TŠHELETE e ka ba se sengwe sa dilo tše thata kudu tšeo banyalani ba ka boledišanago ka tšona ba thekgile ditho. Ga go makatše gore gantši ke sebaki se segolo le se se tlwaelegilego kudu sa dingangišano lenyalong.

Banyalani bao ba se nago pono e leka-lekanego ka tšhelete ba ka ba le kgateletšego, dikgohlano e bile ba gobala maikwelong—gaešita le go senya tswalano ya bona le Modimo. (1 Timotheo 6:9, 10) Batswadi bao ba palelwago ke go rarolla mathata a tša ditšhelete ba ka gapeletšega go šoma ka mo go oketšegilego, gomme ba hloka nako ya go thekgana maikwelong le moyeng gotee le go thekga bana ba bona. Le gona ba ruta bana ba bona go se be le pono e leka-lekanego ka tšhelete.

Beibele e re: “Tšhelete le yona ke tšhireletšo.” (Mmoledi 7:12, PK) Eupša tšhelete e ka šireletša lenyalo le lapa la gago ge e ba o sa ithute feela go e laola eupša gape o ithuta go boledišana le molekane wa gago ka yona. * Ge e le gabotse, ka ntle le go tsoša tshele, dipoledišano tša mabapi le ditšhelete di ka matlafatša tswalano ya banyalani.

Lega go le bjalo, ke ka baka la’ng tšhelete e baka mathata a mantši lenyalong? Le gona, o ka gata megato efe e šomago go dira gore poledišano ya lena ya tša ditšhelete e be e agago go e-na le go ba e tsošago ditshele?

Gantši, dingangišano mabapi le tša ditšhelete ga se gore di bakwa ke tšhelete goba dikoloto eupša di bakwa ke go se botane goba poifo. Ka mohlala, monna yo a nyakago gore mosadi wa gagwe a hlalose gore o dirile eng ka sente e nngwe le e nngwe a ka ba a e-ra gore ga a na tumelo ya gore mosadi wa gagwe o na le bokgoni bja go laola tšhelete ya lapa. Mosadi yo belaelago ka gore monna wa gagwe ga a boloke tšhelete e lekanego, ge e le gabotse a ka ba a bontšha poifo ya gore go ka tla gwa direga selo se itšego seo se ka bakela lapa mathata a tša ditšhelete.

Banyalani ba lebeletšana le tlhohlo e nngwe gape—tsela yeo ba godišitšwego ka yona. Matthew, yo a nago le nywaga e seswai a le lenyalong, o re: “Mosadi wa-ka o godišitšwe lapeng leo le bego le laola tšhelete gabotse. Ga a na mathata ao ke nago le ona. Tate o be a lemaletše dino-tagi le motšoko e bile a e-na le nako e telele a sa šome. Gantši re be re swanelwa ke go phela ntle le dilo tšeo di nyakegago gomme seo se ile sa dira gore ke be le poifo e  kgolo ya go ba dikolotong. Ka dinako tše dingwe, poifo ye e dira gore ke se be le teka-tekano ge ke dirišana le mosadi wa-ka ka tša ditšhelete.” Go sa šetšwe gore lebaka la kgohlano ke lefe, ke eng seo o ka se dirago gore tšhelete ya lena e thuše lenyalo la lena go e-na le gore e be mothopo wa mathata?

Beibele ga se puku yeo e neago keletšo ka tša ditšhelete. Eupša e na le bohlale bjo bo šomago bjoo bo ka thušago banyalani go phema mathata a tša ditšhelete. Ke ka baka la’ng o sa nagane ka go diriša keletšo ya yona gomme o leke ditšhišinyo tše di lokeleditšwego ka mo tlase?

1. Ithuteng go thekga ditho ge le bolela ka tšhelete.

“Bohlale ke bja bao ba rerišanago.” (Diema 13:10, 11, NW) Go ithekgile ka gore o godišitšwe bjang, o ka kwa go le thata go boledišana le ba bangwe ka ditaba tša ditšhelete, kudu-kudu molekane wa gago. Lega go le bjalo, ke gabohlale gore le ithute go boledišana ka taba ye e bohlokwa. Ka mohlala, o re’ng o sa hlalosetše molekane wa gago kamoo o naganago gore o ka ba o kgomilwe ka gona ke boemo bja kgopolo bjoo batswadi ba bego ba e-na le bjona ka tšhelete? Gape, leka go kwešiša kamoo tsela yeo molekane wa gago a godišitšwego ka yona e tutueditšego boemo bja gagwe bja kgopolo.

Ga se la swanela go letela gore go tsoge mathata a tša ditšhelete pele le ka boledišana ka tšona. Mongwadi yo mongwe wa Beibele o botšišitše ka gore: “A babedi ba ka swara tsela e tee bà sa ka ba kwana?” (Amosi 3:3) Molao wo wa motheo o šoma bjang? Ge e ba le beela nako e itšego ka thoko bakeng sa go boledišana ka mathata a tša ditšhelete, le fokotša kgonagalo ya dikgohlano tšeo di ka bago gona ka baka la go se kwešišane.

