Ditsela tša go Hwetša Lethabo la Lapa

Ge Molekane a E-na le Dinyakwa tše Kgethegilego

Ga e sa le ke hwetša gore ke swerwe ke bolwetši bja go lapa mo go sa felego (“chronic fatigue syndrome”), monna wa-ka o ile a swanelwa ke gore e be yena feela yoo a šomago mošomo wa boiphedišo. Eupša ga a mpotše selo ka ditshenyagalelo tša rena. Ke ka baka la’ng a sa bolele le nna ka tša ditšhelete? Boemo bja rena bja tša ditšhelete bo swanetše go ba bo sa kgahliše moo e lego gore o tseba gore nka tšhoga ge nka hwetša go le bjalo.—Nancy. *

LENYALO le ka ba tlhohlo, eupša ge molekane yo mongwe a e-ba le bolwetši bjo bo sa alafegego mola yo mongwe a phetše gabotse mmeleng, mathata a ka oketšega. * Na o hlokomela molekane yo a babjago? Ge e ba go le bjalo, na o tshwenywa ke e nngwe ya dipotšišo tše di latelago: ‘Ke bjang nka lebeletšanago le boemo bja tša maphelo bja molekane wa-ka ge bo dutše bo mpefala le go feta? Nka tšwela pele nako e kaaka’ng ke hlokomela molekane wa-ka gomme gape ke apea, ke hlwekiša ntlo le go šoma mošomo wa boiphedišo? Ke ka baka la’ng ke ikwa ke e-na le molato ka gobane ke le yoo a phetšego gabotse mmeleng?’

Ka lehlakoreng le lengwe, ge e ba o le molekane yo a babjago, o ka ipotšiša gore: ‘Nka itlhompha bjang ge ke palelwa ke go rwala boikarabelo bja-ka? Na molekane wa-ka o a nkatoga ka ge ke babja? Na lethabo la rena bjalo ka banyalani le fedile?’

Ka manyami, manyalo a mangwe a ile a phumega ka baka la bolwetši bjo bo sa alafegego. Lega go le bjalo, se ga se bolele gore lenyalo la gago le tla palelwa.

Banyalani ba bantši ba ile ba tšwela pele ba phela gotee gaešita le go atlega go sa šetšwe go ba gona ga bolwetši bjo bo sa alafegego. Ka mohlala, ela hloko Yoshiaki le Kazuko. Kgobalo ya mokokotlo e dirile gore Yoshiaki a se kgone go šutha ntle le go thušwa. Kazuko o hlalosa ka gore: “Monna wa-ka o nyaka go thušwa ka selo se sengwe le se sengwe. Ka baka la go mo hlokomela, molala wa-ka, magetla gotee le matsogo a-ka a a opa gomme ke fela ke e-ya sepetleleng sa marapo go hwetša thušo. Gantši ke nagana gore modiro wa go mo hlokomela ke o mogolo kudu.” Lega go le bjalo, go sa šetšwe mathata ao, Kazuko o re: “Tswalano ya rena re le banyalani e ile ya matlafala le go feta.”

Bjale, tsela ya go hwetša lethabo ka tlase ga maemo a bjalo ke efe? Lebaka le lengwe ke gore bao ba hwetšago tekanyo e itšego ya kgotsofalo lenyalong la bona ba lebelela go babja e le tlhaselo e sego feela go molekane yo a babjago eupša go bobedi bja bona e le banyalani. Go ba gona, ge e ba molekane yo mongwe a babja, bobedi bja bona  bo a kgomega gaešita le ka ditsela tše di fapa-fapanego. Tswalano ye yeo go yona monna le mosadi ba thekganago e hlaloswa go Genesi 2:24: “Monna ó tlo tloxêla tata’xwê le mma’xwê, a xomarêla mosadi wa xaxwe; xomme ba tlo ba nama e tee.” (Mongwalo o sekamego ke wa rena.) Ka gona, ge molekane a e-na le bolwetši bjo bo sa folego, go bohlokwa gore bobedi monna le mosadi ba thušane e le gore ba ka lebeletšana le tlhohlo yeo.

