul. Agto inunor so propeta nen Jehova ya si Samuel diad impangiyapay toy bagat, anta si Samuel komon so makanepegan ya mangiyapay ta sakey ya Levita. Nen sinmabi Samuel, imbaga tod si Saul ya agmansiansia so panarian to lapud ag-inmunor. Ontan met, antis ya ibaki nen Saul iray sundalo to ed guerra, walay impagawa tod sikara ya agto la nannonotan—impansamba to ra tan imbaga to: “Naayew so too a mangan na antokaman a kakanen antis ya onlabi tan anggad agak makabales ed saray kakabusol ko!”—1 Samuel 13:10-14; 14:24.

Napatnagan ed saray imbaga nen Saul ya anguman lay ugali to. Kasin magmamaliw lan malastog tan makasarili iyan datin mapaabeba tan maespiritual ya too? Diad tua, agbalot ingganggan nen Jehova ya sebelan ya mangan irayan masebeg tan makukulin sundalo. Amay imbaga nen Saul ya “anggad agak makabales ed saray kakabusol ko”—agta pakapatnagan itan ya sarili to labat so sankanonot to ed sayan guerra? Singa alingwanan la amo nen Saul ya say importante et say pangiter nen Jehova na hustisya, aliwan say pampirawat ton ombales, nirayew, odino manalo.

Ag-amta nen Jonatan imay ingganggan nen ama to. Lapud naknaksawan ed impilaban to, indelnet toy nguro na baston to ed anengneng ton dilo ed katakelan tan kinan to, kanian kinmasil a tampol! Insan impaamta ed sikato na sakey ya sundalo imay imbaga nen ama to ya agnayari so mangan. Inmebat si Jonatan: “Inyakar nen amak so baleg a gulo ed sayan dalin. Nengneng yo no panon ak a kinmasil lapud kinan ko iyan daiset a dilo. No angan komon natan iray totoo ed inala ran samsam ed kakabusol, mas dakel so apatey tayon Filisteo.” (1 Samuel 14:25-30) Duga si Jonatan. Anggano matoor ya anak, agto labay ya ibagan basta labat unor-unor ed amin ya ibaga tan gawaen na ama to. Lapud balansin mannonot, sikatoy rerespetoen na arum.

Nen naamtaan nen Saul ya ag-inmunor si Jonatan, agto nin siansia amoria ya aliwa may ingganggan to. Imbes, imbaga to ya nepeg ya ompatey so anak to! Agla nanrason odino akikasi si Jonatan. Napatnagan ya agto sankanonot so sarili to nen oniay inyebat to: “Wadia ak! Akaparaan ak ya ompatey!” Balet indepensa na saray Israelita si Jonatan, ya imbaga ra: “Nepeg kasin ompatey si Jonatan—say angiyakar ed sayan baleg a pananalo diad Israel? Agbalot itan nagawa! Unong a mabilay si Jehova, anggapoy anggan sakey a buek na ulo to a napelag ed dalin, ta sikatoy tinulongan na Dios ed ginawa tod sayan agew.” Antoy resulta? Nannonot ya maong si Saul. Ibabaga na salaysay: “Inliktar na totoo si Jonatan, tan sikatoy ag-inatey.”​—1 Samuel 14:43-45.

Lapud impanpakpel, impansagpot, tan impansakripisyo nen Jonatan, sikatoy awalaan na maong ya reputasyon. Nen nipeligro so bilay to, say reputasyon to so angiliktar ed sikato. Nepeg tayo met ya isipen no kasin makakapanggawa tayo na maabig a ngaran odino reputasyon kada agew. Ibabaga na Biblia ya mabmabli so maabig a ngaran. (Eclesiastes 7:1) Singa si Jonatan, no manggagawa tayo na maabig a ngaran ed arapan nen Jehova, magmaliw ya mabmablin kayamanan so reputasyon tayo.

Anggano wala ray ginawa nen Saul ya kasalanan, nantultuloy ya akilaban si Jonatan ya kaibay ama to tan agto tinaynan. Seguradon adismayan maong si Jonatan nen anengneng ton magmamaliw lan agmatulok tan mapaatagey so ama to. Onloloor so kaugsan na ama to, tan anggapoy nagawaan nen Jonatan.

Binmitar so makapuy ya ugali nen Saul nen sikatoy ingganggan nen Jehova ya miguerra ed saray Amalekita. Mauge-uges irayan totoo kanian nen panaon nen Moises et impasakbay la nen Jehova ya deralen to so interon nasyon. (Exodo 17:14) Say ganggan ed si Saul et pateyen toy amin ya ayayep da, pati say ari dan si Agag. Analo si Saul ed guerra, ta seguradon kaiba tod saman si Jonatan ya makpel ya akilaban diad panangidaulo nen ama to. Balet ginagala nen Saul ya ag-inunor si Jehova, agto pinatey si Agag tan insalba to ray kayamanan da, saray ayayep da. Imbaga nen propetan Samuel so panangukom nen Jehova ed si Saul: “Lapud impulisay moy salita nen Jehova, impulisay to ka met bilang ari.”—1 Samuel 15:2, 3, 9, 10, 23.

Ag-abayag kayari na satan, inekal la nen Jehova so masanton espiritu to ed si Saul. Lapud nakal lay pabor nen Jehova ed si Saul, mabetbet lan manguman-uman so emosyon to, mipepetang so ulo to, tan mapagpagan lanang. Inyabuloy na Dios a niwalad si Saul so makapuy ya espiritu. (1 Samuel 16:14; 18:10-12) Seguradon maer-ermen si Jonatan nen anengneng ton anguma-uman la so datin kagalgalang ya ama to! Anggano ontan so situasyon, agbalot kinmapuy so katooran nen Jonatan ed si Jehova. Sinuportaan toy ama to anggad nayarian to, ya no maminsan ingen et praprangkaen to la. Balet agto nilingwanan ya si Jehova, say Dios tan Ama to ed tawen, et agmanguuman.—1 Samuel 19:4, 5.

Kasin naeksperiensyam met la ya walay inad-arom, nayarin kapamilyam ya maap-apit ed sika, ya nagmaliw ya aliwliway ugali to? Seguradon ansakisakit itan. Diad samay naeksperiensya nen Jonatan, nanonotan tayo iyan insulat na salmista: “Anggano paulyan ak na mismon amak tan inak, si Jehova so mangasikaso ed siak.” (Salmo 27:10) Matoor si Jehova. Asikasoen to ka met tan ipanengneng tod sika ya sikato so sankaabigan ya Ama, antokaman so gawaen na arum ya mandismaya odino mamakapuy ed sika.

Posiblin naamtaan nen Jonatan ya ekalen la nen Jehova si Saul bilang ari. Anto kasi reaksion nen Jonatan? Kasin ninonot to no panon so panuley to no sikato so magmaliw ya ari? Kasin plano ton ipetek iray lingo nen ama to, tan mangipanengneng na mas maong ya alimbawa bilang matoor tan maunor ya ari? Agtayo amta no anto ray ninonot to; basta say amta tayo et agbalot nagawa iratan. Kasin labay ya ibaga na satan ya nilingwanan la nen Jehova iyan matoor ya laki? Andi, diad tua, impaisulat tod Biblia so istorya nen Jonatan pian ipanengneng ed sikatayo so sakey ed saray sankaabigan ya alimbawa na matoor ya impankaaro! Satan ya impankaaro so nabasa ed ontumbok ya artikulo nipaakar ed si Jonatan.