Guruka oze aha biriho

OBUHWEZI BW’EKA | OKWORORA ABAANA

Okwegyesa Omwana Waawe Okutahanika

Okwegyesa Omwana Waawe Okutahanika

 Omwana waawe naabaasa kugira ati: “Tindikubaasa kukikora!” Nari ati: “Kigumire munonga tindikubaasa kwega kukikora!” Ari haihi kuhanika kukora ekintu kigumire. Torikwenda kureeba mutabani waawe naategana kukora ekintu, kwonka nooyenda ngu ayegye kusingura oburemeezi. Mbwenu shi oine kurahukiiriza kumuhwera? Oine kumureka akabirugaho shi? Nari oine kumwegyesa kutahanika?

Eki oine kumanya

 Okutahanika ni kikuru. Abazaire baayegyesa omwana waabo kugira okubaasa kurabira omu kukora n’amaani, nikibaasa kumuhwera kukora gye ah’eishomero, kugira enyehurira nungi n’amagara marungi, n’okugira enkoragana nungi n’abandi. Kwonka, abazaire baaguma nibakiingira omwana kutahikwaho oburemeezi n’ebirikuruga omu kuremwa kwe, nikiba kyorobi kugira amaganya, kwereeba nk’otarikubaasa, kandi ahikye n’omuri bukuru atamazirwe.

 Okutahanika nikubaasa kwongyerwamu amaani. Nangwa n’abaana bato munonga nibabaasa kwongyera kumariirira kukorera omu mbeera zigumire n’okugonjoora oburemeezi. Omu kucondooza kumwe, bakashanga ngu abaana bato b’ameezi 15 nibateeraho kukora ekintu kigumire baareeba omuntu mukuru nawe naagumirwa kukikora omu mwanya gw’okworoberwa kukikora.

 “Niinyijuza ndikwegyesa abaishiki bangye okukoma enkaito zaabo. Eki ti kintu eki baayegire omu izooba rimwe. Buri kukoma enkaito zaabo, bakaba bashutama kumara edakiika nka 10 nari 15 barikuteeraho kwijuka oku baine kuzikoma. Bwanyima nkaba mbahwera. Kikatwara ameezi maingi n’okurira, kwonka bakarugaho baayega. Nkaba nimbaasa kuboorobeza ndikubagurira enkaito ezitaine buguha. Kwonka obumwe, naitwe abazaire nituba twine kwega kutahanika kubaasa kwegyesa abaana baitu okutahanika.”—Colleen.

 Okutahanika nikubaasa kuhwamu amaani. Abazaire abamwe nibabaasa kutuubya okumariirira kw’abaana baabo okw’okutahanika batakigyendereire. Mu muringo ki? Omu kuteeraho kureetera abaana baabo kweyikiririzamu, nibabaasa kuguma nibateeraho kubacungura okuhemuka nari okuremwa. Kwonka enkora egi, eine oburemeezi bwayo. Omuhandiiki Jessica Lahey naagira ati: “Buri murundi ogu turikucungura . . . abaana baitu oburemeezi, nituba nitubaha obutumwa ngu, nitumanya ku bataine maani, ku batarikubaasa, kandi ku tutarikubeesiga.” a Ekirikurugamu? Abaana nibabaasa kurahuka kubirugaho baatunga oburemeezi nyentsya, barikuteekateeka ngu haine kuba hariho omuntu mukuru kubahwera.

Omu mwanya gw’okwiha omwana waawe omu mbeera egumire, noobaasa kumwegyesa kutahanika

Eki orikubaasa kukora

 Higa abaana kukora n’amaani. Abazaire nibabaasa kwegyesa abaana baabo kutahanika barikubaha eby’okukora ebirikuhikaana n’emyaka yaabo. Nk’eky’okureeberaho, abaana abatandikire kushoma nibabaasa kutereeza emyenda yaabo n’eby’okuzaanisa. Kandi abaana baakuramu nibabaasa kuhwera omu kubiika eby’okurya, kuteguura ahu baaheza kuriira, kutwara ebisasiro omu mwanya gwabyo, n’okusiimuura haagira ebyayatika. Eminyeeto nibabaasa kukora ebintu bigumire nk’okuboneza, n’okuhunduuza. Abaana nibabaasa kuba batarikukunda kukora, kwonka nibagasirwa abazaire, baabo baabaha eby’okukora aha ka bakiri bato. Nibagasirwa bata? Nibaija kugira omutima gw’okukunda kukora ekiraabahwere kutahanika baakura, baatunga emirimo egumire.

 Omusingye gwa Baibuli: “Omu kufa kubi okw’emiringo yoona habamu omugasho.”—Enfumu 14:23.