2. Dumelelanang ka tsela ya go lebelela mogolo.

“Go bontšhaneng kgodišo, etelelang pele.” (Baroma 12:10) Ge e ba e le wena feela yo a hwetšago mogolo, o ka bontšha molekane wa gago kgodišo ka go lebelela mogolo woo e se tšhelete ya gago, eupša e le tšhelete ya lapa.—1 Timotheo 5:8.

Ge e ba bobedi bja lena le hwetša mogolo, le ka bontšhana kgodišo ka go tsebišana gore le gola bokae le gore ke ditshenyagalelo dife tše dikgolo tšeo le swanetšego go di dira. Ge o sa tsebiše molekane wa gago dilo tše, o ka ba o bontšha gore ga o mmote e bile o ka senya tswalano ya lena. Ga se gore o swanetše go dula o tsebiša molekane wa gago pele o diriša sente e nngwe le e nngwe. Eupša ge e ba o boledišana le molekane wa gago ka ditshenyagalelo tše dikgolo, o bontšha gore o tšeela godimo pono ya molekane wa gago.

3. Ngwalang dithulaganyo tša lena fase.

“Ge e ba o rulaganya gomme o šoma ka thata, o tla ba le motlalo.” (Diema 21:5, Contemporary English Version) Tsela e nngwe ya go rulaganyetša bokamoso le go phema go senya modiro wa gago o thata, ke go ba le thulaganyo ya lapa ya tirišo ya tšhelete. Nina, yo a nago le nywaga e mehlano a le lenyalong, o re: “Go bona mogolo gotee le ditshenyegelo tša gago di ngwadilwe fase ruri go a phafoša. Go thata go ganetšana le seo se ngwadilwego.”

Ga go nyakege gore mokgwa wa gago wa go rulaganya tirišo ya tšhelete e be o raraganego. Darren, yo a nago le nywaga e 26 a le lenyalong gomme e le tate wa bašemane ba babedi, o re: “Mathomong re be re diriša dienfelopo go laola tšhelete ya rena. Re be re bea tšhelete yeo re tlago go e diriša mo bekeng ka dienfelopong tše fapa-fapanego. Ka mohlala, re be re e-na le enfelopo ya dijo, ya boithabišo gotee le enfelopo ya go kota moriri. Ge e ba re felelwa ke tšhelete enfelopong e nngwe re be re adima tšhelete ka go e nngwe eupša ka mehla re kgonthišetša gore re lefelela tšhelete yeo re e adimilego ka bjako kamoo re ka kgonago.” Ge e ba  ka sewelo o lefelela dikoloto tša gago ka tšhelete, panka goba karata ya mokitlana, go bohlokwa kudu gore o be le thulaganyo gomme o boloke pego ya gago ya ditshenyagalelo.

4. Dumelelanang gore mang o tla dira eng.

“Boló ké mola è le ba babedi, e sexo o tee; ké bôná ba tl‘o xo boèlwa ké tše botse ka boitapišô.” (Mmoledi 4:9, 10) Malapeng a mangwe, monna o hlokomela ditšhelete tša lapa. Go a mangwe, mosadi o hlokomela boikarabelo bjo ka bokgoni. (Diema 31:10-28) Lega go le bjalo, banyalani ba bantši ba kgetha go arolelana boikarabelo. Mario, yo a nago le nywaga e 21 a le lenyalong, o re: “Mosadi wa-ka o hlokomela dikoloto tše dikgolo le ditshenyagalelo tše di nyenyane. Nna ke hlokomela makgetho, ditlemo gotee le rente. Re dula re tsebišana selo se sengwe le se sengwe gomme re šoma bjalo ka badirišani.” Go sa šetšwe gore le diriša mokgwa ofe, selo se bohlokwa kudu ke gore le dirišane.

Dipoledišano tša tša ditšhelete ga se tša swanela go dira gore lerato la lena le tape. Leah, yo a nago le nywaga e mehlano a le lenyalong, o bone therešo ya seo. O re: “Nna le monna wa-ka re ithutile go ba le poledišano ka bolokologi ka tša ditšhelete. Ka baka la seo, ga bjale re a dirišana gomme le lerato la rena le oketšegile.”

Ge banyalani ba boledišana mabapi le kamoo ba nyakago go diriša tšhelete ya bona ka gona, ba boledišana ka dikholofelo le ditoro tša bona gomme ba bontšha tlemagano ya bona ya lenyalo. Ge ba boledišana pele ba reka dilo tše dikgolo, ba bontšha gore ba hlompha dipono le maikwelo a balekane ba bona. Ge ba dumelelana gore ba be le tokologo ya go diriša tekanyo e itšego ya tšhelete ntle le go rerišana, ba bontšha gore ba a botana. Tše ke tše dingwe tša dilo tšeo di tlaleletšago tswalanong yeo e nago le lerato e le ka kgonthe. Tswalano e bjalo ruri e bohlokwa go feta tšhelete le ge e le efe, ka gona, go ngangišana ka yona ga go hole ka selo.