NAMOONNI Baakaa ykn Piigmii jedhamuudhaan beekaman, jiraattota Kaameruun warra jalqabaa taʼuu hin oolan. Bara 1500 boodammoo warri Poortugaal achi dhaqan. Jaarraawwan hedduu boodas Musliimonni Fulaanii jedhaman kaaba Kaameruun weeraran. Yeroo harʼaatti namoonni Kaameruun dhibbeentaa 40ni Kiristiyaanota akka taʼan dubbatu; dhibbeentaa 20ni Musiliimotadha; dhibbeentaa 40ni hafanimmoo amantiiwwan Afriikaa aadaarratti hundaaʼan hordofu.

Kaameruun keessatti keessumaa namoonni baadiyyaa, keessummoota simachuudhaan beekamu. Namoonni kun hoʼisanii keessummoota erga nagaa gaafatanii booda, manasaaniitti simatanii bishaaniifi nyaata dhiheessuuf. Namni tokko afeerrii isaaf dhihaate fudhachuu diduunsaa akka isaan tuffate kan argisiisu siʼa taʼu, afeerrii kana fudhachuunsaammoo akka isaan kabaju argisiisa.

Haasaan kan jalqabamu, nageenya miseensota maatii gaafachuudhaanidha. Fayyaa beeladootaa gaafachuunis baramaadha! Lammii Kaameruun kan taʼe  Joseef akkas jedheera: “Keessummaan tokko manasaaniitii ennaa baʼu, ‘Nagaatti’ isaan jechuun qofti gaʼaa miti. Yeroo baayʼee namni isa simate sun isa taphachiisaa karaa muraasa isaa wajjin deema. Achiis ‘Nagaatti!’ isaan jedhee gara manasaatti deebiʼa. Keessummaan wanti kun isaaf hin godhamne, akka hin jaallatamne itti dhagaʼamuu dandaʼa.”

Yeroo tokko tokko hiriyoonni baayʼeen, darbee darbee harkaan tirii tokkorratti nyaata waliin nyaatu. Kaameruunitti aadaan kun mallattoo guddaa tokkummaa argisiisudha. Aadaan kun, hiriyoota sababii addaddaatiin walirraa citan walitti fiduufis ni gargaara. Waliin taʼanii nyaata nyaachuun, ‘Amma nu gidduutti nagaan buʼeera’ akka jechuutti ilaalama.