 “Otashiisha obwire orikuha abaana emirimo y’okubahuzya kyonka. Tihaine orikukunda eki, nangwa n’obu yaakuba omwana muto. Bahe ekintu ky’oburyo eki baraakore kukuhwera. Omwana ku araabe ari muto, mugambire kusiimuura omucuucu aha bintu ebi arikuhika. Waaba oriyo nooyozya emotoka, mugambire kwozya ebicweka byayo ebirikukugumira kwinama kuhikayo. Kandi rahuka kusiima omwana waawe ahabw’ebi yaakora.”—Chris.

 Yorekyerera omwana waawe emirimo egumire. Obumwe abaana nibahanika ahabw’okugira ngu nibaba batarikumanya oku baine kukora ekintu. N’ahabw’ekyo waaba nooyegyesa omwana omwoga musya, noobaasa kukuratira obuhabuzi obu. Okubanza, ba niiwe waakora ekintu obwo omwana waawe arikukureeba. Bwanyima, mukikore hamwe. Reero, mureebe arikukikora, kandi muhabure ahu aine kutereeza. Empereruka, gambira omwana waawe kukora ekintu ekyo ahabwe wenka.

 Omusingye gwa Baibuli: “Naaba eky’okureeberaho, ngu naimwe mukore nk’oku naabakorera.”—Yohaana 13:15.

 “Nyowe eki ndeebire, itwe abazaire twine kutaho eky’okureeberaho kirungi, ku turaabe nitwenda ngu abaana baitu beegye kutahanika. Nituba twine kworeka omutwarize ogu turikwenda ngu bagire.”—Doug.

 Hwera omwana waawe kumanya ngu obumwe twena nitugumirwa kandi turemwa. Mutebeze obu waagumirwa kukora ekintu, kwonka n’oku waagasiirwe ahabw’okutahanika. Mushoboororere ngu n’ekya butoosha kugumirwa kukora ebintu bisya, kandi ngu okukora enshobe nikibaasa kumuhwera kwega. Muhamize ngu okuremwa kukora ekintu tikirikutuubya ahari rukundo ei omwiniire. Nk’oku enyama erikuhama waaguma nookoresa omubiri, n’okubaasa kw’omwana waawe okw’okutahanika nikwija kweyongyera yaikiriza kuraba omu mbeera nsya ezigumire. N’ahabw’ekyo omwana waawe yaahikwaho embeera egumire, omu mwanya gw’okutaaha omu nshonga ahonaaho, muhe obwire burikumara nangwa n’omu kushoberwa kwe. Ekitabo How Children Succeed, nikigira ngu “omuringo murungi gw’omwana kuba ow’oburyo, n’okuteeraho kukora ekintu obundi ekirikubaasa kumurema.”

 Omusingye gwa Baibuli: “Twaba tukiri bato, ni kirungi kutegana.”—Okutonzya 3:27, Contemporary English Version.

 “Waareka abaana kugyezaho kutegana ahabwabo barikumanya ngu kyayetengyesa abazaire baabo nibaba bariho kubahwera, nibagasirwa. Bwanyima y’obwire, okutegana nikwija kuhwaho, kandi nibaija kuba batungire omwoga n’obwesigye ebirikuruga omu kutahanika.”—Jordan.

 Musiime ahabw’okuteeraho beitu butari bwengye. Nk’eky’okureeberaho, omu mwanya gw’okugira ngu, “okozire gye ekigyezo ekyo! Ori omunyabwengye,” noobaasa kugira ngu, “okozire gye ekigyezo ekyo! Buzima onshemeize ahabw’okugira ngu otairemu amaani omu kwega.” Ahabw’enki ni kikuru kusiima okuteeraho beitu butari bwengye? Okusiima obwengye bw’abaana “nikibareetera kubangaanisa ekintu kyabagumira nari haagira ekyashoba,” nikwo Dr. Carol Dweck arikugira. Naayongyeraho ati: “Abazaire ku baraabe nibenda kuha abaana baabo ekiconco, ekirikukirayo oburungi eki barikubaasa kukora n’okwegyesa abaana baabo kukunda ebigumire, kutatiina enshobe, kukunda kuteeraho, kusherura emiringo misya, n’okugumizamu nibeega. Baakora bati, abaana baabo nibaba batarikutegyekwa ekyetengo ky’okwenda kubasiima.” b

 Omusingye gwa Baibuli: “Omuntu [agyezibwa okumusiima].”—Enfumu 27:21.

a Kuruga omu kitabo The Gift of Failure.

b Kuruga omu kitabo Mindset.