Go oketša moo, nyakišišo e bontšha gore banyalani bao ba kgomarelago tswalano e botse ge ba lebeletšane le bolwetši bjo bo sa alafegego ba amogela boemo bja bona gomme ba ithuta ditsela tše šomago tša go itumelelanya le bjona. Bontši bja ditsela tšeo ba ithutilego tšona di swana le keletšo yeo e sa felelwego ke nako yeo e hwetšwago ka Beibeleng. Ela hloko ditšhišinyo tše tharo tše di latelago.

Bontšhang go Naganelana

Mmoledi 4:9 e re: “Boló ké mola è le ba babedi.” Ka baka la’ng? Ka gobane temana 10, e hlalosa gore: “Xe ba ka wa ba tlo tsošana.” Na o ‘tsoša’ molekane wa gago ka mantšu a go bontšha tebogo?

Na le nyaka ditsela tše šomago tšeo le ka thušanago ka tšona? Yong, yoo mosadi wa gagwe a golofetšego ganyenyane, o re: “Ke leka go naganela mosadi wa-ka lebakeng le lengwe le le lengwe. Nako le nako ge ke ikwa ke nyorilwe, ke nagana gore le yena a ka no ba a nyorilwe. Ge e ba ke nyaka go ya ka ntle go yo bogela bobotse bja naga, ke mmotšiša ge e ba a ka thabela go sepela le nna. Re kwelana bohloko le go kgotlelela boemo re le gotee.”

Ka lehlakoreng le lengwe, ge e ba o hwetša tlhokomelo go tšwa go molekane wa gago, na go na le dilo tšeo o ka itirelago tšona ntle le go bea boemo bja gago bja tša maphelo kotsing? Ge e ba go le bjalo, se se ka oketša maikwelo a gago a boikholofelo gomme se ka dira gore molekane wa gago a kgone go tšwela pele a go hlokomela.

Go e na le go nagana gore o tseba tsela e kaone-kaone ya go bontšha molekane wa gago gore o a mo naganela, o re’ng o sa mmotšiše seo a ka se thabelago kudu? Nancy, yoo go boletšwego ka yena pejana, mafelelong o ile a botša monna wa gagwe kamoo a bego a kgongwa ke go se tsebe boemo bja lapa bja tša ditšhelete. Ga bjale monna wa gagwe o leka go boledišana le yena ka seo.

LEKA MOKGWA WO: Ngwala lelokelelo la ditsela tšeo o naganago gore molekane wa gago a ka nolofatša boemo bja gago bja gona bjale gomme le wena o dire gore molekane wa gago a dire se se swanago. Neela molekane wa gago lelokelelo la gago gomme le yena a go nee la gagwe. Yo mongwe le yo mongwe wa lena o swanetše go kgetha tšhišinyo e tee goba tše pedi tšeo di ka dirišwago.

E-ba le Thulaganyo e Leka-lekanego

Kgoši Solomone yo bohlale o ngwadile gore: “Tšohle di na le mohla wa tšôna.” (Mmoledi 3:1) Lega go le bjalo, go ka bonagala go sa kgonege go kgomarela thulaganyo e leka-lekanego, ka baka la tšhitišo yeo e ka bakwago ka lapeng ke bolwetši bjo bo sa alafegego. Ke’ng seo o ka se dirago go fihlelela teka-tekano?

Bobedi bja lena le ka fela le kgaotša go tshwenyega kudu ka tša kalafo. Na le sa dutše le ka thabela tše dingwe tša dilo tšeo le bego le di dira pele bolwetši bo thoma? Ge e ba go se bjalo, ke dilo dife tše difsa tšeo le ka lekago go di dira? E ka ba selo se bonolo se swanago le go balelana goba se thata go swana le go ithuta leleme le lefsa. Go dira dilo tšeo bolwetši bo ka se le thibelego go di dira le le gotee go tla matlafatša tlemo ya lena ya go ba “nama tee”—gomme go tla oketša lethabo la lena.

Thušo e nngwe ya go kgomarela teka-tekano ke go gwerana le batho ba bangwe. Beibele e bolela go Diema 18:1 gore: “Mo-dula-thokô ó ile le boithatêlô; tše byôbana tšohle ó xanana natšô.” Na o etše hloko go tšwa temaneng yeo gore go ipea lekatana go ka ba le mafelelo a sa kgahlišego monaganong? Ka mo go fapanego, go gwerana le ba bangwe ka dinako tše dingwe go ka dira gore o ikwe bokaone gomme gwa go thuša go nagana gabotse. O re’ng o sa gate mogato wa pele wa go laletša yo mongwe gore a go etele?

