KA April 2006, dikuranta lefaseng ka bophara di be di na le kanegelo e makatšago ya gore sehlopha sa diithuti se be se lokollela batho ka moka dikagare tša sengwalwa sa bogologolo seo se bego se sa tšwa go hwetšwa seo sehlogo sa sona se rego “Ebangedi ya Judase.” Dikanegelo tšeo di be di šupa dipolelong tša diithuti tša gore sengwalwa se se fetoša kwešišo yeo batho ba nago le yona ka motho yo a bitšwago Judase, morutiwa yo a ilego a eka Jesu. Go ya ka dipolelo tšeo, ge e le gabotse Judase e be e le mogale, moapostola yo a bego a kwešiša Jesu gabotse, a mo gafela go ekwa a kgopetše ke yena Jesu.

Na sengwalwa se se ka botwa? Ge e ba go le bjalo, na se utolla tsebo yeo e bego e utilwe nakong e fetilego mabapi le batho ba histori e lego Judase Isikariote, Jesu Kriste goba Bakriste ba pele? Na seo se swanetše go kgoma kwešišo ya rena ka Bokriste?

Go sa dutše go sa tsebje gore “Ebangedi ya Judase” e utolotšwe bjang. Go e na le gore sengwalwa seo e be seo se utolotšwego le seo se ngwadilwego ke baepi ba marope, se tšweletše gateetee mmarakeng wa dilo tša kgale mo e ka bago bofelong bja nywaga ya bo-1970 goba mathomong a bo-1980. Go ka direga gore se utolotšwe kua Egipita ka 1978 ka lebitleng leo le sa hlokomelwego, leo mohlomongwe le lego ka leweng. E be e le se sengwe sa dingwalwa tše nne tše di ikemetšego tšeo di lego ka gare ga codex (mohuta o itšego wa puku ya kgale) seo se ngwadilwego ka seCoptic (e lego leleme le le tšwago Seegipiteng sa bogologolo).

Ka ge e be e bolokilwe ka nywagakgolo e mentši moo go omilego kua Egipita, codex yeo e bego e tlemilwe ka letlalo e be e rathagana. Diithuti tše mmalwa di ile tša bontšhwa codex ganyenyane ka 1983; eupša e be e bitša kudu gomme ya se ke ya rekwa. Go se šetšwe le go bewa ga codex moo go sa swanelago ka nywaga e mentši go ile gwa dira gore e rathagane ka lebelo. Ka 2000, e ile ya rekwa ke moreki wa dilo tša kgale wa Switzerland. O ile a feleletša a e neile sehlopha sa ditsebi tša ditšhabatšhaba seo, se šoma se thekgwa ke mokgatlo o bitšwago Maecenas Foundation for Ancient Art le wa National Geographic Society, se ilego sa fiwa mošomo o raraganego wa go tsošološa le go lokiša codex, yeo dikarolo tše dingwe tša yona di bego di rathagane ka diripana. Sehlopha se gape se be se tlo dira phetho ya gore codex yeo e na le nywaga e mekae, gotee le go fetolela le go hlatholla dikagare tša yona.

 Go balelwa ga nako go dirišwa carbon-14 go ile gwa kgonthišetša gore mohlomongwe codex yeo e be e le ya lekgolong la boraro goba la bone la nywaga C.E. Lega go le bjalo, diithuti di ile tša nagana gore sengwalwa sa seCoptic sa “Ebangedi ya Judase” se be se fetoletšwe go tšwa Segerikeng sa mathomong pejana. “Ebangedi ya Judase” e ngwadilwe neng la mathomo le gona ka tlase ga memo afe?

Go boletšwe la mathomo ka go ba gona ga puku yeo e bitšwago “Ebangedi ya Judase” ka dingwalweng tša Irenaeus, e lego mongwadi yo a ipolelago gore ke Mokriste wa bofelong bja lekgolo la bobedi la nywaga C.E. Ka pukung yeo e bitšwago Against Heresies, Irenaeus o ngwala mabapi le se sengwe sa dihlopha tše dintši tšeo a bego a thulana le dithuto tša tšona ge a re: “Di bolela gore Judase wa moeki o be a tseba dilo tše gabotse, le gore yena a nnoši, ka ge a be a tseba therešo go feta ba bangwe, o dirile tiro ya go eka ka tsela e sa kwešišegego. Dilo ka moka tša lefaseng le legodimong di šarakantšwe ka yena. Dihlopha tše di tšweletša histori ya nonwane ya mohuta wo, yeo di e bitšago Ebangedi ya Judase.”

Irenaeus o be a tloga a ikemišeditše go ganetša dithuto tše di fapafapanego tša Bakriste ba maGnostic, bao ba bego ba ipolela gore ba na le tsebo e kgethegilego yeo e utolotšwego. BoGnostic ke polelwana e akaretšago yeo e bopšago ke dihlopha tše dintši, tšeo ka moka ga tšona di nago le kwešišo le tlhathollo ya tšona ka seo go thwego ke therešo ya Bokriste. MaGnostic a be a bolelela ditlhathollo tšeo di bego di theilwe dingwaleng tša ona, tšeo di bego di atile lekgolong la bobedi la nywaga C.E.

Dingwalwa tšeo tša maGnostic di be di fela di bolela gore baapostola ba bagolo ba Jesu ba be ba se ba kwešiša gabotse molaetša wa gagwe le gore go na le thuto yeo e lego sephiri yeo Jesu a bego a e ruta yeo e bego e kwešišwa ke ba sego kae bao ba kgethilwego. * A mangwe a maGnostic ao a be a dumela gore lefase e be e le kgolego. Ka baka leo, seo go thwego ke modimo yo e lego mmopi wa Mangwalo a Seheberu ge e le gabotse e be e le modimo wa tlasana yo a fetwago ke medimo e fapafapanego e phethagetšego. Motho yo a bego a ena le “tsebo” ya therešo o be a kwešiša “sephiri” se gomme a nyaka go tšwa mmeleng wa gagwe wa nama.

Go bonagala “Ebangedi ya Judase” le yona e fetiša kgopolo yeo. E thoma ka mantšu a rego: “Mantšu ao e lego sephiri ao Jesu a a tsebišitšego Judase Isikariote poledišanong ya bona, lebakeng la matšatši a seswai, e lego matšatši a mararo pele a ka keteka Paseka.”

Na codex ye e be e le sengwalwa seo Irenaeus a ilego a ngwala ka sona, seo go tšerego nywagakgolo e mentši go naganwa gore se timetše? Marvin Meyer, setho sa sehlopha sa mathomo seo se bego se sekaseka le go fetolela codex ye, o re “tlhaloso e kopana [ya Irenaeus] e swanela gabotse sengwalwa sa seCoptic sa gona bjale seo se bitšwago Ebangedi ya Judase.”

Ka gare ga “Ebangedi ya Judase,” Jesu o sega ka tsela ya lenyatšo nakong ya ge barutiwa ba gagwe ba ipontšha ba se na tsebo ya maleba. Eupša go baapostola ba 12 Judase ke yena a nnoši yo go bonagalago a kwešiša semelo sa kgonthe sa Jesu. Ka baka leo, Jesu o ile a botša yena feela “diphiri tša mmušo.”

Sehlopha sa mathomong sa diithuti tšeo di fetoletšego “Ebangedi ya Judase” di be di tutueditšwe ke seo se bego se boletšwe ke Irenaeus. Go ya ka phetolelo ya tšona, Judase o ratwa ke Jesu e le yena morutiwa yo a bego a tla kwešiša diphiri le go “fihlelela” “mmušo.” Baapostola bao ba arošitšwego ba be ba tla bolela ka yoo a bego a tla tšeela Judase sebaka, eupša yena e be e tla ba “moya wa lesometharo” woo o bego o tla “feta [barutiwa ba bangwe] ka moka” ka gobane Jesu o mmotša gore, “o tla gafa motho yoo ke mo aperego.”