Ka dinako tše dingwe, balekane bao e lego bahlokomedi ba thatafalelwa ke go ba le teka-tekano. Ba bangwe ba šoma kudu, ganyenyane-ganyenyane ba a lapa gomme ba bea boemo bja bona bja tša maphelo kotsing. Mafelelong, ba ka  palelwa le ke go tšwela pele ba hlokomela molekane wa bona yo a rategago. Ka gona, ge e ba o hlokomela molekane yo a nago le bolwetši bjo bo sa alafegego, o se ke wa hlokomologa dinyakwa tša gago. Dula o ipeela nako ka thoko bakeng sa boitapološo. * Ba bangwe ba ile ba hwetša e le mo go thušago go bolela ka dipelaelo tša bona nako le nako le mogwera wa paale wa bong bjo bo swanago.

LEKA MOKGWA WO: Ngwala lelokelelo la mapheko ao o lebanago le ona ge o dutše o hlokomela molekane wa gago. Ke moka, o ngwale lelokelelo la megato yeo o ka e gatago e le gore o fenye goba o lebeletšane le ona ka katlego. Go e na le go a seka-seka ka mo go feteletšego, ipotšiše gore, ‘O ka kaonefatša boemo ka tsela efe e bonolo le e lego molaleng?’

Leka go Kgomarela Pono e Nepagetšego

Beibele e lemoša ka gore: “Se re: Mehla ya byalo e re’ng e phalwa ke ya kxalê?” (Mmoledi 7:10) Ka gona, phema go nagana gore bophelo bo be bo tla ba bjang ge nkabe molekane wa gago a sa babje. Gopola gore lefaseng le, lethabo ka moka le lekanyeditšwe ka tsela e itšego. Se bohlokwa kudu ke go amogela boemo bja gago gomme wa dira ka go dumelelana le bjona.

Ke’ng seo se ka thušago wena le molekane wa gago tabeng ye? Boledišanang ka ditšhefogatšo tša lena le le gotee. Thabelang gaešita le kaonafalo e nyenyane ya boemo bja lena bja tša maphelo. Nyakang dilo tšeo le tlago go lebelela pele go tšona gomme le ipeele dipakane tšeo di fihlelelegago.

Banyalani bao ba bitšwago Shoji le Akiko ba ile ba diriša keletšo yeo go boletšwego ka yona ka mo godimo gomme ba bile le mafelelo a mabotse. Lebakeng le lengwe ka morago ga go hwetša gore Akiko o na le bolwetši bja go ruruga mešifa (fibromyalgia), ba ile ba swanelwa ke go tlogela kabelo e kgethegilego ya bodiredi bja Bokriste bja nako e tletšego. Na ba ile ba nyama? Ke ga tlhago go ikwa ka tsela yeo. Lega go le bjalo, Shoji o eletša yo mongwe le yo mongwe yo a lego boemong bjo bo swanago gore: “O se ke wa nyamišwa ke go nagana ka dilo tše o ka se hlwego o kgona go di dira. Dula o e-na le pono e nepagetšego. Gaešita le ge bobedi bja lena le e-na le kholofelo ya gore dilo di tla boela sekeng ka letšatši le lengwe, tsepamišang kgopolo bophelong bja lena bja gona bjale. Go nna, se se bolela go lebiša tlhokomelo go mosadi wa-ka le go mo thuša.” Keletšo e bjalo e šomago le wena e ka go thuša ge e ba molekane wa gago a e-na le dinyakwa tše di kgethegilego.

[Mengwalo ya tlase]

IPOTŠIŠE GORE . . .

Ke eng seo nna le molekane wa-ka re swanetšego go se dira gona bjale?

▪ Go boledišana kudu mabapi bolwetši

▪ Go se bolele kudu ka bolwetši

▪ Go se tshwenyege gakaalo

▪ Go bontšha go naganelana kutšwanyana

▪ Go dira dilo re le gotee ntle le go nagana ka bolwetši

▪ Go kopana kudu le batho ba bangwe

▪ Go bea dipakane re le gotee

[Seswantšho go letlakala 12]

Gore le be bao ba bontšhago teka-tekano bophelong bja lena, na le ka thabela go dira selo se tlošago bodutu le le gotee?