Bangwadi bao dipuku tša bona di rekwago kudu, ba bjalo ka Bart Ehrman le Elaine Pagels, bao gape e  lego diithuti tše di tumilego tša Bokriste bja pele le boGnostic, ba ile ba gatiša kapejana ditlhathollo le ditlhaloso tša “Ebangedi ya Judase” tšeo di bego di swana le phetolelo yeo e dirilwego. Lega go le bjalo, ka moragonyana ga moo, diithuti tše dingwe, tše bjalo ka April DeConick le Birger Pearson, di ile tša bontšha go tshwenyega. Di be di bolela gore ka ge go be go nyakwa gore e tsene ditabeng, mokgatlo wa National Geographic Society o ile wa akgofiša go gatišwa ga sengwalwa seo sa bogologolo. Go oketša moo, go be go se gwa gatwa mogato o tlwaelegilego wa go sekaseka le go hlahlobišiša sengwalwa pele se eya bathong, ka ge go be go nyakega gore sehlopha se saene dikwano tša go se phatlalatšwe ga sona.

Ka ge ba be ba šoma ba ikemetše, DeConick gotee le Pearson ba ile ba phetha ka gore tše dingwe tša dikarolo tša motheo tša codex yeo e bego e rathagane di be di se tša fetolelwa gabotse ke diithuti tša nakong e fetilego. Go ya ka phetolelo ya DeConick ya sengwalwa seo, Jesu o bitša Judase “Motemona wa Lesometharo,” e sego “moya wa lesometharo.” * Le gona, Jesu o botša Judase ka go lebanya gore a ka se rotogele “mmušong.” Go e na le go bolela gore o be a “feta” barutiwa ba bangwe ka moka, Jesu o botša Judase gore: “O tla ba feta ka moka ka bobe. Ka gobane o tla gafa motho yo ke mo aperego.” Go ya ka pono ya DeConick, “Ebangedi ya Judase” ke puku ya dikwero ya maGnostic ya bogologolo yeo e kwerago baapostola ka moka. Phetho ya makgaolakgang yeo e dirilwego ke DeConick le Pearson ke gore ka go “Ebangedi ya Judase,” Judase ga se mogale.

Go sa šetšwe gore di be di lebelela Judase yo go bolelwago ka yena ebangeding ye e le mogale goba motemona, ga go le setee sa diithuti tšeo di bego di sekaseka sengwalwa se seo se boletšego gore sengwalwa se se na le tsebišo e nepagetšego ya histori. Bart Ehrman o hlalosa gore: “Ga se Ebangedi yeo e ngwadilwego ke Judase, goba yeo e ipolelago gore e ngwadilwe ke yena. . . . Ga se Ebangedi yeo e ngwadilwego mehleng ya Judase ke motho yo mongwe yoo a bego a mo tseba gabotse . . . Ka baka leo, ga se puku yeo e tlago go re nea tsebišo e oketšegilego mabapi le seo ge e le gabotse se diregilego mehleng ya Jesu.”

“Ebangedi ya Judase” ke sengwalwa sa maGnostic sa lekgolong la bobedi la nywaga C.E., seo mathomong se bego se ngwadilwe ka Segerika. Diithuti di sa dutše di ngangišana ka taba ya ge e ba “Ebangedi [ye] ya Judase” yeo e sa tšwago go hwetšwa e le sengwalwa seo Irenaeus a bego a bolela ka sona. Eupša “Ebangedi ya Judase” e nea bohlatse ka mo go kwagalago mabapi le nakong yeo ka yona seo go thwego ke Bokriste se bego se arogantšwe ke dihlotswana tše dintši tšeo di phenkgišanago gotee le dithuto tša tšona. Go e na le go hlatsela gore Beibele e fošagetše, “Ebangedi ya Judase” ge e le gabotse e tiišetša ditemošo tša baapostola, tše swanago le yeo Paulo a e ngwadilego go Ditiro 20:29, 30 e rego: “Ke a tseba gore ka morago ga ge ke tlogile . . . gare ga lena ka noši go tla tsoga banna bao ba tlago go bolela dilo tše di kgopamego gore ba goge barutiwa gore ba ba šale morago.”